Баяндама

Әлнәзи Кулжазира Бимырзақызы

98 мектептің бастауыш сынып мұғалімі

Педагог-зерттеуші

Қызылорда облысы Қазалы ауданы №98 орта мектеп

Бастауыш сынып оқушыларын ғылыми-зерттеушілік жұмыстарға дайындау

Бастауыш сынып оқушыларын ғылыми-зерттеушілік жұмыстарға дайындау Бастауыш сынып оқушыларының ғылыми-зерттеу жұмыстарына қызығушылығын арттыру және оларды осы бағытта дамыту үшін жүйелі әрі тиімді әдістерді қолдану маңызды.

1. Ғылыми зерттеушілікке қызығушылықты ояту

Оқушыларға қызықты сұрақтар қою (мысалы, "Неліктен күндіз жарық, ал түнде қараңғы?").Қоршаған ортаны зерттеуге бағытталған шағын тәжірибелер жасау.Танымдық ойындар мен жобаларды ұйымдастыру.Белгілі ғалымдардың өмірі мен еңбектері туралы әңгімелер өткізу

2. Зерттеушілік дағдыларды қалыптастыру

Байқау және бақылау дағдыларын дамыту.Ақпаратты салыстыру, сұрыптау, қорытынды шығару дағдыларын үйрету.Тәжірибе жүргізуге үйрету (мысалы, өсімдіктердің өсуін зерттеу).Жинақталған мәліметтерді жүйелеу және оны сурет, диаграмма түрінде көрсету.

3. Жобалық және зерттеу жұмыстарына баулу

Оқушыларға қарапайым зерттеу тақырыптарын таңдап беру (мысалы, "Су не үшін керек?", "Өсімдіктер қалай өседі?").Шағын топтарда зерттеу жүргізуді ұйымдастыру.Презентация жасауға үйрету (графиктер, сызбалар, фотосуреттер қолдану).Жұмыстарын сынып алдында қорғауға мүмкіндік беру.

3. Танымдық орта құру

Ғылыми-зерттеу бұрыштарын ұйымдастыру (кітаптар, тәжірибе жасау

құралдары).Мұражайлар мен ғылыми орталықтарға экскурсия жасау.Ғылыми байқаулар мен олимпиадаларға қатыстыру.

4. Мұғалім мен ата-ананың қолдауы

Мұғалім баланың қызығушылығын арттырып, бағыт-бағдар беруі керек.Ата-аналармен бірлескен жобалар ұйымдастыру (үйде тәжірибе жасауға мүмкіндік беру).Баланың әрбір жетістігін мадақтау, ынталандыру.

Осындай жүйелі жұмыстар бастауыш сынып оқушыларын ғылыми зерттеулерге дайындап, олардың шығармашылық және аналитикалық ойлау қабілеттерін дамытады.

"Біз білмейтін нәрсені зерттеген кезде ғана дамимыз." – Мария Кюри

Ғылыми жоба – белгілі бір мәселені зерттеуге, жаңа білім алуға немесе бар білімді жетілдіруге бағытталған жүйелі жұмыс.

Ғылыми жобаның құрылымы:

1. Тақырып таңдау – зерттеуге қызықты және өзекті тақырыпты анықтау.

2. Мақсат пен міндеттер – зерттеудің мақсатын нақтылау және оны жүзеге асыру үшін қандай қадамдар жасалатынын анықтау.

3. Зерттеу әдістері – тәжірибе, сауалнама, теориялық талдау, салыстыру сияқты әдістерді таңдау.

4. Негізгі бөлім – жиналған мәліметтерді талдау, зерттеу нәтижелерін сипаттау.

5. Қорытынды – алынған нәтижелерді қорытындылап, ұсыныстар жасау.

6. Пайдаланылған әдебиеттер – зерттеу барысында қолданылған дереккөздерді көрсету.

Ғылыми жобаның түрлері:

1. Теориялық зерттеу – ғылыми әдебиеттерді, мақалаларды талдау арқылы жүргізіледі.

2. Тәжірибелік (эксперименттік) зерттеу – нақты тәжірибелер мен бақылаулар арқылы жаңа деректер алу.

«Тек қана білетін адам емес, білгісі келетін адам – нағыз ақылды." – Гете

Ғылыми жобамен айналысатын оқушыларды дұрыс іріктеу өте маңызды, өйткені бұл олардың қызығушылығына, қабілетіне және жауапкершілігіне байланысты. Іріктеу кезінде келесі қадамдарды қолдануға болады:

1. Мақсатты анықтау.Алдымен, ғылыми жобаның бағыты мен мақсаты нақты болуы керек. Бұл оқушылардың қандай қабілеттері мен қызығушылықтары қажет екенін түсінуге көмектеседі.

2. 2. Оқушылардың қызығушылығын бағалау. Оқушылардан қызығатын ғылыми салаларын сұрау (анкета немесе әңгімелесу).Алдыңғы жобалары мен зерттеу тәжірибесін қарастыру.Ғылыми іс-шараларға, олимпиадаларға немесе үйірмелерге қатысқанын тексеру.

3. 3. Қабілетін бағалау. Аналитикалық ойлау – мәселені талдау және шешім табу қабілеті.Жауапкершілік пен тәртіп – жобаны аяқтау үшін талап етілетін еңбекқорлық.…

Ғылыми жоба таныстыру үшін слайд үлгісі төмендегідей болуы мүмкін:

1. Титулдық бет

Жоба атауы

Орындаушының аты-жөні

Ғылыми жетекші (егер бар болса)

Мектеп/университет атауы

Күні

2. Кіріспе

Жобаның мақсаты мен міндеттері

Актуалдылығы мен маңыздылығы

3. Зерттеу әдістері. Зерттеу әдістері мен тәсілдері

Қолданылған құралдар

4. Негізгі бөлім

Жобаның нәтижелері (графиктер, диаграммалар, фотосуреттер)

Зерттеу тақырыбы бойынша теориялық түсінік

5. Қорытынды

Жобаның қорытындылары

Алынған нәтижелердің маңызы

6. Қолданылған әдебиеттер.

Зерттеу кезінде қолданылған негізгі әдебиеттер мен дереккөздер

7. Сұрақтар мен жауаптар

Сұрақтар бөлімі (көрермендерге сұрақ қоюға мүмкіндік беру)

Әр слайдты көрнекі әрі түсінікті ету үшін мәтіннің көлемін азайтқан жөн, бейнелер мен диаграммаларды қолдану ұсынылады.

Ғылыми зерттеудің қолжетімді әдістері

Ғылыми зерттеу жүргізу үшін міндетті түрде күрделі зертханалық құралдар қажет емес. Әсіресе бастауыш және орта буын оқушылары үшін қарапайым, қолжетімді әдістерді қолдануға болады.

1. Бақылау әдісі

Сипаттамасы:Қоршаған ортаны, табиғат құбылыстарын немесе белгілі бір нысандардың өзгерісін бақылау арқылы зерттеу жүргізу.Қолдану мысалдары:Күннің шығуы мен батуын бақылау, ауа райын тіркеу.Өсімдіктің өсуін күнделікті бақылау (суарған кезде және суармаған кезде қандай өзгерістер болады?).Құстардың мінез-құлқын немесе жануарлардың тіршілігін бақылау.

2. Тәжірибе (эксперимент) әдісі

Сипаттамасы:Белгілі бір факторды өзгертіп, оның нәтижесіне бақылау жүргізу.Қолдану мысалдары:Суық және жылы суда тұздың еру жылдамдығын салыстыру.Өсімдікке күн сәулесінің әсерін зерттеу (бір өсімдікті күнге, бірін көлеңкеге қою).Магниттің әртүрлі заттарға әсерін тексеру.

3. Сауалнама және сұхбат әдісі

Сипаттамасы:Белгілі бір тақырып бойынша адамдардан пікір жинау арқылы ақпарат алу.Қолдану мысалдары:«Қандай мамандықтар танымал?» деген сұрақпен ата-аналар мен мұғалімдерге сауалнама жүргізу.Достарыңнан сүйікті кітаптары туралы сұрап, қорытынды жасау.Отбасы мүшелерінен сүйікті тағамдары жайлы сұхбат алып, статистика жасау.

4. Салыстыру әдісі

Сипаттамасы: Екі немесе одан да көп нысанды салыстырып, айырмашылықтары мен ұқсастықтарын анықтау.Қолдану мысалдары:Әртүрлі брендтегі бірдей өнімдерді (мысалы, сүт немесе шоколад) салыстырып, олардың құрамын зерттеу.Қала мен ауыл өмірін салыстыру.Әртүрлі түсті жарықтың өсімдіктерге әсерін зерттеу.

. Құжаттық зерттеу әдісі

Сипаттамасы:Дайын ақпарат көздеріне сүйене отырып зерттеу жүргізу.Қолдану мысалдары:Ғалымдар туралы кітаптар мен интернеттен мәлімет жинап, олардың еңбектері туралы баяндама жасау.Экологиялық мәселелер туралы деректерді зерттеу.Қазақстанның әртүрлі аймақтарының климаты туралы ақпарат жинау.

. Модельдеу әдісі

Сипаттамасы: Нақты өмірдегі құбылыстар мен объектілердің үлгісін (моделін) жасап, зерттеу жүргізу.

Қолдану мысалдары:Күн жүйесінің 3D моделін жасау.Вулканның атқылауын қағаз бен сірке қышқылы арқылы модельдеу.Су айналымын тәжірибе арқылы көрсету.

Қорытынды

Бұл әдістер бастауыш сынып оқушылары үшін қарапайым әрі тиімді зерттеу тәсілдері болып табылады. Олар арқылы балалар ғылыми ойлау, талдау, салыстыру және қорытынды жасау дағдыларын дамыта алады.

. Модельдеу әдісі

Сипаттамасы: Нақты өмірдегі құбылыстар мен объектілердің үлгісін (моделін) жасап, зерттеу жүргізу.

Қолдану мысалдары:Күн жүйесінің 3D моделін жасау.Вулканның атқылауын қағаз бен сірке қышқылы арқылы модельдеу.Су айналымын тәжірибе арқылы көрсету.

Қорытынды

Бұл әдістер бастауыш сынып оқушылары үшін қарапайым әрі тиімді зерттеу тәсілдері болып табылады. Олар арқылы балалар ғылыми ойлау, талдау, салыстыру және қорытынды жасау дағдыларын дамыта алады.