«Бастауыш білім беру деңгейіндегі математика пəнін оқыту ерекшеліктері»

Жамбыл облысы əкімдігінің білім басқармасы Тараз қаласы білім бөлімінің А.С. Пушкин атындағы №41 көпсалалы гимназия

Авторлық бағдарлама

«Бастауыш білім беру деңгейіндегі математика пəнін оқыту ерекшеліктері»

Бастауыш сынып мұғалімі 3 "Ə" сынып жетекшісі Турсинбаева Жазира Сейтмаганбетовна

Алматы 2025 жыл

	белгілері
16	Қатынастарға байланысты есептер	1	1.3.5 – Қатынастар мен пропорцияларды пайдалану
17	Логикалық тапсырмалар	1	1.1.5 – Құрамдас логикалық есептерді шығару
18	Арифметикалық ребустар мен логикалық ойын есептері	1	1.1.6 – Ребустар арқылы ойлау қабілетін арттыру
19	Əртүрлі тақырыпқа берілген арифметикалық есептер	1	1.3.6 – Қиындық деңгейі əртүрлі есептерді шешу
20	Тізбекті жалғастыр	1	1.1.7 – Сан тізбегіндегі заңдылықты табу
21	Эйлер дөңгелектеріне берілген есептер	1	1.6.1 – Эйлер диаграммасы арқылы есеп шығару
22	Олимпиадалық есептерді шешу	1	1.7.1 – Шығармашылық бағыттағы күрделі есептер
23	Құюға есептер шығару	1	1.6.2 – Көлем бірліктерін қолданып есептеу
24	Таразылауға есептер шығару	1	1.6.3 – Логикалық-тəжірибелік ойлау
25	Тест тапсырмалары	1	1.8.1 – Білімді тексеру, пысықтау
26	Қозғалысқа есептер шығару	1	1.6.4 – Қозғалысқа байланысты есептерді шешу
27	Математикалық фокустар	1	1.9.1 – Математикадағы ерекше амалдармен танысу
28	Шығармашылық есептер	1	1.9.2 – Шығармашылықпен есептер шешу қабілетін дамыту
29	Тарихи есептер	1	1.2.4 – Тарихи оқиғалармен байланысты есептер
30	Математикалық ертегілер	1	1.9.3 – Ертегі элементтері арқылы логика құру
31	Сиқырлы шаршылар	1	1.6.5 – Шаршы сандар мен симметриямен танысу
32	Тапқырлыққа арналған есептер	1	1.1.8 – Жылдам ойлап, нақты шешім қабылдау дағдысы
33	Математикалық ребустар, сөзжұмбақтар, анаграммалар	1	1.1.9 – Құпия сөздерді шешу арқылы логиканы дамыту
34	Логикалық есептер шығару	1	1.1.10 – Жүйелі логикалық есептер шығару дағдысы
35	Қорытынды тест тапсырмасы	1	1.8.2 – Жыл бойғы білімді тексеру жəне талдау
36	Математика əлемінде	1	1.9.4 – Математикаға қызығушылықты арттыру, қорытындылау

	санаудан 1,2,3,4,5....т.с.с натурал сандарды жазуға, нəрселердің мөлшерін өзара салыстыруға, жыл мезгілдерін ажыратуға мəжбүр еткен.		ыру жасау,
	Ең алғашқы сандар, яғни цифрлар б.з.д 2 мыңжылдықта пайда болған. Тарих жағынан келсек, сандардың ежелгі Вавилонда қолданғаны айқындалады. Осылай математика саласы одан əрі қарай дами түсті. Қаншама ғалымдар өз шығармаларын есеп арқылы өшпес мұра қылып қалдырған. Араб математикасы
	Орта ғасырдағы Орта Шығыс, Солтүстік Африка жəне Испания сынды мұсылман мемлекеттеріндегі араб жазуы арқылы жазылған математикалық шығармаларды айтады. Араб математикасының дамуына арабтар ғана емес, парсылар, сүриянилер, т.б. үлес қосты. Бұл шығармалар қолжазба түрінде осы күнге жеткен, олар əлемнің əр
	түкпіріндегі кітапханаларда сақтаулы тұр. 8 ғ. бастап 9 ғ-дың ортасына дейін əл-Мансұр халиф Бағдатта ішінде телескоп пен кітапханасы бар «Даналық үйін» (арабша: اﺤﻟﻜﻤﺔ ﺑﺖﯿ Bait al-Hikma) ашып, оған сол кездегі Сүрия, Үндістан т. б мемлекеттерден ғалымдарды жинайды, бұл кезең негізінен басқа тілдегі математикалық
	шығармаларды аударып, оны үйрету кезеңі деп айтуға болады. Ең алдымен Евклид «Геометрияның бастамалары», одан кейін үнді математигі Брахмагупта еңбегі араб тіліне аударылады. Содан бастап Архимед, Аполлониус, Диофант, Птолемей сынды ертедегі гректің ұлы математиктерінің шығармалары іркес-тіркес араб тіліне аударылды.

Бұл дəуірдегі атақты математик əл- Хорезми болды. Ол тек аудармамен айналысып қана қоймай, сонымен бірге «Хорезми арифметикасы» (көптеген кітаптарда «Liber Algoritmi» деп аталынып жұр), «Əл- жəбр уə-л-Мұқабала» т. б атты атақты кітаптары бар. Қазіргі кездегі математиканың маңызды бір саласы болып табылатын алгебраны осы əл- Хорезми енгізген. Сандар тарихы Адамзат тарихында ең ерте қалыптасқан ғылымдардың бірі – математика. Математиканың алғашқы бесіктерінің бірі Мысыр елі болды. Адамзат даналығының ойлап тапқан жаңалығы ол – жазу. Қазіргі əлем халықтары жазуды жоғарыдан төмен, солдан оңға қарай жазып жүр. Неге? Өйткені олар бұл əдісті соқаның қозғалысынан алған екен. Осы жазулардың негізінде пайда болған таңбалардың бірі цифр. Цифр дегеніміз – сөздерді қағаз бетіне қондыру үшін қолданылатын əріптер қандай қажет болса, сандарды жазу үшін керекті таңбалар. Цифр деген сөздің төркіні арабтың «Əс - сифр» деген сөзінен алынған, ал оның мағынасы үнді халқының бос орын – «Сунья» деген сөзінің аудармасы екен. Күнделікті өмірімізде қолданылатын сандар шамамен бұдан 1500 жыл бұрын Үндістанда пайда болған. Əуелі сандар сызықшамен белгіленген. Кейін қалыптаса келе қазіргі таңдағы біздер қолданып жүрген сандар пайда болды. Адам баласы қазіргі біз түсінетін сандарды үйренуге талай ғасырларды бастан кешірген. əуелі олар табиғи сандарды (1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9) меңгерсе,

нөлдің пайда болуынан сандарға революция жасалған, сөйтіп сандарды игеруде жаңа жүйелерді өмірге əкелді. 0 – «цифр» деген мағынаны береді. Ежелгі Үнді жерінде цифр – «сунья», арабтарда «сифр» сөзімен түсіндіріледі, яғни «бос орын», «түк жоқ» деген мағынаны білдірген. Ғылым мен өнердің қайта өркендеген дəуірінде (ХҮ - ХҮІ ғасырларда) математикалық еңбектер латын тілінен аударылып, «сифр» сөзі сол қалпы қалдырылған. Тек алғашқы əрпі ғана «ц» болып өзгертілген. Нөл таңбасы басқа сандарға елеулі өзгерістер əкеліп, санау, есептеу, сату жəне уақытты белгілеп берді. Оқушыларға мынадай тапсырмалар «Ширату тапсырмалары» беріледі. №1. Қосындысын тап: 5+10+15+20+25+ +100. Жауабы: 1050 №2. Салмақтары 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 грамм болатын алмаз тастардысалмақтары тең болатындай етіп, төрт сандықшаға қалай орналастыруға болады? Жауабыңды негізде. 7 грамнан болуы керек: (1+ 2+ 3+ 4+ 5+ 6 +7):4 =28:4=7 (г) . Былайша орналастыруға болады: 7+(1+6)+(2+5)+(3+4). Жауабы: 7 грамнан. №3. Сандар белгілі бір ереже бойынша қойылған. Осы ереже бойынша келесі екі санды анықта: 5, 10, 15, 20, 25, ... . Жауабы: 30 жəне 35 сандары.

	№4. Сандар белгілі бір ереже бойынша қойылған. Осы ереже бойынша келесі екі санды анықта: 6, 9, 12, 15, 18, ... . Жауабы: 21 мен 24 сандары №5.Бір кірпіштің салмағы жарты кірпіш пен 2 килограммға тең. Бір кірпіштің салмағы қандай? Жауабы: 4 килограмм. №6. Кітапта 240 бет бар жəне оның 60 парағының қалыңдығы 1 см екендігі белгілі болса, кітаптың қалыңдығы қандай? Жауабы: 2 сантиметр №7. «Сарыарқа фирмасы» Фирма айына 2440 тонна ұн өндіреді де, халыққа бөлігін сатады. Қанша ұн сатылады? Жауабы: 1830 т №8. 9 бен 27 сандарының арасында қанша жұп сан бар? Жауабы: 9 сан
Аяқталу ы Кері байланы с	Қорытындылау	Жауап береді	Тиімді кері байлан ыс орнату.

		ауызша есептеу тəсілдері туралы мағлұмат беру
Құндылықтарды дарыту		Оқушыларды бір-біріне деген құрмет көрсетуіне тəрбиелеу.
Сабақтың барысы
Сабақты ң кезеңі	Педагогтың əрекеті		Оқушыны ң əрекеті	Бағала у	Ресурс тар
Сабақты ң басы	Оқушылармен сəлемдесу, түгелдеу Жаңа сабақтың тақырыбы мен мақсатын анықтау. Оқушылардың арасында жағымды ахуал орнату мақсатында ынтымақтастық атмосферасын орнату. Оқушылар шеңберде жиналып,мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сəттілік тілейді.		Зейіндерін сабаққа аударады, жауап береді.	Мадақт ау, толықт ыру	Оқулы қ, видео, слайдт ар
	Психологиялық дайындық Оқу, білім - жанған шырақ, ойласаң, Үйренерсің, іздеп көрсең, қоймасаң, Қу өнерді, бу беліңді, жігер сал.
	Пайда аларсың, қаужанарсың, тоймасаң.
Сабақты ң ортасы	Қызығушылықты ояту Ширату жаттығулары		Жауап береді	Тапсыр маны	Электр ондыоқ
				орында ған оқушы ны мадақт ау, толықт ыру жасау,	улық, презен тация,
	М: Балалар сендер 3 топқа бөлініп

отырсыздар. Əр топ өздерін таныстырып шығыңдар. І топ «Білгірлер» тобы ІІ топ «Алғырлар» тобы ІІІ топ «Жүйріктер» тобы М: Жарайсыңдар, балалар сендердің топ басшыларыңа бағалау белгілерін беремін. Мұндағы дөңгелек «5» деген баға, шаршы «4» деген баға, үшбұрыш «3» деген баға. Топ басшылары топтарыңыздағы оқушыларды бағалап отырасыздар. - Балалар бүгін біздер 1000 көлеміндегі ауызша есептеу тəсілдеріне байланысты есептер шығарамыз. 1 - тапсырма. Математикалық диктант 1метрде неше сантиметр бар? 58 бен 2 сандарының қосындысы нешеге тең? 12 мен 50 сандарының қосындысына 8 - ді қос 1 минутта неше секунд бар? 5 жүзд. 6онд. 5. Бірл қандай сан? 6 алманы 2 тəрелкеге тең бөліп сал. Əр тəрелкеге неше алмадан салынады? 2 - тапсырма. 3 – топқа сандар беріледі. Олар разрядтық қосылғыштарға жіктеп жазады Білгірлер тобы: 368, 386, 638, 863, 638 Алғырлар тобы: 507, 570, 750, 289, 298 Жүйріктер тобы: 279, 278, 423, 324, 432 3 - тапсырма. Есептеуді түсіндір 70+14=84 80 - 52=28 58+2=60 370+14=384 7 80 - 52=728 580+20=610 35+23=58

750 - 21=729 39+2=41 350+230=580 750 - 210=540 390+20=410 60+23=83 50 - 21=29 390+200=590 560 + 23 =583 750 - 21=729 390+220=610 560 +230=790 750 - 210=540 390+200=590 - тапсырма А) 12 ашық хатты əр хатқалтаға 2 - ден салу керек. Неше хатқалта керек? Жауабы: 6 хатқалта Ə) 12 ашық хатты 2 хатқалтаға тең бөліп салу керек. Əр хатқалтада неше ашық хат бар? Жауабы: 6 ашық хаттан - тапсырма. Есепті шығар «Білгірлер» тобы А) Дүкенде 500 кг пияз болды. Пияздың біраз бөлігі сатылғаннан кейін, онда 140кг қалды. Неше килограмм пияз сатылды? «Алғырлар» тобы Ə) Асханаға 17кг сəбіз, одан 49кг артық картоп əкелінді. Асханаға барлығы неше килограмм көкөніс əкелінді? «Жүйріктер» тобы Б) Анасында 200 теңге болды. Ол 100 теңгеге сүт жəне 45 теңгеге нан сатып алды. Анасында неше теңге қалды? - тапсырма. 3 топқа теңдеу беріледі 652 - х=14+38 a - 130=420+200 700+x=1000 - 100 Сергіту сəті

Аяқталу ы Кері байланы с	Қорытындылау «Құпия ұяшық» ойыны арқылы қорытындыланады. Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға жабыстырады Рефлексия	Жауап береді	Тиімді кері байлан ыс орнату.

№2

Сабақты ң ортасы		Жауап береді	Тапсыр маны орында ған оқушы ны мадақт ау, толықт ыру жасау,	Электр ондыоқ улық, презен тация,
	Үлкен сандар Индийцтарда өте үлкен сандардың аттары болды. Олар миллионды “коти”, жүз
	миллионды-“врнда”, ал аңыздарда Будда діңінде, қалай ол үлкен сандарға аттар берген туралы айтылған. Марко Полоның əңгімесінде “миллионе” сөзі қайта айтыла беретəн. Оның айтуы бойынша “миллионе”-мыңнын мыңы. Сенбеген венецияндықтар оны Марко Миллионе деп атаған. Жүз жылдан
	кейін европалықтар Қытаймен танысқанда ғана, көпес Марко Полоның айтқаны расталды. Француз математигі Шюке миллионның миллионы “биллион” деді. Биллионды жазу үшін, бірден кейін 12 нөл қою керек деді.“Би” сөзі латын тілінен аударғанда “екі рет” деген мағынаны білдіреді. Басқа да санау жүйелері Англия мен
	Германияда болды. Оларда мыңнын миллионның миллиард немесе биллион, мыңнын биллионы- триллион, ал мыңнын триллионың-

квадриллион деп атады. Бұл санау жүйесін қазірде біздің елімізде қолданған. Міне үлкен сандардың атаулары: Шехеризада саны 1001-даңқы шыққан. Шехеризада саны. Бұл санның ерекшелігі неде? Мұның ерекшелігі мынада: бұл 1001 саны 7, 11, жəне 13 сандарына қалдықсыз бөлінеді немесе 1011=7*11*13 болады, бұл санның ерекшелігі бұл емес. 873*1001=873 873 236*1001=236 236 т.б. Кез келген үш таңбалы санды 1001-ге көбейткенде шығатын көбейтіндіні үш таңбалы санды екі рет қайталап жазған санға тең. Пифагор сандары: Пифагор оқуы бойынша: “Бəрі -сан” яғни дүниедегінің бəрі – саннан жаратылған жəне саннан тұрады. Ал сандар – тақтар мен жұптардың бірлестігі. Сандардың гармониялық үйлесімінен əуенді əн, əсем əлпеттемелер туындайды. Пифагор адамдар арасындағы қарым- қатынастарды да сан тіліне аударып, математикалық үлгілеме зерттеулер жүргізді. Осы мақсатпен ол: Тақ сандарды - “еркек сандар” жұп сандар -“ұрғашы сандар”, ал тақ пен жұп сандардың қосындысын “некел сандар” деп атайды. Сонымен қатар Пифагор математикалық бірлікті- “нүкте”, екілікті “түзу”, үштікті- “жазықтық” жəне төрттікті “геометриялық дене” арқылы белгілеп көрнекілейді. Пифагордың жəне Геронның үш сандары. Қабырғалары да, аудандары да бүтін болып келген қиғаш ұшбұрыштың қабырғаларының санын герон саны

деп атайды. Герон қшбұрышын екі Пифагор ұшбұрышынан құрастыруға болады, яғни Пифагордың ұш саны – Герон үш санының дербес түрлері. Қасиетті сандар. Жеті, тоғыз, төрт, он екі, қырық сандарына байланысты ырымдар. Қазақ халқында жеті, тоғыз, он екі, қырық сандары қасиетті, киелі сандар деп есептелген. Оның себебі орта ғасыр алхимиктері мен астролоктарының жеті күнге, жеті жұлдыз атын беруі, жеті металдың (алтын, күміс,темір,сынап, қалайы,мыс,қорғасын) пайда болған күні деп жексенбі, дүйсенбі, сəрсенбі, бейсенбі, жұма, сенбі күндеріне ат беру. Бұл күндердің ішінде əр күнге арнайы ырымдар жасауы (мысалы, жолға сəрсенбі – сəтті күні шығуы немесе тойды сəрсенбі күні жасауы, жұма ауыр күн деп есептеп жолға шықпай, құдайы садаққа, мешітке намазға баруы). Өлген адамды жұма күні жерлемеу, өлген адамдардың жетісін беріп, жеті шелпек пісіріп еске түсіруі, баланың ер жетуін жаспен мөлшереп, “жетіге келгенше жерден таяқ жерсің”, “жеті қабатжер асты” деуі т.б. Сондай – ақ ерте кезде арабтар тоғыз санын да қасиетті деп санаған. Өлген адам үшін, тоғызын беріп еске түсірген. Сол арабтар арқылы ислам дінінің қазақ даласына енуіне байланысты тоғыз санының ерекше құрмет тұтұлуы да байқалады. “Тоғыз ай, тоғыз күн бала көтеру”, “тоғыз қабат торқа қию” т.б. Бөлінгіштік белгілері деп, берілген х санының а санына қалдықсыз бөлінетінін бөлу амалын орындамай – ақ білуге болатын ережелерді атаймыз. Мысалға есептеу үшін қолайлы, ондық санау жүйесіндегі

бөлінгіштік белгілерін қарастырайық. 2 – ге бөлінгіштік белгісі. Сан жұп 0, 2, 4, 6, 8 цифрларымен аяқталса ғана 2 – ге бөлінеді. 3 – ке ( 9 – ға ) бөлінгіштік белгісі. Егер санның цифрларының қосындысы 3 – ке ( 9 – ға) бөлінсе, тек сонда ғана ол сан 3 – ке ( 9-ға ) бөлінеді. 4 – ке бөлінгіштік белгісі. Егер санның соңғы екі орынды саны 4 – ке бөлінсе, тек сонда ғана сан 4 – ке бөлінеді. 5 – ке бөлінгіштік белгісі. Егер сан 5 – пен немесе 0 – мен аяқталса, ол сан 5 – ке бөлінеді. 7 – ге бөлінгіштік белгісі. 7 сиқырлы сан деп есептелген . Оған бөлінгіштік белгісі осы күнге дейін нақтылы анықталмаған. Себебі 7 – ге бөлінгіштіктің біраз ұсынылған белгілері көптеген есептеу жұмысын жүргізуді қажет етеді, одан гөрі 7 – нің өзіне бөлу жеңілірек. Мысалға, өткен ғасырдың орта кезінен 7 – ге бөлінгіштіктің мынадай белгісін білеміз. Ол былай есептеледі : берілген санның соңғы цифрын сызып тастап, сол сызылған санды екі еселеп берілген саннан азайтамыз. Осы əдісті ең соңында бір орынды сан қалғанға дейін жалғастырамыз. Егер осы бір орынды сан 7 – ге бөлінсе, онда берілген сан 7 – ге бөлінеді. 8 – ГЕ БӨЛІНГІШТІК БЕЛГІСІ. Егер берілген санның соңғы үш орынды саны 8 – ге бөлінсе, ол сан 8 – ге бөлінеді. Мысалы, 724648, 648 : 8 = 81, демек, 724648 8 – ге бөлінеді. 4751337, 337 : 8 – бөлінбейді, ендеше 4751337 8 – ге бөлінбейді. т.с.с 11 – ГЕ БӨЛІНГІШТІК БЕЛГІСІ.

	Берілген сан 11 – ге бөліну үшін ол санның жұп орындағы цифрларының қосындысы мен тақ орындағы цифрларының қосындысының айырмасы не нөл немесе 11 – ге бөлінетін сан болуы керек. Есептер шығару №1. Жылдамдығы 75 км/сағ поезд екі қаланың арасын 6 сағат жүрді. Поезд осы аралықты 5 сағатта жүріп өту үшін қандай жылдамдықпен жүруі керек? №2 Кітапта 132 бет бар. Бір бетте 40 жол, бір жолда 27 əріптен жазылған. Егер бір бетке 48 жол, бір жолға 30 əріптен жазылса, осы кітапта неше бет болар еді? №3 Дайындалған мал азығы 75 сиырға 184 күнге жетеді. Егер сиырлар саны 40 сиырға өссе, осы дайындалған мал азығы неше күнге жетер еді? Геометриялық басқатырғыш
Аяқталу ы Кері байланы с	Қорытындылау Сабақ соңында рефлексия жүргіземіз. (3 минут)«Сөйлемді жалғастыр» (дəптерге жазады). Бүгінгі сабақта... білдім … үйрендім … қиындықт туындады … əлі де жұмыстануым керек … маған қызық болды?	Жауап береді	Тиімді кері байлан ыс орнату.

Сабақты ң ортасы	Ой толғаныс 1. Бөлменің төрт бұрышында бір-бір мысықтан отыр.əр мысықтың алдында үш мысықтан отыр. Барлығы	Жауап береді	Тапсыр маны орында ған	Электр ондыоқ улық, презен
	бөлмеде неше мысық бар? (4мысық) Асханаға 100 кг пияз жəне одан 3 есе артық картоп əкелінді. Асханаға неше кг картоп əкелінді? (300 кг) Бір жанұяның бес ер баласы жəне олардың əрқайсысының қарындастары бар. Жанұяның қанша баласы бар? (6 бала) Екінің алтыншы дəрежесі 45 минут сағаттың қанша бөлігі (¾) Кері сандардың көбейтіндісі (1) Екі нүктенің арасындағы түзу (кесінді) Топқа бөлу. Оқушылар Жұлдыз, Күн, Ай топтарына бөлінеді. Сабаққа өте жақсы қатысқан оқушы – қызыл, жақсы қатысқан оқушыға – көк, қанағаттанарлық қатысқан оқушы – сары белгі алады.		оқушы ны мадақт ау, толықт ыру жасау,	тация,
	Бүгінгі біздің сабағымыз саяхат сабағы, біз бүгін сендермен ғарышқа саяхат жасаймыз, ғарыштың басқа ғаламшарларына тоқтаймыз. Əр бір ғаламшарда бізді математикалық тапсырмалар күтіп тұр. Ғарыш туралы не білесіңдер? Ғарыш туралы ойымызды толықтыра түсу үшін, мына бейнефильмға назар аударайық. Ғарыш кеңістігінде шек жоқ. Оның
	кеңдігі соншалық, аспан денелерінің бір бірінен қашықтығын Жердегі өлшеммен, айталық километрмен өлшеу мүмкін емес. Жерге ең жақын жұлдыз Күн. Оның төңірегінде Жерді қоса есептегенде 9 ірі аспан денесі айналып жүреді. Олар ғаламшар деп аталады. Олар: Меркурий, Шолпан, Жер, Марс, Юпитер, Сатурн, Уран жəне Нептун, Плутон. Сонымен қатар

ғарышта миллиондаған жұлдыздар, астероидтар, каметалар, т. б. аспан денелері жетерлік. Ал енді саяхатқа баруға дайынбыз ба? Дайынбыз. Белбеулерді тағайық, Контакттарды қосайық. Моторларды тексеріп, Саяхаттап ұшайық 5 4 3 2 1 Кеттік! Балалар бізге ғаламшарларға жеткенше біз мына тапсырмаларды орындап шығу керекпіз. 4. Үй жұмысын тексеру: І топтың тапсырмасы 800 - 20=Г 125+25=А 580 - 200=Р 741+8=И 960 - 500=А 632+10=Г 430 - 30= Н II топтың тапсырмасы 390+200=Т 30+300=Т 722+6=Қ 540 - 40=О 890 - 20=Р 223+4=А ІІІ топтың тапсырмасы 580 - 300=T 90+600=Л 285+5=Ғ 850 - 50=Т 135+400=А 218+60=А Жаңа сабақ: - Біз иллюминаторларға қараймыз. Жерден алыстап кетіппіз. Жаңа сабақты түсіндіру:

	3∙1=3 3∙0=0 Есіңе сақта! Кез келген санды 1 - ге көбейткенде сол санның өзі шығады. Кез келген санды 0 - ге көбейткенде нөл шығады. 1. Біздің зымыранымыз Меркурий ғаламшарына жақындады. Меркурий ғаламшары көрінді. Меркурий Жер ғаламшарына ең жақын ғаламшар, оның көлемі Жермен бірдей. Меркурий ғаламшары бұлттармен жабулы. Ғарышкерлер ғарышты зерттегенде оларды өз дəптерлеріне түсіріп отырады. Біз де ғарыш дəптерлерімізді ашып бүгінгі күнді жазайық. Көркем жазуға 10 санын жазып шығайық. Біз ғаламшарға қонамыз, бізді инопланетянин күтіп алды. Ол бізден көмек сұрады. І топ ------------ ІІ топ ІІІ топ 8∙1= ------------ 12 ∙1= 27 ∙1= 10 ∙0= ---------- 25 ∙0= 38 ∙0= 9 ∙1= ------------ 30 ∙1= 394∙1=
Аяқталу ы Кері байланы с	Қорытындылау	Жауап береді	Тиімді кері байлан ыс орнату.

Мағынаны тану. 0 (ноль) - теріс сандар менен оң сандар арасындағы, жəне оларды тең бөлуші сан. НӨЛ (лат. nullus – ешқандай) – сандар осін терс жəне оң сандарға бөлетін бүтін сан. Кез келген нақты санға нөлді қосқанда сол санды өзгертпейтін қасиеті бар сан. Ол 0 символымен беріледі. Кез келген санның Н -ге көбейтіндісі Н-ге тең: a * 0=0 * a=0. Егер екі санның көбейтіндісі Н-ге тең болса, онда екі көбейткіштің ең болмағанда біреуі немесе екеуі де Н-ге тең. Санды Н-ге бөлу анықталмаған. Н. топ, сақина, өріс, т.б-дың элементі ретінде де қолданылады. 0 саны математикада өте маңызды рөл атқарады, сондай ақ ақпараттық жүйеде де өте маңызды сан. "Жаңылтпаштар сайысы" Əр топтан бір оқушы шығып,жаңылтпашты қайталап жарысады. Ұшып кетті үш құс Ұшып келді ұшқыш. Жоғалды бес шыбыш Жоқ əлі еш сыбыс. Жоқ əлі еш сыбыс Жоғалды бес шыбыш. Математикалық спринт. ( бір ұзынша қиылған парақ қағазға жауаптар жазылады. Əр жауап жазылған сайын парақтың шеті бүктеледі.) 11 пиязды аршу керек. 3 пияз аршылды. Аршылмаған неше пияз қалды? Картоп пен пияз бірге 15 кг тартады. Картоптың массасы 7 кг. Пияз неше кг тартады ?

	Əжесі 16 сəбіз жəне 8 қызылша сатып алды. Қызылшаның сəбізге қарағанда нешеуі кем ? 6 мен 9 сандарының қосындысын тап. 13 саны – бұл 7 жəне неше ? 49 –ды 1- ге арттыр. Азайғыш – 14, азайтқыш- 8. Айырманың мəні нешеге тең. 2 ондық 3 бірліктен тұратын сан. 47 - бұл неше ондық, неше бірлік ? .80 –ді 60- қа кеміт.
Аяқталу ы Кері байланы с	Қорытындылау Оқушылар жұмысын қорытындылау	Жауап береді	Тиімді кері байлан ыс орнату.

№5

Сабақты ң ортасы	Сызғыш — ағаштан, пластиктен, кейде металлдан жасалынатын қарапайым өлшеу құралы жəне кеңсе тауары. Арақашықтықты өлшеу үшін сызғыштың бір түзу жағына өлшем бірліктер бойынша (сантиметр, миллиметр) штрихтер салынады. Сызғыштар геометрияда жəне картог рафияда көп қолданылады.	Жауап береді	Тапсыр маны орында ған оқушы ны мадақт ау, толықт ыру жасау,	Электр ондыоқ улық, презен тация,
	"Жеміс жинау" Бұл сайыста əр топтан бір оқушы "Жеміс жинауға" барады. Ол жемістерді алу үшін қызықты əзіл есептерді шешу керек. Маратта бар бес іні, Мұратта бар екі іні. Қоссаң бес пен екіні, Неше болады шешуі? (Шешуі,7). Көлден ұшып жеті қаз. Қайтып қонды екі қаз. Қонбады оның нешеуі? (Жаубы:5). Табақта бес алма Қолымда екі алма Қосқанда барлығын Болады неше алма? (Жауабы: 7 алма). Алма ағашта бес алма Қандай тəтті.жесе алма Бесеуінде жеп қойсам, Қалады онда неше алма? (Жауабы: 0).