Сабақтың тақырыбы

Бағаналы жасушалар ұғымы және олардың қасиеттері.

Пән атауы

Бтология

Оқытушы

Кодекова Тоғжан Бірлікқызы

Күн:

20.02.2024.

Жалпы мәліметтер:

Курс:

Тобы:

Мамандығы: 09120100 « Емдеу ісі»

Біліктілігі: 4S09120101 «Фельдшер»

1-курс.

105Е-9.

Сабақтың түрі:

Теориялық сабақ

Сабақтың

мақсаты,міндеттеі

Бағаналы жасушалардың құрылысы мен қызметін біледі.

Бағаналы жасушалардың сипаттамаларын біледі.

Бағаналы жасушалардың этикалық аспектісін сипаттай алады.

Күтілетін нәтиже

Бағаналы жасушалардың мамандану үдерісін түсіндіреді.

Бағаналы жасушаларды зерттеудің этикалық аспектілерімен танысады.

Бағаналы жасушаларды трансплантациялау типтерін анықтайды.

Сабақ барысы

Оқытушы әрекеті

Білім алушылар әрекеті

Бағалау

Сабақтың басы

минут

15 мин

Жаңа сабақты бастау 20 мин

Білу

10 мин

Түсіну,

Қолдану

Ұйымдастыру кезеңі:

1.Білім алушылармен амандасу, түгендеу.

2. Ынтымақтастық атмосферасын қалыптастыру.

«Маған досымның ... ұнайды» әдісі. Білім алушылар сыныптасының өзіне ұнайтын тұстарын ғана айтады.

Мақсаты:білім алушыларды ақпараттандыру, назарларын сабаққа аударту,ой қозғау

Бағалау критерийлерімен таныстырамын.Бағалаулар баллдық жүйе арқылы жүзеге асады.

Үй тапсырмасын еске түсіру сұрау

«Серпілген сауалдар» әдісі білім алушылар шеңбер болып тұрады. Допты лақтыру арқылы өткен тарау бойынша сұрақтар қояды білім алушылар бір-біріне сұрақ қою арқылы өткен тақырыпты естеріне түсіреді

«Сlasstime» платформасы арқылы білім алушыларға тест тапсырмасын беремін

Жаңа сабақтың тақырыбын ашу

«Ойлан, жүптас, бөліс» әдісі арқылы тақырыпты оқып, ойланып, топтың ішінде оқушылар өзара бір-біріне түсіндіріп көмек береді.Топқа түсініксіз болған ақпараттарды талдау үшін мұғалім көмек береді.

Жаңа сабақты түсіндіру

Бағаналы жасушалар ұғымы және олардың қасиеттері.Білім алушылар біле бермейтін қызықты ақпараттармен бөлісемін.

«Кестемен жұмыс»

(Жұптық жұмыс)

Кестені тотырғызамын

Мәтін беремін

Ең алғаш рет 1908 жылы ғылымға «бағаналы жасуша» терминін Санкт-Петербургтегі әскери-медициналық академиясының профессоры, гистолог Александр Максимов (1874—1928) енгізген болатын.

1978 жылы ұрықжолдас қанының құрамында гемопоэтикалық бағаналы жасушалардың бар екені анықталды.

Ал 1981 жылы американдық биолог Мартин Эванс ең алғаш болып тышқандардың бластоциттерін, яғни бағаналы жасушалардың дифференцацияланбаған плюрипотентті тармағын алды.

1988 жылы ең бірінші болып Элиан Глюкман анемиямен ауыратын науқасқа ұрықжолдас қанындағы гемопоэтикалық бағаналы жасушаны трансплантация операциясын жүргізген болатын. Осы арқылы Элиан Глюкман ұрықжолдас қаны өте нәтижелі әрі қауіпсіз екендігін дәлелдеді. Сол кезден бастап ұрықжолдас қаны трансплантология ғылымында кеңінен қолданылуда.

1997 жылы Ресейде қатерлі ісік ауруларымен ауыратын науқасқа ұрық жолдас қанының бағаналы жасушаларын тасымалдаудағы ең алғашқы операция өткізілді.

1998 жылы Батыс ғалымдары Д. Томпсон мен Д. Герхарт ең бірінші болып эмбриондық бағаналы жасушаларды бөліп алды.

1999 жылы Science журналы эмбриондық бағаналы жасушалардың ашылуын биологиядағы ең ғажайып жаңалықтардың бірі деп жариялаған.

1996 жылдан 2004 жылға дейін аутологиялық бағаналы жасушаларды трансплантациялауда 392 операция жүргізілді.Медицина және физиолигия саласы бойынша Нобель сыйлығы жапондық ғалым Синья Яманака және британдық биолог Джон Гердонға табыс етілді.Аталған қос зерттеушінің бірі діңгек жасушаларын (стволовые клетки) зерттесе, ал енді бірі жануарларды клонын жасаумен айналысыпты. Олардың ашқан жаңалықтары жаңа тіндер мен толық бір ағзаның көшірмесін жасауға негіз болады деп болжануда.Нобель сыйлығын беретін комитетінің хабарлауында «Олардың жаңалығы жасуша мен ағзалардың дамуы туралы ғылымда «төңкеріс» жасады» делінген.Екі ғалымның ашқан жаңалықтары түрлі қатерлі кеселден аман алып қана қоймай, ертең адамның клонын жасауға да жол ашуы мүмкін. Нобель лауреаттарының ашқан жаңалығының маңызы неде?

https://clck.ru/9cLaR

Білім алушылар оқытушымен амандасады

Білім алушылар сыныптасының өзіне ұнайтын тұстарын ғана айтады.

Білім алушылар

Бір-біріне сұрақтар қояды, пікірін толықтырады

Өз ойларымен бөліседі

Білім алушылар тест тапсырмасын орындайды

Білім алушылар өз ойларымен бөліседі

Сабақты мұқият тыңдау,қажет ақпараттарды дәптерге жазып алу.

Бағаналы жасушалардың маңызы қандай? Неге бағаналы жасушалар пайда болды?

• Бағаналы жасушалардың пайда болуына не түрткі болды?

• Бағаналы жасушалар болмағанда қандай регрессті жағдайларға тап болатын едік түсіндіріңіз.

• Кестені толтырыңыз, әрқайсысының маңызын түсіндіріңіз.

• Тапсырманы қорытындылаңыз.

Мадақтау арқылы жүргізіледі

http://surl.li/hzonz

Дескриптор:(1-5 балл)

• Сұрақтарға нақты жауап беру

• Тақырыпқа байланысты сұрақ қоя білу

• Тесттен жоғары алған 5 білім алушы жоғары бағаланады

Мадақтау арқылы бағаланады

Орындау қадамдары:

• Мұқият тыңдау

• Түсінбеген тұстарын сұрау

Дескриптор(1-15)

• Транспирация мен фотосинтездің айырмашылығын сипаттайды

• Адам организміндегі судың маңызын тұжырымдайды

• Судың ластану көдеріне дәлелдер келтіреді

Сабақтың ортасы

минут 30 минут

Түсіну(жеке жұмыс)

ЖҒС тапсырмасы(оқу біліктілігі)

Биоэтикалық аспекті тұрғысынан XX ғасырдың 90-шы жылдары медицинада биотехнологиялардың даму мәнмәтінінде адам мен оның мүшелерін клондау мәселесі ерекше мәнге ие. Бір жағынан, адамзаттың ғылыми-техникалық жетістіктерінің материалды тиімділігіне ғана емес, этикалық және моральды мәселелерге қызығушылығы да прогрессивті болып табылады. Басқа жағынан, алғанда этика мен мораль ғылыми-техникалық өнім өндірушілердің және әртүрлі саяси топтардың әділетсіз бәсекелес күресінде өте жиі дәлел түрінде пайдаланылады. Шынайы моральды-этикалық мәселені қате немесе прогресс қарсыластарының ойдан шығарған дәлелдерін ажырату үшін, ғылымның, философия мен діннің көптеген салаларында маман болу керек.https://clck.ru/34hKDn

Функционалдық сауаттылыққа арналған тапсырма

Бағаналы жасушалар арқылы емделген аурулар

Бағаналық жасушалармен емдеуге болатын аурулар

Бағаналық жасушалармен қазіргі кезде көптеген ауруларды   емдеуге

қол    жеткізді:

-қимыл-қозғалыс аппаратының аурулары

-травмотология

-Қан аурулары: лимфома,лимфогранулематоз,жедел лейкоз,миелолейкоз,соз.миелолейкоз,сублейкемиялық лейкоз және т.б.

-Аутоиммундық аурулар: склероз, миастения,склеродермия,ревматойдтық артрит,дерматомиозит,васкулиттер,Крон ауруы,аутоиммудыгепатит.

-созылмалы қажу синдромы

https://clck.ru/34hKFL Функционалдық сауаттылыққа арналған тапсырма

Бағаналы жасушалар

Бағыналы жасушалардың бірқанша жағдайда қолданылады:

• зерттеу - тірі ағза қалай жұмыс істейтіні және ауру кезінде жасушалардың әртүрлі түрлерінде не жағдай болатыны туралы негізгі биологиялық түсінікке қол жеткізу үшін.

• терапия - біздің денеміз табиғи жолмен алмастыра алмайтын жоғалған немесе зақымдалған жасушаларды алмастыру үшін

ерттеулер бағаналы жасушаның ерекшелігін жақсы түсінуді көздейді, сөйтіп біз біз мына істерді істей алатын боламыз:

https://clck.ru/34hKVY

Білім алушылар сұрақтарға жауап береді

• Этикалық аспекті дегеніміз не?

• Этикалықы аспекті ұғымы пайда болды және оның маңызы қандай?

• Этикалық аспектінің болуы қаншалықты қажетті?

• Қандай мемлекеттерде этикалық аспекті қолданылады және неге оқулықпен жұмыс жасай отырып, дәлелдеңіз

• Тапсырманы қорытындылаңыз.

Білім алушылар сұрақтарға жауап береді

• Бағаналы жасуша арқылы емделетін ауру түрлерін сипаттаңыз

• Статистикалық мәліметтерге сүйене отырып, бағаналы жасушалардың қайсысы көбірек бұл ауру түріндегі мәселелерді шешкендігін анықтап, swot талдау жасаңыз

• Неге бұл ауру түрлерін емдеуде бағаналы жасуша қолданылып жатыр, анықтаңыз

• Тапсырманы қорытындылаңыз.

Білім алушылар сұрақтарға жауап береді

• Бағаналы жасушалардың қолданылуына қарап, қасиеттерін анықтайда

• Қарапайым жасуша мен бағаналы жасушаларды салыстырады

• Тақырыпқа қорытынды жасайды

Дескриптор: (5-20)

• Судың пайдасын біледі

• Магний элементінің кездесін айтады

• Судың пайдасына талдау жасайды

Дескриптор: (5-30 балл)

• Сұрақтарға жауап береді

Дескриптор: (5-20 балл)

• Сұрақтарға жауап береді

• Тақырыпты қорытындылайды

• Постер құрастырады

Сабақтың соңы

Ой толғаныс.

10-минут

Қолдану «Топтық жұмыс»

Пікіртаслас ұйымдастырамын тақырыбы «Бағаналы жасушалар үшін этикалық аспектілерді қолдану қажет емес»

Білім алушылар пікірталасқа қатысады

• Арнайы факттармен ойларын дәлелдейді

• Өз ойларын білдіреді.

Мадақтау арқылы бағаланады

Үй

тапсырмасы

5 минут

«Класстер» Бағаналы жасушалар тақырыбында