Маңғыстау облысы

Ақтау қаласы

Облыстық арнайы мектеп-интернаты КММ

Батырхан Гүлдәрия Амангелдіқызы

Баяндама Тақырыбы: Бастауыш сыныптарда сурдопедагогтың рөлі

Кіріспе

Қазіргі кезде инклюзивті білім беру жүйесінің кеңінен дамуы ерекше қажеттілігі бар балаларға білім беру үдерісін қолжетімді етеді. Осы орайда, сурдопедагогтың рөлі ерекше маңызды. Сурдопедагог – есту қабілеті бұзылған балалармен жұмыс істейтін маман. Оның негізгі міндеті – есту қабілеті бұзылған балалардың білімін дамыту, олардың сөйлеу дағдыларын қалыптастыру, әлеуметтік бейімделуін қамтамасыз ету және жалпы дамуын бақылау болып табылады. Бастауыш сыныптарда сурдопедагогтың жұмысы ерекше назарға ие, өйткені балалардың мектепке алғаш келген кезіндегі дамуы шешуші кезең болып табылады.

Сурдопедагогтың міндеттері мен қызметі

1. Сөйлеу қабілетін дамыту: Сурдопедагогтың басты міндеттерінің бірі – есту қабілеті бұзылған балалардың сөйлеу дағдыларын дамыту. Бұл жұмысты жүйелі түрде жүргізу маңызды. Сурдопедагог балаларды дұрыс сөйлеуге үйретеді, дыбыстарды дұрыс айтуға, сөздерді дұрыс құрастыруға, тілдің грамматикалық құрылымдарын меңгертуге бағытталған түрлі тапсырмалар мен жаттығулар ұйымдастырады.

2. Тіл дамыту: Есту қабілеті бұзылған балалардың тілдік қорын дамыту да сурдопедагогтың міндетіне кіреді. Мұндай балалардың тілін дамыту үшін арнайы әдіс-тәсілдер қолданылады. Сонымен қатар, сурдопедагог осы балаларға жазбаша сөйлеуді де үйретеді.

3. Кеңістік және уақытты қабылдау дағдыларын дамыту: Сурдопедагог балаларға уақыт пен кеңістікті қабылдау қабілеттерін дамытуға көмектеседі. Бұл дағдылар балалардың оқу, жұмыс және күнделікті өмірде өзара әрекеттесуіне ықпал етеді.

4. Әлеуметтік бейімделу: Сурдопедагогтың тағы бір маңызды міндеті – есту қабілеті бұзылған балаларды әлеуметтік өмірге бейімдеу. Бұл балаларды ұжымда жұмыс істеуге, өз пікірін білдіруге, басқа адамдармен дұрыс қарым-қатынас орнатуға үйретеді. Әлеуметтік дағдыларды дамыту балалардың мектепте …

: Сурдопедагог жұмысында арнайы әдіс-тәсілдер мен құралдар пайдаланады, олар есту қабілеті бұзылған балалардың қажеттіліктеріне сәйкес келеді. Оған мыналар жатады:

1. Жазбаша және көрнекі құралдар: Есту қабілеті бұзылған балаларға ақпаратты қабылдау үшін арнайы жазбаша құралдар мен көрнекіліктер пайдаланылады. Карталар, суреттер, схемалар және жазбаша тапсырмалар оқу үдерісін жеңілдетеді.

2. Тактильді және суретті әдістер: Бұл әдістер балалардың тілін, сөздік қорын дамытудың маңызды тәсілдері болып табылады. Тактильді әдіс балалардың қолымен сезінетін түрлі фигуралар мен объектілерді қолдануды көздейді. Суретті әдіс арқылы сөздерді және ұғымдарды балаларға түсіндіруге болады.

3. Іс-әрекет арқылы оқыту: Есту қабілеті бұзылған балаларға оқу мен тапсырмаларды орындау кезінде олардың іс-әрекетін дамыту маңызды. Сурдопедагогтар ойындар, эксперименттер және топтық жұмыс арқылы балалардың белсенділігін арттырып, білім алуды қызықты әрі нәтижелі етеді.

4. Ауызша және бейнелі тілдер: Сурдопедагог балаларды жазбаша сөйлеумен қатар, бейнелі және ыммен сөйлеу тілін де үйретеді. Ауызша тіл мен ым тілі арасындағы байланысты түсіну балалардың коммуникативтік дағдыларын арттырады.

Қорытынды

Сурдопедагогтың жұмысы есту қабілеті бұзылған балалардың білім алуындағы басты рөлді атқарады. Бұл маман балаларға тек оқу дағдыларын үйретіп қана қоймай, олардың психоэмоционалдық және әлеуметтік дамуына да ықпал етеді. Бастауыш сыныптарда сурдопедагогтың рөлі ерекше, себебі бұл кезең балалардың тұлғалық және интеллектуалдық дамуының негізі қаланатын уақыт болып табылады. Сондықтан да, сурдопедагог балалардың білім алу үдерісінде өз міндетін жоғары деңгейде атқарып, олардың толыққанды өмір сүруіне жағдай жасайды.

Пайдаланған әдебиет:

1. Бейсенова, А. А. (2015). "Сурдопедагогика негіздері". Алматы: Мектеп баспасы.

2. Досжанова, Г. К. (2016). "Есту қабілеті бұзылған балалармен жұмыс істеу ерекшеліктері". Алматы: ЖШС "Білім".

3. Маханбетова, Қ. М. (2017). "Инклюзивті білім беру: теория мен тәжірибе". Астана: Фолиант баспасы.

4. Смирнова, Л. В. (2014). "Сурдопедагогика: негізгі теориялар мен әдістемелер". Мәскеу: Русский учебник.

5. Балаев, Ж. С. (2018). "Есту қабілеті бұзылған балаларды оқыту мен тәрбиелеу әдістері". Алматы: ЖШС "Ақжол".

6. Каримова, Р. Б. (2019). "Сурдопедагогикадағы инновациялық әдістер". Тараз: Ы.Алтынсарин атындағы педагогикалық институт.

7. Сүлейменова, Ә. Ж. (2020). "Есту кемістігі бар балаларға арналған оқыту әдістемелері". Алматы: Шың баспасы.