№

Сабақтың тақырыбы

Сағат саны

Негізгі ұғымдар

I бөлім. Кіріспе және бағдарлама мақсаты (2 сағат)

1

Кіріспе. Бағдарламамен танысу

1

бағдарлама, әдебиет, руханият

2

Қазақ әдебиетінің рухани негіздері

1

құндылық, тәрбие, дәстүр

II бөлім. Абай Құнанбайұлы (6 сағат)

3

Абайдың өмірі мен шығармашылығы

1

өмірбаян, поэзия, дәуір

4

Табиғат лирикасы. «Қыс»

1

табиғат, бейнелеу, сурет

5

«Жаз» өлеңін талдау

1

ырғақ, ұйқас, көркемдік

6

Абайдың қара сөздері

1

ғақлия, ой-толғау, тәрбие

7

«Он тоғызыншы сөз»

1

ар, ұждан, адамгершілік

8

Қорытынды: Абай шығармашылығы

1

даналық, ұлттық рух, тәлім

III бөлім. Жамбыл Жабаев (3 сағат)

9

Жамбылдың өмірі мен шығармашылығы

1

айтыс, халық ақыны, дәстүр

10

Жамбылдың Отан туралы жырлары

1

патриотизм, ерлік, бірлік

11

«Ленинградтық өренім»

1

соғыс, достық, ерлік

IV бөлім. Шәкәрім Құдайбердіұлы (3 сағат)

12

Шәкәрім – өмірі мен мұрасы

1

ақын, ойшыл, ғұмыр

13

Ар ілімі

1

ар, әділет, философия

14

«Бұл ән бұрынғы әннен өзгерек»

1

ән, жаңашылдық, өнер

V бөлім. Мағжан Жұмабаев (4 сағат)

15

Мағжан – өмірі мен шығармашылығы

1

ақын, ұлт, тағдыр

16

Ұлт тағдыры жыршысы

1

азаттық, еркіндік, арман

17

«Мен жастарға сенемін»

1

жастар, болашақ, сенім

18

Табиғат лирикасы

1

табиғат, символ, сұлулық

VI бөлім. Мұқағали Мақатаев (4 сағат)

19

Мұқағали – өмірі мен шығармашылығы

1

ақын, сыршылдық, замана

20

«Үш бақытым»

1

ана, тіл, ел

21

«Сенің ғашығың»

1

махаббат, сезім, лирика

22

Табиғат лирикасы

1

табиғат, сыр, бейне

VII бөлім. Ортақ тақырыптар мен салыстыру (5 сағат)

23

Ақындар шығармашылығындағы ортақ тақырыптар

1

дәстүр, сабақтастық, жалғастық

24

Табиғат тақырыбына шолу

1

табиғат, бейне, поэзия

25

Махаббат тақырыбына шолу

1

махаббат, адалдық, сұлулық

26

Отансүйгіштік жырлар

1

ел, жер, патриотизм

27

Ар-ождан, адамгершілік идеялары

1

ар, ізгілік, әділет

VIII бөлім. Қорытынды және шығармашылық жұмыстар (7 сағат)

28

Ақындар мұрасын қорыту

1

жүйелеу, жинақтау, дәстүр

29

Шығармашылық жұмыс: эссе

1

эссе, ой, пікір

30

Шығармашылық жұмыс: өлең шығару

1

шабыт, рифма, поэзия

31

Жоба қорғау (топтық жұмыс)

1

зерттеу, презентация, қорытынды

32

Қайталау сабағы

1

қайталау, бекіту, пысықтау

33

Қорытынды тест

1

білім, тексеріс, нәтиже

34

Қорытынды сабақ. Бағдарламаны түйіндеу

1

қорытынды, бағалау, ойтолғау

Бағалау критерийі

Балл

Дескрипторлар (оқушы не істей алады)

Мазмұнды меңгеру

10

Мәтін мазмұнын толық түсінеді, негізгі ойды дәл анықтайды, қосымша мағлұматпен байланыстыра алады

Талдау дағдысы

10

Өлеңді/қарасөзді талдайды, көркемдік тәсілдерді табады, идея мен тақырыпты ажыратады

Шығармашылық жұмыс

10

Эссе, өлең, жоба жазуда ой еркіндігін көрсетеді, әдеби тіл нормасын сақтайды, өзіндік көзқарас білдіреді

Сын тұрғысынан ойлау

10

Әр түрлі ақын шығармаларын салыстырады, ұқсастық пен айырмашылығын анықтайды, өз пікірін дәлелдейді

Оқу дағдысы

10

Өлеңді мәнерлеп оқиды, дауыс ырғағын сақтайды, сөзді анық айтады

Жазу сауаттылығы

10

Жазбаша жұмыс барысында грамматикалық нормаларды сақтайды, сөйлем құрауы жүйелі болады

Коммуникативтік қабілет

10

Топтық жұмысқа белсене қатысады, пікірін ашық жеткізеді, өзгелерді тыңдай біледі

Ұлттық құндылықтарды түсіну

10

Ақын шығармаларындағы отансүйгіштік, адамгершілік, ар-ождан идеяларын түсінеді және мысалдармен дәлелдейді

Зерттеу дағдысы

10

Қосымша деректерді пайдаланады, жобалық жұмыс барысында ақпаратты дұрыс қолданады

Қорытынды жасау

10

Алған білімді жинақтайды, тұжырым жасайды, әдеби шығарманың бүгінгі өмірмен байланысын көрсетеді

№

Сабақтың тақырыбы

Оқу мақсаты

Сағат саны

Нәтиже

1

Кіріспе. «Ұлы ақындар ізімен» бағдарламасымен танысу

Қазақ әдебиетінің мәнін түсіну, бағдарлама мазмұнымен танысу

1

Бағдарламаның мақсатын түсінеді, қызығушылық қалыптасады

2

Қазақ әдебиетінің рухани негіздері

Әдебиеттің тәрбиелік рөлін түсіну

1

Әдебиеттің құндылығын біледі

3

Абай Құнанбайұлы – өмірі мен шығармашылығы

Ақын өмірін тарихи деректермен байланыстыру

1

Абайдың өмір жолы туралы түсінік алады

4

Абай поэзиясындағы табиғат лирикасы

Көркем мәтінді талдау, негізгі ойды табу

1

Табиғат суреттелуін талдайды

5

«Қыс» өлеңін талдау

Өлең құрылысы мен көркемдік тәсілдерді анықтау

1

Өлең мазмұнын, көркемдігін ашады

6

«Жаз» өлеңін талдау

Ұйқас, бейнелі сөздерді анықтау

1

Табиғат көрінісін сипаттай алады

7

Абайдың қара сөздері

Мәтіндегі ойды түсініп оқу

1

Адамгершілік идеяларын ажыратады

8

«Он тоғызыншы сөз» талдауы

Дәлелді пікір айту

1

Ар-ұждан мәселесін түсінеді

9

Жамбыл Жабаев – өмірі, шығармашылығы

Ақын жырларын мәнерлеп оқу

1

Жамбылдың халық ақыны ретіндегі орнын біледі

10

Жамбылдың Отан туралы жырлары

Патриоттық идеяны түсіну

1

Отансүйгіштік сезімін қалыптастырады

11

«Ленинградтық өренім»

Тарихи оқиғаға байланысты талдау

1

Тарихи жырдың мәнін ашады

12

Шәкәрім Құдайбердіұлы – өмірі мен мұрасы

Шәкәрімнің ақындық, ойшылдық қырларын тану

1

Шәкәрімнің шығармашылығымен танысады

13

Шәкәрімнің ар ілімі

Философиялық ойларды талдау

1

Ар-ұждан категориясын түсінеді

14

«Бұл ән бұрынғы әннен өзгерек»

Өлеңнің мазмұнын талдау

1

Жаңашылдық идеясын түсінеді

15

Мағжан Жұмабаев – өмірі мен шығармашылығы

Мағжан поэзиясынан үзінді оқу

1

Мағжанның поэтикалық тілін таниды

16

Мағжан – ұлт тағдыры жыршысы

Ұлт туралы өлеңдерді талдау

1

Ұлтжандылық қасиетті сезінеді

17

«Мен жастарға сенемін»

Ақын арманын түсіну

1

Жастарға үндеудің мәнін ашады

18

Мағжанның табиғат лирикасы

Өлеңдегі бейнелі сөздерді табу

1

Табиғаттың символдық мәнін түсінеді

19

Мұқағали Мақатаев – өмірі, шығармашылығы

Ақын поэзиясынан үзінділер оқу

1

Мұқағалидың сыршыл өлеңдерін таниды

20

«Үш бақытым»

Өлеңнің идеялық мазмұнын ашу

1

Ана, тіл, ел құндылықтарын ұғынады

21

«Сенің ғашығың»

Өлеңнің мазмұнын түсіну

1

Махаббат тақырыбын ашады

22

Мұқағалидың табиғат лирикасы

Табиғат суретін сипаттау

1

Табиғат бейнесін жеткізеді

23

Ақындар шығармашылығындағы ортақ тақырыптар

Салыстыру дағдысын қалыптастыру

1

Ұқсастық пен ерекшелікті ажыратады

24

Табиғат тақырыбына шолу

Әдебиеттегі табиғат бейнесін талдау

1

Табиғат лирикасын жүйелейді

25

Махаббат тақырыбына шолу

Өлеңдерді салыстыра талдау

1

Махаббат лирикасының ерекшелігін түсінеді

26

Отансүйгіштік жырлар

Патриоттық өлеңдерді талдау

1

Елді сүю сезімін нығайтады

27

Ар-ождан, адамгершілік идеялары

Философиялық ойларды ажырату

1

Адамгершілік құндылықтарды бағалайды

28

Ақындар мұрасын қорыту

Жалпылау, жүйелеу

1

Әдеби байланыстарды біледі

29

Шығармашылық жұмыс: эссе жазу

Өз ойын жазбаша жеткізу

1

Эссе құрылымын сақтайды

30

Шығармашылық жұмыс: өлең шығару

Шығармашылық қиялды дамыту

1

Қарапайым өлең құрастырады

31

Жоба қорғау (топтық жұмыс)

Ақпарат іздеу, жүйелеу

1

Жоба нәтижесін қорғайды

32

Қайталау сабағы

Алған білімді бекіту

1

Негізгі білімді еске түсіреді

33

Қорытынды тест

Білім сапасын тексеру

1

Теориялық білімін көрсетеді

34

Қорытынды сабақ. «Ұлы ақындар ізімен»

Бағдарламаны түйіндеу

1

Әдебиетке қызығушылығы артады, өзіндік көзқарасын білдіреді

Білім беру ұйымының атауы

Пәні:

Бөлім:

Педагогтің аты-жөні:

Күні:

Сыныбы:

Қатысушылар саны

Қатыспағандар саны

Тақырыбы

Кіріспе. «Ұлы ақындар ізімен» бағдарламасымен танысу

Сабақтың мақсаты

Қазақ әдебиетінің мәнін түсіну; бағдарлама мазмұнымен танысу; әдебиетке қызығушылық қалыптастыру

Құндылықтарды дарыту

Ұлттық болмыс; әдебиетке сүйіспеншілік; рухани даму

Сабақтың барысы

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурс тар

Ұйымдастыру кезеңі

"Көңіл-күйіңді көрсет"

Мақсаты: Оқушылардың көңіл-күйін анықтау, сабаққа дайындық деңгейін бақылау.

• Мұғалім оқушыларға түрлі эмоцияларды білдіретін смайликтерді (эмодзилерді) көрсетеді.

• Оқушылар сабаққа қалай келгенін осы смайликтердің ішінен таңдап көрсетеді немесе тақтаға стикер жабыстырады.

• Мұғалім оқушылардың көңіл-күйіне қарай сабақты жандандыру әдістерін таңдай алады

Нұсқаулықтарды орындайды

Ауызша , мадақтау

Жаңа сабақ

Тапсырмалар

Тапсырма 1. «Миға шабуыл» – «Әдебиет дегеніміз не?»

• Мұғалім тақтаға үлкен әріппен «Әдебиет» сөзін жазады.

• Сұрақ қояды: «Әдебиет дегеніміз не?»

• Оқушылар кезекпен өз ойларын айтады.

• Мүмкін жауаптар:

  • «Әдебиет – өмір айнасы».

  • «Әдебиет – сөз өнері».

  • «Әдебиет – халықтың рухани қазынасы».

• Қорытынды: мұғалім олардың айтқандарын біріктіріп: «Әдебиет – сөз өнері. Ол адам өмірін, қоғамды, халықтың мәдениеті мен рухын бейнелейді», – деп тұжырымдайды.

Тапсырма 2. «Сұрақ-жауап»

• Мұғалім: «Ұлы ақын дегенде кімді елестетесің?» деп сұрайды.

• Оқушылардың мүмкін жауаптары: «Абай», «Жамбыл», «Мағжан», «Мұқағали», «Шәкәрім».

• Мұғалім қысқаша түсіндірме береді: «Бұл бағдарламада біз осы ақындардың ізімен жүріп, олардың өмірін, шығармашылығын үйренеміз».

Тапсырма 3. «Ассоциация құру»

• Мұғалім оқушыларға «Әдебиет» сөзін айтып, оған байланысты сөздер айтуды сұрайды.

• Оқушылар кезекпен: «кітап», «өлең», «ақын», «тіл», «рух», «сезім», «әңгіме», «поэзия».

• Мұғалім бұл сөздерді тақтаға жазып, оқушылармен бірге «Әдебиеттің ассоциациялық өрмегін» құрады.

Жаттығулар

Жаттығу 1. «Әдебиет – өнер ме?»

• Тапсырма: оқушылар әдебиеттің өнер екендігін дәлелдеуі тиіс.

• Мысал жауаптар:

  • «Әдебиет – өнер, өйткені ол сөз арқылы ой мен сезімді жеткізеді».

  • «Әдебиет – өнер, себебі ол адамға тәрбие береді».

  • «Әдебиет – өнер, өйткені ол әсемдікті көрсетеді».

Жаттығу 2. «Сәйкестендіру»

• Берілген сөздер: ақын, өлең, поэзия, шығарма.

• Мағыналары:

  • а) әдебиет түрі

  • б) өлең жазушы

  • в) өлең жолдары

  • г) жазылған туынды

• Жауап: Ақын – б; Өлең – в; Поэзия – а; Шығарма – г.

Жаттығу 3. «Толықтыр»

• Сөйлем: «Әдебиет адамға … береді».

• Оқушылар толықтырады:

  • «тәрбие береді»

  • «білім береді»

  • «рух береді»

  • «қуаныш сыйлайды»

Ойындар

Ойын 1. «Әдебиет пойызы»

• Ереже: алғашқы оқушы «Абай» дейді, келесі «өлең» дейді, үшіншісі «қалам» дейді. Әр оқушы әдебиетке қатысты бір сөзді тізбектеп айтуы керек.

• Мысал: «Абай – өлең – кітап – халық – тіл – рух – мәдениет – дәстүр».

Ойын 2. «Қарлы кесек»

• Әр оқушы бір қағазға әдебиетке қатысты сұрақ жазады (мысалы: «Ақын деген кім?»).

• Қағазды домалақтап, бір-біріне лақтырады.

• Әр оқушы түскен қағаздағы сұраққа жауап береді.

• Мысал сұрақ: «Ақын деген кім?» Жауап: «Өлең жазатын адам».

Ойын 3. «Артық сөзді тап»

• Берілген сөздер: «Өлең, әңгіме, поэзия, футбол».

• Оқушылар ойланып, артық сөзді табады.

• Жауап: «Футбол артық, өйткені ол әдебиетке қатысы жоқ».

Шығармашылық жұмыстар

Шығармашылық 1. Эссе жазу
Тақырып: «Әдебиет менің өмірімде».

• Мысал эссе:
  «Мен әдебиетті жақсы көремін. Әдебиет арқылы ойымды жеткіземін. Әдебиет – менің рухани азығым. Әдебиетсіз өмір бос болар еді».

Шығармашылық 2. Сурет салу
Тақырып: «Әдебиет бейнесі».

• Оқушылар суретте кітап, ақын, қалам, сахна, халық бейнесін салады.

• Кейбір оқушылар әдебиетті жүрек бейнесінде бейнелеуі мүмкін.

Шығармашылық 3. Коллаж жасау

• Тақырып: «Ұлы ақындар».

• Әр топ ақындардың суреттерін қиып алып, плакатқа жабыстырады.

• Тақырыптық сөздермен (Абай – «Қазақтың бас ақыны», Жамбыл – «Халық жыршысы», т.б.) толықтырады.

Тапсырмаларды орындайды

Тапсырмаларды орындайды

Тапсырмаларды орындайды

Дескрипторлар (0–10 балдық шкала)

Тапсырмаларға

Сұрақтарға толық жауап берді – 10

Жауаптары қысқа, бірақ мазмұнды – 7–8

Жауаптары үстірт – 5–6

Жауап беруге қиналды – 3–4

Жауап бермеді – 0

Жаттығуларға

Барлық сәйкестендіру/толықтыру дұрыс – 10

1 қате – 8–9

2 қате – 6–7

3 қате – 4–5

Жауап жоқ – 0

Ойындарға

Белсенді қатысып, толық жауап берді – 10

Қатысты, бірақ толық емес жауап – 7–8

Жауап қысқа – 5–6

Өте пассивті – 3–4

Қатыспады – 0

Шығармашылыққа

Эссе/сурет/коллаж толық әрі идеясы анық – 10

Жақсы, бірақ толық емес – 7–8

Орташа – 5–6

Тым қысқа – 3–4

Жасамады – 0

Сабақты бекіту

«Табыс сатысы»

• Мұғалім тақтаға баспалдақ суретін салады немесе дайын шаблон береді.

• Оқушылар өздерін қай деңгейде тұрғанын белгілейді:
  1️⃣ Тақырыпты түсінбедім
  2️⃣ Әлі де сұрақтарым бар
  3️⃣ Жартылай түсіндім
  4️⃣ Толық түсіндім, басқаларға түсіндіріп бере аламын

Нұсқаулықты орындайды

Кері байланыс жасайды

Білім беру ұйымының атауы

Пәні:

Бөлім:

Педагогтің аты-жөні:

Күні:

Сыныбы:

Қатысушылар саны

Қатыспағандар саны

Тақырыбы

Қазақ әдебиетінің рухани негіздері

Сабақтың мақсаты

Әдебиеттің тәрбиелік рөлін түсіну; рухани құндылықтарды ажырату

Құндылықтарды дарыту

Адамгершілік; мәдени мұраға құрмет; рухани даму

Сабақтың барысы

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурс

тар

Ұйымдастыру кезеңі

"Құпия сыйлық" әдісі

Мақсаты: Оқушыларды ынталандыру, олардың сабаққа деген қызығушылығын ояту.

• Мұғалім оқушыларға бүгінгі сабақта белсенділік танытқан оқушы арнайы "құпия сыйлыққа" ие болатынын айтады.

• Сыйлық ретінде кішкентай заттар (бейдж, тәттілер, стикерлер) немесе мақтау сөздер жазылған карточкалар қолдануға болады.

• Бұл әдіс оқушылардың мотивациясын арттырады.

Нұсқаулықтарды орындайды

Ауызша , мадақтау

Жаңа сабақ

Тапсырмалар

Тапсырма 1. Постер: «Әдебиеттің құндылықтары»

• Мұғалім сыныпты 3 топқа бөледі. Әр топ постерге әдебиеттің бір құндылығын бейнелейді.

  • 1-топ: «Әдебиет – тәрбие құралы» (отансүйгіштік, адамгершілік)

  • 2-топ: «Әдебиет – рухани байлық» (білім, мәдениет, рух)

  • 3-топ: «Әдебиет – өнер» (сұлулық, эстетика)

• Постерді сурет, сөз, нақылмен толықтырады.

• Мысал: 1-топ постерінде – «Абай қарасөзі – адамгершілік мектебі» деген жазу және жүрек бейнесі.

Тапсырма 2. «ЖИГСО» әдісі

• Мұғалім мәтіннен үзінді береді («Әдебиет – халықтың рухани айнасы» тақырыбынан).

• Оқушылар мәтінді бөліп оқиды, бір-біріне түсіндіреді.

• Әр топ өз бөлімін түсіндіргеннен кейін бүкіл сыныпта бір тұтас картина құрылады.

• Қорытынды: «Әдебиет – халықтың тарихы мен мәдениетінің көрінісі».

Тапсырма 3. «Сұрақ-жауап»

• Мұғалім: «Әдебиеттің негізгі міндеті не?»

• Жауаптар:

  • «Адамды тәрбиелеу»

  • «Қоғамды өзгерту»

  • «Ұлттық құндылықты сақтау»

Жаттығулар

Жаттығу 1. «Сәйкестендір»

• Сөздер: Абай, Жамбыл, Мұқағали.

• Құндылықтар: әділет, отансүйгіштік, махаббат.

• Дұрыс сәйкестік: Абай – әділет, Жамбыл – отансүйгіштік, Мұқағали – махаббат.

Жаттығу 2. «Толықтыр сөйлемді»

• «Әдебиетсіз …»

• Мысал жауаптар:

  • «Әдебиетсіз тарих толық болмайды»

  • «Әдебиетсіз рухани өмір бос болар еді»

Жаттығу 3. «Дұрыс-бұрыс»

• Тұжырымдар:

  1. Әдебиет – тек қызық үшін жазылады (Бұрыс)

  2. Әдебиет тәрбиелейді (Дұрыс)

  3. Әдебиетте халық тарихы көрінбейді (Бұрыс)

Ойындар

Ойын 1. «Құндылықты тап»

• Мұғалім тақтаға сөздер жазады: «Ар, ақша, білім, махаббат, дүние».

• Оқушылар ішінен әдебиетке тән құндылықтарды таңдайды.

• Жауап: «Ар, білім, махаббат».

Ойын 2. «Тез ойла»

• Мұғалім сұрайды: «Әдебиет саған не береді?»

• Оқушы 5 секунд ішінде жауап береді.

• Мысал: «Әдебиет – ой береді», «Әдебиет – қуат береді».

Ойын 3. «Кім жылдам?»

• Тақырыпқа сай мақал-мәтел айту жарысы.

• Мысал: «Өнер алды – қызыл тіл», «Әдебиет – халық қазынасы».

Шығармашылық жұмыстар

Шығармашылық 1. Әңгіме жазу
Тақырып: «Әдебиет маған не береді?»

• Мысал әңгіме:
  «Әдебиет маған ой береді. Мен Абайды оқып, адал болуды үйрендім. Жамбылды оқып, отанымды сүйе бастадым. Әдебиет – менің рухани ұстазым».

Шығармашылық 2. Нақыл сөз құрастыру

• Тапсырма: әдебиет туралы өз нақыл сөзін шығару.

• Мысал: «Әдебиет – жанның шамшырағы».

Шығармашылық 3. Шағын көрініс

• Тақырып: «Әдебиет – өмір айнасы».

• Оқушылар шағын сахналық көрініс жасайды: бір топ ақын, екіншісі оқырман, үшіншісі – халық.

Тапсырмаларды орындайды

Тапсырмаларды орындайды

Тапсырмаларды орындайды

Дескрипторлар (0–10 балдық шкала)

Тапсырмаларға

Сұрақтарға толық жауап берді – 10

Жауаптары қысқа, бірақ мазмұнды – 7–8

Жауаптары үстірт – 5–6

Жауап беруге қиналды – 3–4

Жауап бермеді – 0

Жаттығуларға

Барлық сәйкестендіру/толықтыру дұрыс – 10

1 қате – 8–9

2 қате – 6–7

3 қате – 4–5

Жауап жоқ – 0

Ойындарға

Белсенді қатысып, толық жауап берді – 10

Қатысты, бірақ толық емес жауап – 7–8

Жауап қысқа – 5–6

Өте пассивті – 3–4

Қатыспады – 0

Шығармашылыққа

Эссе/сурет/коллаж толық әрі идеясы анық – 10

Жақсы, бірақ толық емес – 7–8

Орташа – 5–6

Тым қысқа – 3–4

Жасамады – 0

Сабақты бекіту

«Екі жұлдыз, бір тілек»

• Әр оқушы екі жақсы нәрсе (жұлдыз) және бір ұсыныс (тілек) жазады:
  ⭐ Мен бүгін мынаны жақсы үйрендім…
  ⭐ Мен мына тапсырманы жақсы орындадым…
  ? Мен үшін мынаны жақсарту керек…

• Мұғалім оқушылардың жауаптарын жинап, талдайды.

Нұсқаулықты орындайды

К ері байланыс жасайды

Білім беру ұйымының атауы

Пәні:

Бөлім:

Педагогтің аты-жөні:

Күні:

Сыныбы:

Қатысушылар саны

Қатыспағандар саны

Тақырыбы

Абай Құнанбайұлы – өмірі мен шығармашылығы

Сабақтың мақсаты

Ақын өмірін тарихи деректермен байланыстыру; шығармашылығын ұлттық құндылықтармен ұштастыру

Құндылықтарды дарыту

Елжандылық; еңбексүйгіштік; мәдени мұраға құрмет

Сабақтың барысы

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурс

тар

Ұйымдастыру кезеңі

"Сиқырлы сөз" әдісі

Мақсаты: Сабақтың тақырыбына қызығушылық тудыру, топтық жұмысқа ынталандыру.

• Мұғалім оқушыларға сабақ тақырыбына қатысты бір "сиқырлы сөз" айтады.

• Бұл сөздің мағынасын немесе сабақпен байланысын табу үшін оқушылар өз ойларын ортаға салады.

• Мысалы, "бөлшек" тақырыбында мұғалім "бөлу" сөзін айтып, оқушылардан оның мағынасын сұрайды.

• Оқушылар жауап берген соң, сабақ тақырыбы ашылады.

Нұсқаулықтарды орындайды

Ауызша , мадақтау

Жаңа сабақ

Тапсырмалар

Тапсырма 1. Хронологиялық кесте

• Мұғалім оқушыларға Абайдың өмірінен негізгі жылдарды береді.

• Оқушылар бос кестені толтырады.

• Дұрыс толтырылған жауаптармен салыстырады.

Тапсырма 2. «Ыстық орындық» әдісі

• Бір оқушы «Абай» рөлінде алға шығады.

• Қалғандары оған сұрақ қояды.

• Мысал сұрақтар:

  • «Неге өлең жаздыңыз?»

  • «Сіз үшін білімнің мәні неде?»

  • «Қара сөздеріңізді кім үшін жаздыңыз?»

• Мүмкін жауаптар:

  • «Өлең арқылы халықты оятқым келді».

  • «Білім – адамға жарық береді».

  • «Қара сөздерді жастар үшін жаздым».

Тапсырма 3. «Сұхбат құру»

• Екі оқушы бірі – журналист, бірі – Абай.

• Мысал:

  • Журналист: «Сіз поэзияны не үшін жаздыңыз?»

  • Абай: «Мен халқымның ойына ой қосу үшін жаздым».

  • Журналист: «Қара сөздерде не айтқыңыз келді?»

  • Абай: «Адамдық, ар-ұждан туралы айтқым келді».

Жаттығулар

Жаттығу 1. «Толықтыр»

• Сөйлемдер:

  • Абайдың шын аты – … (Ибраһим).

  • Абайдың туған жері – … (Семей облысы, Шыңғыс тауы).

  • Абайдың әкесінің аты – … (Құнанбай).

Жаттығу 2. «Сәйкестендір»

• Сөздер: «Қара сөздер», «Ғылым таппай мақтанба», «Жаз», «Қыс».

• Түрлері: А) Өлең, Б) Проза.

• Жауап: Қара сөздер – Б, Ғылым таппай мақтанба – А, Жаз – А, Қыс – А.

Жаттығу 3. «Дұрыс-бұрыс»

• Абай 1880 жылы туған (Бұрыс – 1845).

• Абай халықты еңбекке шақырды (Дұрыс).

• Абай тек өлең жазды, қара сөздері жоқ (Бұрыс).

Ойындар

Ойын 1. «Кім жылдам?»

• Мұғалім Абай өлеңдерінің атын айтады, оқушы оның мазмұнын қысқаша жеткізеді.

• Мысал: «Қыс» – боран, ақ киімді денелі кәрі.

Ойын 2. «Сиқырлы қап»

• Қап ішінде сұрақ жазылған қағаздар.

• Оқушылар кезекпен алып, жауап береді.

• Мысал: «Абайдың бір нақылын айт». Жауап: «Ғылым таппай мақтанба».

Ойын 3. «Абайды тап»

• Мұғалім басқа ақындардың өлеңімен қатар Абайдың өлең жолын да оқиды.

• Оқушылар қайсысы Абайдікі екенін табады.

• Мысал: «Ғылым таппай мақтанба» (Абай).

Шығармашылық жұмыстар

Шығармашылық 1. Эссе: «Менің Абайым»

• Мысал:
  «Мен үшін Абай – ұстаз. Оның өлеңдері маған ой береді. «Ғылым таппай мақтанба» өлеңі мені білімге шақырады. «Қара сөздері» арқылы әділдікке үйретеді».

Шығармашылық 2. «Сұхбат құру»

• Абайға қиялдағы сұрақтар қойып, жауап жазады.

• Мысал:

  • Сұрақ: «Абай ата, жастарға не айтар едіңіз?»

  • Жауап: «Жастар, еңбектеніңдер, білімге ұмтылыңдар».

Шығармашылық 3. «Абайға арнау»

• Қысқа өлең құрастыру.

• Мысал:
  «Абай – дана, Абай – дара,
  Ар-намысы қазақтың.
  Сөздеріңмен бізге қалды,
  Жол көрсетіп әр шақтың».

Тапсырмаларды орындайды

Тапсырмаларды орындайды

Тапсырмаларды орындайды

Дескрипторлар (0–10 балдық шкала)

Тапсырмаларға

Сұрақтарға толық жауап берді – 10

Жауаптары қысқа, бірақ мазмұнды – 7–8

Жауаптары үстірт – 5–6

Жауап беруге қиналды – 3–4

Жауап бермеді – 0

Жаттығуларға

Барлық сәйкестендіру/толықтыру дұрыс – 10

1 қате – 8–9

2 қате – 6–7

3 қате – 4–5

Жауап жоқ – 0

Ойындарға

Белсенді қатысып, толық жауап берді – 10

Қатысты, бірақ толық емес жауап – 7–8

Жауап қысқа – 5–6

Өте пассивті – 3–4

Қатыспады – 0

Шығармашылыққа

Эссе/сурет/коллаж толық әрі идеясы анық – 10

Жақсы, бірақ толық емес – 7–8

Орташа – 5–6

Тым қысқа – 3–4

Жасамады – 0

Сабақты бекіту

«Бағдаршам» әдісі

• Мұғалім оқушыларға үш түсті (жасыл, сары, қызыл) карточкаларды береді.

• Жасыл – сабаққа дайынмын, барлығы түсінікті.

• Сары – кейбір сұрақтарым бар, бірақ жұмыс істеуге дайынмын.

• Қызыл – тақырыпты түсінбеймін, көмек қажет.

Нұсқаулықты орындайды

Кері байланыс жасайды

Білім беру ұйымының атауы

Пәні:

Бөлім:

Педагогтің аты-жөні:

Күні:

Сыныбы:

Қатысушылар саны

Қатыспағандар саны

Тақырыбы

Абай поэзиясындағы табиғат лирикасы

Сабақтың мақсаты

Көркем мәтінді талдау; негізгі ойды табу; табиғат суреттерін бейнелі сөздер арқылы түсіну

Құндылықтарды дарыту

Табиғатты қорғау; эстетикалық талғам; шығармашылық ойлау

Сабақтың барысы

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурс

тар

Ұйымдастыру кезеңі

"Бір сөзбен" әдісі

Мақсаты: Оқушылардың сабаққа деген эмоционалдық дайындығын анықтау.

• Мұғалім оқушыларға "Сен бүгін сабақтан не күтесің?" деген сұрақ қояды.

• Әр оқушы бір сөзбен өз жауабын айтады (қызықты, пайдалы, қиын, жаңа, ерекше т.б.).

• Осы жауаптарға сүйене отырып, мұғалім оқушылардың сабаққа деген көзқарасын реттей алады.

Нұсқаулықтарды орындайды

Ауызша , мадақтау

Жаңа сабақ

Тапсырмалар

Тапсырма 1. Өлеңнен теңеу, эпитет табу

• Мұғалім «Жазғытұры», «Қыс», «Жаз» өлеңдерінен үзінділер береді.

• Оқушылар көркемдік тәсілдерді табады.

• Мысал:

  • «Ақ киімді, денелі, ақ сақалды» → эпитет («ақ киімді»), теңеу («қарттай көрінеді»).

  • «Кәрі құдаң – қыс келіп» → теңеу.

• Қорытынды: Абай табиғатты адам бейнесінде суреттеген.

Тапсырма 2. «INSERT» әдісі

• Мұғалім «Жаз» өлеңінен үзінді береді.

• Оқушылар мәтінді оқып, белгілер қойып шығады:

  • «+» – білемін

  • «–» – түсініксіз

  • «?» – сұрақ туғызды

  • «!» – қызық, жаңа ақпарат

• Мысал: «Жаздыгүн шілде болғанда…» – «+» (білемін: жаздың ыстығы).

• «Шұрқырап жатқан жылқының» – «!» (қызық: табиғат пен малды бірге суреттеген).

Тапсырма 3. Сұрақ-жауап

• Сұрақ: «Абай неге табиғатты адам бейнесінде көрсетеді?»

• Мүмкін жауап: «Адам мен табиғат бір-бірімен тығыз байланысты екенін көрсету үшін».

Жаттығулар

Жаттығу 1. «Толықтыр»

• Сөйлемдер:

  • «Абайдың табиғат лирикасында … бейнеленеді» → (жыл мезгілдері, ауыл өмірі).

  • «Абай табиғатты … арқылы суреттейді» → (теңеу, эпитет).

Жаттығу 2. «Сәйкестендір»

• Қыс – … (кәрі құда)

• Жаз – … (шілде, жайлау)

• Күз – … (сарғайған дала, егін)

• Жазғытұры – … (қыстың кетуі, көктем белгісі)

Жаттығу 3. «Дұрыс-бұрыс»

• Абай табиғатты тек әдемілік үшін суреттеген (Бұрыс).

• Табиғат лирикасында философиялық ой бар (Дұрыс).

• «Жаз» өлеңінде қыстың бейнесі беріледі (Бұрыс).

Ойындар

Ойын 1. «Кім жылдам?»

• Мұғалім бір мезгілді атайды (Қыс, Жаз, Күз, Жазғытұры).

• Оқушылар Абайдың сол мезгілге қатысты бір өлең жолын естеріне түсіріп айтады.

• Мысал: Қыс – «Ақ киімді, денелі, ақ сақалды».

Ойын 2. «Артық сөзді тап»

• Сөздер: «Қар, боран, жаңбыр, махаббат».

• Жауап: «Махаббат артық, қалғандары табиғат құбылыстары».

Ойын 3. «Әдеби домино»

• Бір оқушы өлең жолын бастайды, келесі жалғастырады.

• Мысал: «Жаздыгүн шілде болғанда…» – келесі оқушы: «Көгорай шалғын бәйшешек…»

Шығармашылық жұмыстар

Шығармашылық 1. Сурет салу

• Тақырып: «Абайдың табиғат лирикасы»

• Оқушылар «Қыс» өлеңін қарлы таулармен бейнелеуі мүмкін, «Жаз» өлеңін – жайлаумен.

Шығармашылық 2. Топтық жоба: табиғат туралы презентация

• Әр топ Абайдың бір өлеңін таңдап, суреттермен, нақыл сөздермен слайд жасайды.

• Мысал: «Жаз» – суреттер: жайлау, киіз үй, мал; сөздер: «шұрқыраған жылқы», «бөкен».

Шығармашылық 3. Шағын эссе

• Тақырып: «Табиғат пен адам – егіз ұғым».

• Мысал: «Абай табиғатты адамға теңеген. Қыс – қарт, жаз – жастық. Осы арқылы ол адамның өмірін табиғатпен салыстырған».

Тапсырмаларды орындайды

Тапсырмаларды орындайды

Тапсырмаларды орындайды

Дескрипторлар (0–10 балдық шкала)

Тапсырмаларға

Сұрақтарға толық жауап берді – 10

Жауаптары қысқа, бірақ мазмұнды – 7–8

Жауаптары үстірт – 5–6

Жауап беруге қиналды – 3–4

Жауап бермеді – 0

Жаттығуларға

Барлық сәйкестендіру/толықтыру дұрыс – 10

1 қате – 8–9

2 қате – 6–7

3 қате – 4–5

Жауап жоқ – 0

Ойындарға

Белсенді қатысып, толық жауап берді – 10

Қатысты, бірақ толық емес жауап – 7–8

Жауап қысқа – 5–6

Өте пассивті – 3–4

Қатыспады – 0

Шығармашылыққа

Эссе/сурет/коллаж толық әрі идеясы анық – 10

Жақсы, бірақ толық емес – 7–8

Орташа – 5–6

Тым қысқа – 3–4

Жасамады – 0

Сабақты бекіту

«Бағдаршам» әдісі

• Мұғалім оқушыларға үш түсті (жасыл, сары, қызыл) карточкаларды береді.

• Жасыл – сабаққа дайынмын, барлығы түсінікті.

• Сары – кейбір сұрақтарым бар, бірақ жұмыс істеуге дайынмын.

• Қызыл – тақырыпты түсінбеймін, көмек қажет.

Нұсқаулықты орындайды

Кері байланыс жасайды

Білім беру ұйымының атауы

Пәні:

Бөлім:

Педагогтің аты-жөні:

Күні:

Сыныбы:

Қатысушылар саны

Қатыспағандар саны

Тақырыбы

«Қыс» өлеңін талдау

Сабақтың мақсаты

Өлең құрылысы мен көркемдік тәсілдерді анықтау; мазмұнын терең түсіну

Құндылықтарды дарыту

Эстетикалық талғам; туған жерге сүйіспеншілік; табиғатқа қамқорлық

Сабақтың барысы

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурс

тар

Ұйымдастыру кезеңі

"Сиқырлы қорап" әдісі

Мақсаты: Оқушылардың қызығушылығын арттыру, олардың сабаққа деген ынтасын ояту.

• Мұғалім қораптың ішіне сабаққа байланысты бір зат (символикалық түрде) салып қояды.

• Оқушылар қорап ішінде не барын болжап, өз ойларын айтады.

• Соңында мұғалім қорапты ашып, оның сабақпен байланысын түсіндіреді.

• Бұл әдіс оқушылардың зерттеушілік қабілетін дамытады.

Нұсқаулықтарды орындайды

Ауызша , мадақтау

Жаңа сабақ

Тапсырмалар