Авторлық бағдарлама. Сөз тіркесі. 8-сынып

Бекітемін: Келісемін:

Мектеп директоры: Аудандық әдістемелік кабинет меңгерушісі:

----------------А. Оспанов --------------- А.Шерова

Қазығұрт ауданы «Ә.Бектаев атындағы жалпы орта білім беретін мектеп» КММ-нің қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі Сыдықова Нұрсұлудың 8 «Ә» сыныпқа арналған «Сөз тіркесі» факультативтік курстың күнтізбе жоспары

2020-2021 оқу жылы

«Сөз тіркесі» тақырыбын құрастырған қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі Сыдықова Нұрсұлу Бақтылықызы

2020 жыл

Түсінік хат

Тіл білімінің «грамматика» деп аталатын үлкен бір саласы бар. Оның өзі үлкен екі бөлімге бөлінеді: морфология және синтаксис. Синтаксис – нақтылы тілдерге тән сөйлеу бірліктерін жасау құралдары мен қағидалары, сөйлеу процестерінің пайда болуын зерттейтін грамматиканың саласы. Онда сөйлем ішіндегі сөз тәртібі мен сөздердің үйлесуі зерттеледі. Тіл білімінің саласы ретінде синтаксис обьектісі – тіл механизмдері қамтамасыз ететін тілден сөйлеуге көшу, тілдік элементтерді зерттеу.

Сөз тіркесі- екі не одан да көп толық мағыналы сөздердің тіркесуі арқылы пайда болатын синтаксистік құрылым. Сөздердің тіркесуі негізінде грамматикалық бағына байланысулар формалары болады: меңгеру, қиысу, қабысу және матасу.

«Сөз тіркесі» курсында 8-сыныпқа дейін сөздер мен мағыналардан хабардан болған оқушының 8-сыныпта сөз тіркесі туралы түсініктері тереңдетіледі. Курс бағдарламасы мектеп оқушыларының жас ерекшеліктерін ескере отырып жасалды. Қазақ тілінен берілетін теориялық білімді практикалық жұмыстармен ұштастырып, сөздердің тіркесімдік қабілетін өздерінің ауызша және жазбаша жұмыстарында дұрыс қолдануға негізделінді. Білім алушылардың дүниетанымын кеңейтетін, шығармашылық ойлауға төселдіретін, кез келген ортада дұрыс қарым-қатынас жасауды үйрететін, оның тұлға ретінде жетілуіне мүмкіндік беретін қазақ тілінің танымдық, қатысымдық қызметтерін меңгертуде, қазақ тілінен алған білімдерін толықтыруда, оны пысықтауда бұл бағдарламаның берері көп.

Курстың мақсаты

• сөз тіркесінің тіркесу қабілеті, грамматикалық байланысы, құрылысы туралы мағлұмат бере отырып ажырата білуге үйрету;

• оқушылардың сөйлеу мәдениетін жетілдіру;

• сөздерді орынды талдай білуге төселдіру;

• тілдің өсіп, өркендеуіне ықпал жасату.

Курстың міндеті

• оқушылардың сөз тіркесі туралы түсініктерін кеңейту;

• сөз тіркесінің түрлерін, күрделі сөздер мен тұрақты тіркестерден айырмашылығын меңгерту;

• сөз тіркесінің грамматикалық байланысы мен түрленуін ұғындыру;

• Оқу материалдары арқылы ана тілін жетік меңгерген тұлға етіп қалыптастыру.

Оқушының дайындық деңгейіне қойылатын талаптар: тапсырманы орындаудың тиімді тәсілдерін таңдай білу; оқушының пәнге деген қызығушылығын арттыру; оқушының ойлау, есте сақтау, іздену дағдыларын қалыптастыру, белсенділігін арттыру; оқушыға әрбір тақырыпты, өтілген материалды жан-жақты меңгеруге жағдай жасау

Күтілетін нәтижелер: сөз тіркестерін меңгереді; сөздердің байланысу түрлері мен тәсілдерін талдай алады; сөз тіркестерін күрделі сөздерден ажырата білуге үйренеді; берілген тапсырманың мазмұнын түсіне алады; оқушы заман ағымына сәйкес ізденімпаз, жан-жақты болуы тиіс.

Ә.Бектаев атындағы жалпы орта білім беретін мектебінде 6-сынып білім алушыларына қазақ тілі мен әдебиеті пәнінен жүргізілетін «Морфология» тақырыбындағы таңдау курсы жұмысына

П і к і р

2020-2021 оқу жылында 8-сыныпқа қазақ тілінен «Сөз тіркесі» факультатив курсының жылдық жұмыс жоспары жан-жақты қамтылып, тақырыпқа сай құрылған.

Қайталау –білімнің анасы демекші курс бағдарламасы жан-жақты жасалынған, бүгінгі заман талабы – білімді де өнерлі, іскер, жан-жақты бәсекеге қабілетті тұлға даярлау екендігін ескере отырып, білім алушының қабілеті мен талабына алған білімді, яғни, қазақ тілінен алған білімдерін толықтырады.

Білім алушылардың тақырыпты жетік меңгеріп, сөз тіркестерін талдауға, бір-бірінен ажырата білуге, практикалық іс-дағдыларының қалыптасуына, ізденімпаздықпен жүйелі түрде жұмыс жасауына мүмкіндік береді.

Сонымен қатар, бұл курс білім алушылардың шығармашылық қабілеттерін дамытуға, негізгі қазақ тілі бағдарламасы материалын терең меңгеруге және қабілеті бар білім алушылардың шығармашылық қабілеттерін арттыруға ықпал етуде, анық сөйлеуге үйретуде оқушыға тигізер әсері мол болатынына пікір білдіремін.

Қоғамдық- гуманитарлық пәндер

бірлестігінің жетекшісі: А. Усембаева

П і к і р

2020/2021 оқу жылында 8– сынып білім алушыларына жүргізілетін «Сөз тіркесі» тақырыбындағы таңдау курсы білім алушылардың қызығушылықтарын оятып, пәнге деген құлшыныстарын арттыруда маңызды рөл атқарады.

Білім алушылардың ұлттық дүниетанымын кеңейтетін,шығармашылық ойлауға төселдіретін, айналадағы адамдармен дұрыс қарым-қатынас жасауды үйрететін, оның тұлға ретінде әлеуметтендіруге мүмкіндік беретін қазақ тілінің танымдық, қатысымдық, тіркесімдік қызметтерін меңгертуде, қазақ тілінен алған білімдерін толықтыруда, оны пысықтауда бұл бағдарламаның берері көп.

Курстың құрылымы: аптасына бір сағаттан, жылына отыз төрт сағатқа есептелінген.

Таңдау курсының тақырыптық мазмұнында жалпы 8 бөлім қарастырылған:

-бірінші бөлім: «Кіріспе» ( 1 сағат) ,

- екінші бөлім: «Сөз тіркесі туралы түсінік» 4-сағат\

-үшінші бөлім: «Сөздердің грамматикалық байланысы» \ 7-сағат\

-төртінші бөлім:. «Сөздердің байланысу түрлері». \6-сағат\

-бесінші бөлім: «Сөз тіркесін білдіретін синтаксистік қатынастар». \4-сағат\

-алтыншы бөлім «Эссе жұмыстары» ( 3 сағат)

-жетінші бөлім:. «Тест жұмысы мен қалыптастырушы бағалаулар». \6-сағат\

- сегізінші бөлім «Қорытынды» ( 2 сағат)

8-сынып білім алушыларына Қазақ тілі пәнінен жүргізілетін «Сөз тіркесі» таңдау курсында барлық материалды жүйелі түрде сипаттау талабы қойылмайды, алайда уақыттық және логикалық бірізділік сақталуға тиісті.

Курстың жалпы мазмұнындағы белсенділікті дамытуға арналған қызықты тапсырмалар білім алушылардың пәнге деген логикалық ой-өрісін дамытады.

Директордың оқу ісі жөніндегі орынбасары : Т.Сыдыков

Берілген курстың негізгі бағыты:

Қазақ тілі пәнін оқуға деген ынталарын арттыру бағытында оқушылардың дайындығын жетілдіру. Алған теориялық білімдерін бекіту, жүйелеу, қолдану. Бағдарлама 34 сағатқа құрылған. Оның 1 сағаты кіріспеге, 6 сағаты тест жұмыстары мен қалыптастырушы бағалауларға, 4 сағаты эссе жұмыстары мен мақала жазуға, 2 сағаты қорытындыға арналған.

Курстың білім мазмұнының құрылымындағы орны:

Төмендегі ұсынылып отырған бағдарлама жобб мектептердің 8-сынып оқушыларына арналған.

Аптасына 1 сағат, жылына – 34 сағат

«Сөз тіркесі» факультативтік курсы бойынша бағдарлама мазмұны

1. Кіріспе. 1 сағат

Синтаксис және оның салалары. Синтаксис – нақтылы тілдерге тән сөйлеу бірліктерін жасау құралдары мен қағидалары, сөйлеу процестерінің пайда болуын зерттейтін грамматиканың саласы. Онда сөйлем ішіндегі сөз тәртібі мен сөздердің үйлесуі зерттеледі.

2. Сөз тіркесі туралы түсінік. 4 сағат.

Сөз тіркесі- екі не одан да көп толық мағыналы сөздердің тіркесуі арқылы пайда болатын синтаксистік құрылым. Алдыңғы сөздің соңғы сөзге бағына байланысуы. Есімді және етістікті сөз тіркестері. Сөз тіркесі және күрделі сөздер мен тұрақты тіркестер.

3. Сөздердің грамматикалық байланысы. 7 сағат.

Сөздердің байланысу тәсілдері. Синтетикалық тәсілмен байланысуы. Сөздердің аналитикалық тәсілмен байланысуы. Сөздердің лексика-семантикалық тәсілмен байланысуы. Шылау арқылы байланыс. Қосымша арқылы байланыс. Орын тәртібі арқылы байланыс. Интонация арқылы байланыс.

4. Сөздердің байланысу түрлері. 6 сағат.

Қиысу, матасу, меңгеру, қабысу, жанасу. Сөз тіркесінің түрленуі

5. Сөз тіркесін білдіретін синтаксистік қатынастар. 4 сағат.

Анықтауыштық қатынас. Толықтауыштық қатынас. Пысықтауыштық қатынас.

6. Эссе жұмыстары- 3 сағат. «Латын графикасына көшу - заман талабы». «Билер сөзі – нақылдың көзі». «Тоқтар Әубәкіров – қазақ батыры».

7. Тест жұмысы мен қалыптастырушы бағалаулар – 5 сағат

Сөз тіркестерінен өткенді қайталау. Тест. ҚБ. « Ұлы дала өркениеті». Сөздердің байланысу түрлерінен өткенді қайталау бойынша тест. Жыл бойын өткен материалдардан тест.

8. Шығармашылық жұмыс – 1 сағат

9. Мақала – 1 сағат

10. Қорытынды сабақ – 2 сағат.

Тақырыптық жоспар

Қ/с	Тақырыптар	Сағат саны	Мерзімі	Сабақтың түрі	Ескерту
1	Кіріспе.Синтаксис туралы түсінік	1	07.09	Дәріс
2	Сөз тіркесі туралы түсінік	1	14.09	Меңгерту сабағы
3	Есімді сөз тіркесі	1	21.09	Аралас сабақ
4	Етістікті сөз тіркесі	1	28.09	Салыстыру
5	Сөз тіркесі және күрделі сөздер мен тұрақты тіркестер	1	05.10	Топтастыру
6	Сөз тіркестерінен өткенді қайталау. Тест	1	12.10	Тест,жарыс сабақ
7	Эссе. «Латын графикасына көшу - заман талабы»	1	19.10	Бағалау сабақ
8	Сөздердің грамматикалық байланысы	1	26.10	Деңгейлік тапсырма
9	Сөздердің байланысу тәсілдері. Синтетикалық тәсілмен байланысуы	1	02.11	Меңгерту сабағы
10	Сөздердің аналитикалық тәсілмен байланысуы	1	16.11	Ойын сабақ
11	Сөздердің лексика-семантикалық тәсілмен байланысуы	1	23.11	Меңгерту сабағы
12	Шылау арқылы байланыс	1	30.11	Аралас сабақ
13	Қосымша арқылы байланыс	1	07.12	Бағалау сабақ
14	Орын тәртібі арқылы байланыс	1	14.12	Практикалық
15	Интонация арқылы байланыс	1	21.12	Дәріс. Меңгерту сабағы
16	ҚБ. « Ұлы дала өркениеті». Тест	1	28.12	Тест
17	Шығармашылық жұмыс	1	11.01	Практикалық
18	Сөздердің байланысу түрлері. Қиысу	1	18.01	Аралас сабақ
19	Матасу	1	25.01	Практикалық
20	Меңгеру	1	01.02	Бағалау сабақ
21	Қабысу	1	08.02	Аралас сабақ
22	Жанасу	1	770 ₸ - Сатып алу Материал ұнаса әріптестеріңізбен бөлісіңіз Ватсапта бөлісу Телеграммда бөлісу Фейсбукта бөлісу Сілтемені көшіру Ашық сабақ, ҚМЖ, көрнекілік, презентация жариялап табыс табыңыз! Материалдарыңызды сатып, ақша табыңыз. (kaspi Gold, Halyk bank) Соңғы бір жылда: 45 000 000 ₸ Авторлар тапқан ақша Толығырақ Ресми байқаулар тізімі Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз! Тізімді көру Материал іздеу Сіз үшін 400 000 ұстаздардың еңбегі мен тәжірибесін біріктіріп, ең үлкен материалдар базасын жасадық. Төменде пәніңізді белгілеп, керек материалды алып сабағыңызға қолдана аласыз Барлығы 663 959 материал жиналған Пән Жүктелуде... Бағыт Жүктелуде... Сынып Жүктелуде... Іздеу Осы аптаның ең үздік материалдары Педагогтардың біліктілігін арттыру курстары Аттестацияда (ПББ) 100% келетін тақырыптармен дайындаймыз Аттестацияда (ПББ) келетін тақырыптар бойынша жасалған тесттермен дайындалып, бізбен бірге тестілеуден оңай өтесіз Өткен жылы бізбен дайындалған ұстаздар 50/50 жинап рекорд жасады Толығырақ