БАЯНДАМА

Тақырыбы:

«Бастауыш сынып оқушыларының зерттеушілік құзыреттілігін қалыптастыру»

Кіріспе

Қазақстан Республикасының білім беру жүйесінде балаларды шығармашылыққа, ізденімпаздыққа баулу маңызды міндеттердің бірі болып табылады. Қазіргі заманда білім беру жүйесінің басты мақсаты — білім алушылардың тек қана дайын ақпаратты меңгеруі ғана емес, сондай-ақ оны өз бетінше талдай алу, зерттеу жүргізу қабілеттерін дамыту болып табылады. Бұл ретте бастауыш сынып оқушыларының зерттеушілік құзыреттілігін қалыптастыру маңызды рөл атқарады.

Зерттеушілік құзыреттілік дегеніміз не?

Зерттеушілік құзыреттілік — бұл оқушының зерттеу жұмыстарын жүргізу, мәселені анықтап, оны шешу жолдарын табу, ғылыми әдістерді қолдана отырып, қорытынды жасау қабілеті. Бұл құзыреттілік оқушыларды өзіндік білім алу және өз пікірін дәлелдей білу дағдыларын дамытуға бағытталған.

Бастауыш сыныптарда зерттеушілік құзыреттілікті дамыту әдістері мен тәсілдері

1. Жоба жұмыстары мен зерттеу тапсырмалары: Бастауыш сынып оқушылары үшін зерттеу жұмыстарын жүргізудің ең тиімді тәсілдерінің бірі — жобалық әдіс. Оқушылар белгілі бір тақырыпқа зерттеу жүргізіп, қорытынды жасап, өз еңбектерін қорғау арқылы зерттеушілік қабілеттерін дамыта алады. Мұндай жұмыс түрі балалардың ақпаратты жинау, өңдеу, талдау дағдыларын қалыптастырады.

2. Ғылыми әдістерді үйрету: Оқушыларды ғылыми зерттеу әдістерімен таныстыру керек. Әрбір зерттеушілік жұмыстың белгілі бір құрылымы бар: мақсат қою, зерттеу әдісін таңдау, деректер жинау, эксперимент жүргізу және алынған нәтижелерді талдау. Мұндай әдіс оқушыларға шығармашылық тұрғыдан ойлауды, шешім қабылдауды үйретеді.

3. Дебаттар мен пікірталастар: Оқушыларды әр түрлі мәселелер бойынша пікірталастарға қатыстыру, оларды сұрақ қойып, нақты дәлелдермен жауап беруге үйрету зерттеушілік құзыреттілікті дамытуға ықпал етеді. Бұл жұмыс барысында балалар түрлі көзқарастарды тыңдайды, өз пікірін қалыптастырады және оны дәлелдей біледі.

4. Мектеп ішінде және сыртында зерттеу жұмыстарын ұйымдастыру: Оқушыларды мектеп ішінде ұйымдастырылатын түрлі ғылыми байқауларға қатысуға шақыру. Сонымен қатар, табиғатқа, тарихи орындарға, ғылыми зертханаларға экскурсиялар ұйымдастырып, шынайы зерттеу тәжірибелерін жүргізуге мүмкіндік жасау қажет.

5. Интернет пен мультимедиялық құралдарды пайдалану: Бүгінде технологияның дамуы зерттеу жұмыстарын тиімді жүргізуге мүмкіндік береді. Оқушылар интернет арқылы қажетті ақпаратты тауып, оны ғылыми жұмысқа айналдыра алады. Мультимедиялық құралдар арқылы өз зерттеулерін визуалды түрде ұсыну да балалардың зерттеушілік құзыреттілігін дамытады.

Зерттеушілік құзыреттілік балалардың жалпы дамуына қалай әсер етеді?

Зерттеушілік құзыреттіліктің қалыптасуы балалардың жалпы дамуында айтарлықтай оң өзгерістерге әкеледі. Біріншіден, бұл олардың ойлау қабілетін дамытады, мәселелерді шеше білу дағдыларын арттырады. Екіншіден, зерттеу жұмыстарын жүргізу кезінде оқушылардың ұйымшылдық, өздігінен жұмыс істеу дағдылары жетіледі. Үшіншіден, балалар шығармашылық ойлау мен сыни тұрғыдан бағалау қабілеттерін игереді, бұл олардың болашақта өмірдегі түрлі мәселелерге дұрыс шешім қабылдауына септігін тигізеді.

Қорытынды

Бастауыш сынып оқушыларының зерттеушілік құзыреттілігін дамыту — қазіргі білім беру жүйесінде маңызды бағыттардың бірі. Бұл құзыреттілік балалардың шығармашылық қабілеттерін, сыни ойлауын, зерттеу жүргізу дағдыларын қалыптастырады. Мұндай дағдылар балалардың жеке тұлға ретінде қалыптасуына және болашақта өмірдің әртүрлі салаларында жетістіктерге жетуіне мүмкіндік береді. Сондықтан, бастауыш сынып мұғалімдері зерттеушілік құзыреттілікті дамыту үшін түрлі әдіс-тәсілдерді пайдаланып, әр оқушының қызығушылығы мен қабілетін ескере отырып жұмыс істеуі қажет.