ӘОК 37.042

БАСТАУЫШ СЫНЫП ОҚУШЫЛАРЫНЫҢ

АҚПАРАТТЫҚ МӘДЕНИЕТІН ҚАЛЫПТЫСТЫРУДАҒЫ

ЭЛЕКТРОНДЫҚ БІЛІМ БЕРУ РЕСУРСТАРЫҢ РӨЛІ

Кенебаева А.Ж., Жолтаева Г.Н.

(Ілияс Жансүгіров атындағы Жетісу университеті,Талдықорған қ.,Қазақстан)

Жаңа технологиялардың қарқынды дамуы мен цифрландыру дәуірінде электрондық білім беру ресурстарын (ЭБР) оқу процесін жақсартудың, оқушылардың қызығушылығын арттырудың және оқыту сапасын жоғарылатудың тиімді құралы болып табылады. ЭБР білім беру процесін жақсартып қана қоймай, оқушылардың цифрлық дағдыларын дамытады және оқытуды қолжетімді әрі қызықты етеді. Ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдалануда бастауыш сынып оқушыларының ақпараттық мәдениетін қалыптастыру ерекше маңызға ие.

Ақпараттық мәдениет — бұл ақпаратпен әртүрлі форматтарда және ортада тиімді жұмыс істеуге мүмкіндік беретін білім, дағдылар мен іскерліктер жиынтығы. Ол бірнеше негізгі аспектілерді қамтиды:

1. Ақпараттық сауаттылық – түрлі ақпарат көздерінен ақпаратты іздеу, талдау, бағалау және пайдалану дағдылары. Мұғалімдер балаларға сенімді және сенімсіз ақпаратты ажыратуға үйрету маңызды.

2. Цифрлық дағдылар - компьютерлермен, планшеттермен және басқа да цифрлық құрылғылармен жұмыс істеу дағдылары. Бұл дағдылар қазіргі заманғы қоғамда қажетті және маңызды.

3. Ақпараттық қауіпсіздік - ақпаратты рұқсатсыз қол жеткізуден, пайдаланудан, ашудан, жоюдан, өзгерту мен бұзудан қорғау процесі. Мектепте оқушыларға жеке деректерді қорғау, зиянды бағдарламалардан сақтану және интернет-этика ережелерін сақтау туралы білім беру маңызды.

4. Шығармашылық ойлау – ақпаратты сынитұрғыдан бағалау және оны жаға идеялар мен шешімдер қабылдауда шығармашылықпен қолдану қабілеті. Оқушыларды ақпаратты түсіндіріп, оны жаңа идеялар мен шешімдер жасау үшін пайдалануға үйрету керек.

5. Этикалық аспектілері - ақпаратты пайдалану кезінде этикалық нормалар мен заңдарды сақтау. Оқушыларға авторлық құқық, плагиат және ақпаратты заңсыз пайдалану мәселелері туралы білім беру керек.

Бастауыш сынып оқушыларының ақпараттық мәдениетін қалыптастыру олардың өмір бойы білім алу және ақпараттық қоғамда табысты болу қабілеттерін арттырады. Бұл бағыттағы жұмыс жүйелі және кешенді болуы тиіс, оқушылардың жас ерекшеліктерін ескере отырып ұйымдастырылуы керек.

Электрондық білім беру ресурстары осы үдерісті қолдайтын маңызды құралдар болып табылады, өйткені олар оқушылардың ақпараттық технологияларды тиімді пайдалану дағдыларын қалыптастыруға мүмкіндік береді [1]. Электрондық білім беру ресурстары (ЭБР) оқу процесін жақсартуға арналған әртүрлі құралдар мен материалдарды қамтиды (1-кесте).

Кесте 1- Электрондық білім беру ресурстарының түрлері

Сонымен қатар, электрондық білім беру ресурстары оқушылардың ізденімпаздық қабілеттерін дамытуға, ақпаратты сұрыптау және сараптау дағдыларын жетілдіруге ықпал етеді. Оқушылар интернет ресурстары мен білім беру бағдарламалары арқылы ғылыми-зерттеу жұмыстары мен жобаларды орындауға қатыса отырып, ақпараттық қоғамға бейімделе бастайды.

Электронды ресурстардың қолданылуы мұғалімдердің педагогикалық қызметін жаңашаландырып, оқу материалдарының түсінікті әрі қолжетімді болуын қамтамасыз етеді, бұл өз кезегінде оқушылардың білім алу сапасын арттырады [2].

Электрондық білім беру ресурстары мұғалімдерге оқыту процесін әртүрлі әдіс-тәсілдермен байытуға мүмкіндік береді. Мұғалімдер электронды оқулықтар, интерактивті тақталар мен басқа да мультимедиялық құралдарды қолдана отырып, оқу материалдарын визуализациялау арқылы оқушыларға қиын тақырыптарды түсінуді жеңілдетеді. Сонымен қатар, электрондық білім беру ресурстары оқушылардың өз бетінше жұмыс істеу дағдыларын дамытуға ықпал етеді, өйткені олар әртүрлі онлайн платформалар арқылы іздену, зерттеу және талдау жұмыстарын жүргізуге мүмкіндік алады. Мұндай ресурстар оқушылардың білім алу үдерісін қызықты әрі жан-жақты етіп, олардың танымдық белсенділігін арттырады, нәтижесінде оқу нәтижелері жақсарып, білім сапасы жоғарылайды.

Бастауыш сынып оқушыларының ақпараттық мәдениетін электрондық білім беру ресурстары арқылы қалыптастыру әдіс-тәсілдері ақпараттық қоғамда өмір сүруге дайын болу үшін маңызды қадам болып табылады. Электрондық оқулықтар мен интерактивті платформалар оқушыларға оқу материалдарын тиімді меңгеруге, ақпаратты талдау және қолдану дағдыларын дамытуға мүмкіндік береді. Оқушылар электрондық ресурстар арқылы дербес жұмыс істей отырып, ақпаратты іздеу, сараптау және бағалау дағдыларын жетілдіреді. Интерактивті тақталар мен мультимедиялық құралдарды қолдану оқушылардың пәнге деген қызығушылығын арттырып, оқу материалдарын визуализациялау арқылы түсінікті етеді [3].

Сонымен қатар, виртуалды зертханалар мен симуляциялар оқу процесін практикалық тұрғыда байытады, бұл өз кезегінде ақпараттық технологияларды қолдану арқылы білім алудың сапасын арттырады. Электрондық жаттығулар мен тестілер оқушылардың білімін бақылауға және оның деңгейін тиімді бағалауға мүмкіндік береді. Осы әдіс-тәсілдер арқылы оқушылар ақпараттық мәдениетке қажетті дағдыларды меңгеріп, қазіргі заманғы білім беру жүйесінің талаптарына сай білім алады.

Электрондық білім беру ресурстары көмегімен оқытуда, әрқайсысын оқушылардың жеке қажеттіліктері мен қалауларына қарай бейімдеп пайдаланылатын, түрлі әдістер мен тәсілдер бар. ЭБР қолданылатын негізгі оқыту түрлері 2-кестеде көрсетілген.

Кесте 2- Электрондық білім беру ресурстары арқылы оқыту түрлері

Бастауыш сынып оқушыларының ақпараттық мәдениетін электрондық білім беру ресурстары арқылы қалыптастыру әдіс-тәсілдерін қолдану ерекшеліктері оқу процесінің тиімділігін арттыруға бағытталған. Электрондық ресурстарды қолдану оқушылардың ақпараттық дағдыларын дамытуға ықпал етеді, сонымен қатар олардың ақпаратты іздеу, сараптау және талдау қабілеттерін жетілдіреді [4].

Электронды оқулықтар мен мультимедиялық құралдар оқу материалының визуализациясын қамтамасыз етіп, оқушылардың абстрактілі ойлауын дамытуға мүмкіндік береді. Интерактивті тақталар мен онлайн платформалар оқу процесін белсенді әрі қызықты етіп, оқушылардың дербес жұмыс істеуін, талдау және шығармашылық тұрғыдан ойлау қабілеттерін арттырады. Виртуалды зертханалар мен симуляциялар оқушыларға теориялық білімді тәжірибеде қолдануға мүмкіндік береді, бұл өз кезегінде ғылыми зерттеулер мен практикалық дағдыларды меңгеруге септігін тигізеді.

Сонымен қатар, электронды ресурстарды тиімді қолдану үшін мұғалімдер арнайы әдістемелік дайындықтан өтуі керек, себебі әрбір ресурстың қолдану ерекшеліктерін білу оқушыларға қажетті білім мен дағдыларды қалыптастыруға көмектеседі. Осы әдіс-тәсілдердің үйлесімділігі оқушылардың ақпараттық мәдениетін қалыптастыруға және оларды ақпараттық қоғамға бейімдеуге ықпал етеді [5].

Бастауыш сынып оқушыларының ақпараттық мәдениетін электрондық білім беру ресурстары арқылы қалыптастыру әдіс-тәсілдері оқу үдерісінің сапасын арттырып, оқушылардың ақпараттық технологияларды тиімді пайдалану дағдыларын дамытуға ықпал етеді. Электронды оқулықтар, интерактивті тақталар, онлайн платформалар, мультимедиялық құралдар мен виртуалды зертханалар білім алушылардың ақпаратты іздеу, өңдеу және талдау қабілеттерін жетілдіре отырып, оқу процесін жан-жақты және қызықты етеді.

Бұл ресурстарды тиімді қолдану оқушылардың шығармашылық ойлауын, зерттеушілік белсенділігін арттырып, олардың дербес оқу дағдыларын қалыптастырады. Мұғалімдерге электронды білім беру ресурстарын қолдану барысында педагогикалық әдістер мен технологияларды дұрыс таңдау және тиімді пайдалану маңызды.

Осылайша, электрондық білім беру ресурстары бастауыш сынып оқушыларының ақпараттық мәдениетін қалыптастыруда маңызды рөл атқарады, олардың ақпараттық қоғамда өз орнын табуға және ақпараттық технологияларды жауапкершілікпен қолдануға қабілетті тұлға болып қалыптасуына ықпал етеді.

Әдебиет:

1. Мукашева Д. М. Оқыту мен оқуда ақпараттық-коммуникациялық. технологияларды қолдану //World Scientific Reports. – 2023. – №. 3.

2. МУЛИКОВА Д. С., Асенова Н. С. Бастауыш сыныпта ақпараттық коммуникациялық технологияларды қолдану жолдары //Актуальные научные исследования в современном мире Учредители: Общественная организация" Институт социальной трансформации". – С. 292-297.

3. Әлиев Н. Информатика сабағында электрондық оқулықты тиімді қолдану әдістемесі //Научные труды ЮКГУ им. М. Ауэзова. – 2015. – №. 4. – С. 77-81.

4. Құрманбекқызы Н., Досымбет Т. С. Бастауыш сынып мұғілімдерінің цифрлық білім беру ресурстарын пайдалану құзіреттілігі //Оңтүстік Қазақстан Ғылым. – 2020. – С. 164.

5. Ражанова Ж. А., Берикханова Г. Е. Ақпараттық-коммуникациялық технологиялардың білім беруде қолданылуы //Семей Қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университетінің Хабаршысы. – С. 47.