Бағдаршам туралы

БАҒДАРШАМ — жарықпен белгі беру арқылы көшедегі, автомобиль жолы мен темір жолдағы қозғалысты реттеуге арналған құрылғы. Алғашқы Бағдаршам типтес құрылғы 1868 жылы Лондон көшелерінде, үш түсті электрлік Бағдаршам 1918 жылы Нью-Йоркте, 1930 жылы  Мәскеуде орнатылған. Темір жолында 20 ғасырдың басынан бастап қолданылды. Бағдаршам белгі санына қарай 1 — 5 секциялы болады.

Ең алғаш бағдаршам Лондонда шықты. Оны ойлап тапқан Дж. Найт есімді азамат. Бірінші бағдаршам қолмен басқарылатын және екі қанатты болған. Біріншісі "тоқта" дегенді білдірсе, екінші қанаты "байқап қозғалыңыз" дегенді білдірген. Күн батқанда қол шамды қолданып, жасыл, қызыл түстерді беріп, көліктерді қадағалаған. 1912 жылы алғашқы электрикалық бағдаршамды ойлап тапқан - Лестер Вайр. Ол қызыл және жасыл түстен тұратын екі дөңгелектен құралған. Алайда оның бұл туындысы патенттелмеген. Себебі "дихромазия" деген ауруға шалдыққан адамдар көшеден қорықпай өту үшін осылай жасалған. Ол ауруға душар болған жандарға түстің әсері өте қатты.  Ирландиялықтар тұратын Америкадағы кішігірім қалашықта бағдаршамда бірінші қызыл түс емес, жасыл түс орналасқан. Бұл бағдаршам 1925 жылдан бері келе жатыр. Өйткені оған дейінгі бағдаршамды жергілікті балалар таспен ұрып, сындырып тастайтын болған. Себебі олар Ирландияның символын білдіретін жасыл түстің қызыл түстің астында тұрғанын қаламапты. Билік өкілдері әлемдегі жалғыз керісінше бағдаршамды жасау үшін 3 жыл уақыт жұмсаған. 
Бағдаршам қалай пайда болды?
"Халықаралық  бағдаршам күні "  1914 жылғы тамыз айының 5 күні орын алған оқиғаға байланысты тойланады. Бұл күні Американың Кливленд қаласында алғашқы заманауи бағдаршамның тұңғыш түпнұсқасы шыққан болатын. Бастапқыда аппарат тек екі түсті шамнан тұрды. Ал ол бір түстен екіншіге ауысқанда дыбыс шығаратын болған. Алайда ең алғашқы бағдаршамды британдық Джей Найт есімді азамат XIX ғасырда ойлап тапты. Бұл құрылғы тұңғыш рет 1989 жылы Лондон парламенті орналасқан көшеге қойылды. Кейін үш жыл өткен соң бағдаршамның жарық шамы жарылып, абайсызда жақын тұрған полиция сақшысын зақымдаған көрінеді. Содан бағдаршам 50 жыл бойы ұмыт қалған. 1910 жылы алғашқы екі түсті автоматтандырылған бағдаршам патенттеліп, қолданысқа берілді. Ал күнделікті күнде көріп жүрген үш түсті бағдаршамыңыз алғаш рет Нью-Йорк қаласында 1920 жылы пайда болды. Жылдар өте бұл аппарат тиімділігін көрсетіп, Америка және Еуропа мемлекеттерінде кеңінен қолданыла бастаған.