Баяндама тақырыбы: «Ойын арқылы үйрену: көңілді және пайдалы»

(Миралиева Зауре Манаковна, бастауыш сынып мұғалімі, педагог - зерттеуші, «М. Горький атындағы жалпы орта білім беретін мектеп» КММ, Шардара қаласы, Түркістан облысы)

Бұл баяндамада ойынның балаларды оқытудағы тиімді әдіс ретіндегі маңызы қарастырылады. Ойын – тек қана көңіл көтеру құралы емес, сонымен қатар ойлау, қиял, әлеуметтік дағдылар мен эмоционалдық интеллектті дамытудың маңызды құралы. Оқыту ойындарының мысалдары, олардың мотивация мен білімді меңгеруге әсері, сондай-ақ ойын арқылы оқытуды ұйымдастырудағы мұғалім мен ата-ананың рөлі баяндалады. Ойын арқылы оқыту білім алуды табиғи, қызықты әрі нәтижелі үдеріс ететіні атап өтіледі.

Кілт сөздер: оқыту, ойын, ойын әдістері, таным, балалар, мотивация, даму, шығармашылық, ойын арқылы оқыту, педагогика

Қазіргі заманғы білім беру жүйесі балалармен жұмыс жасауда тиімді әрі жаңаша тәсілдерді іздеуге жиі бет бұрып келеді. Солардың ішінде әмбебап әрі нәтижелі әдістердің бірі - ойын арқылы оқыту. Ойын - тек көңіл көтеру ғана емес, сонымен қатар баланың қоршаған ортаны танудағы басты құралының бірі. Бала өмірінің алғашқы жылдарынан бастап, дүниені ойын арқылы танып, заттармен, ересектермен, құрдастарымен әрекеттесе отырып, түрлі жағдайларды ойша құрастырып, өзінің алғашқы жаңалықтарын ашады. Сондықтан ойын - алғашқы оқыту мен дамудың табиғи түрі.

Ойын арқылы оқыту дегеніміз - білім, білік және дағдыларды ойын әрекеті барысында балаға жеткізу әдісі. Бұл тәсілде балаға қысым көрсетілмейді, керісінше, ол қызығушылықпен, қуанышпен және белсенділікпен оқу процесіне араласады. Бұл оқыту тәсілі материалды жеңіл әрі терең меңгеруге мүмкіндік береді. Бала ойын барысында эмоционалды түрде қатысады, сондықтан ақпаратты жақсы есте сақтайды және өмірде қолдана алады.

Ойын әдісінің бірқатар артықшылықтары бар. Ең алдымен, ол баланың жас ерекшелігіне сай келеді. Балалар ұзақ уақыт бойы бірсарынды әрекетке назар аудара алмайды, бірақ қызықты әрі тартымды ойындарға қуана қатысады. Ойын - бала үшін үлкен мотивация көзі. Ол ойнағысы келеді, өйткені бұл оған ұнайды. Бала жеңіске жетуге, тапсырманы аяқтауға, нәтижеге қол жеткізуге ұмтылады - бұл ішкі ынтаны қалыптастырады.

Сонымен қатар, ойын баланың ақыл-ой, эмоциялық, әлеуметтік және физикалық қабілеттерін дамытады. Ойын кезінде балалар ойлауды, талдауды, салыстыруды, тапсырма шешуді үйренеді. Олар басқалармен қарым-қатынас жасауды, келісуді, өз пікірін білдіруді меңгереді. Ойын елестету қабілетін, сөйлеу дағдысын, ұсақ моториканы, зейін мен есте сақтауды жетілдіреді. Әсіресе рөлдік және сюжеттік ойындарда балалар дәрігер, мұғалім, сатушы, ата-ана секілді түрлі рөлдерді ойнап, әлеуметтік рөлдерді, мінез-құлық нормаларын, өзгенің сезімдерін жақсырақ түсінеді.

Ойынды оқытуда әртүрлі пәндерге қолдануға болады. Мысалы, сауат ашу кезінде әріптер мен сөздермен ойындар, әріптен сөз құрау, жұмбақтар шешу секілді тапсырмалар пайдалы. Математикада - цифрлармен ойындар, санау таяқшалары, логикалық есептер, сандық үстел ойындары. Қоршаған ортамен танысуда - «Кім қайда тұрады?», «Сипаттамасы бойынша тап» ойындары, танымдық викториналар. Шетел тілдерін үйретуде әндер мен рөлдік ойындар, суреттері бар карточкалар, қимыл арқылы орындалатын тапсырмалар өте тиімді. Яғни, кез келген күрделі тақырыпты баланың жасына және білім деңгейіне сай ойын түрінде қызықты етіп ұсынуға болады.

Ойын арқылы оқытуда ересек адамның рөлі өте маңызды. Мұғалім не ата-ана тек бақылаушы емес, белсенді ұйымдастырушы, бағыттаушы және ойынға серік болуы тиіс. Ересек адам баланың қызығушылығын қолдап, ойынды оқу мақсатына сай бағыттап, қауіпсіз әрі жағымды орта қалыптастыруы керек. Ойынның сәтті болуы оның құрылымы мен мақсатына, сондай-ақ баланың жеке ерекшеліктерін ескеруге байланысты.

Ойын әдістері тек мектепке дейінгі немесе бастауыш сыныптарда ғана емес, жоғары сыныптарда да тиімді қолданылады. Әсіресе ерекше білім беру қажеттілігі бар балалармен жұмыс жасағанда, ойын - ең қолайлы тәсілдердің бірі. Сонымен қатар, қазіргі заманғы технологиялар көптеген цифрлық ойын түрлерін ұсынады: білім беру қосымшалары, интерактивті платформалар, дамытушы компьютерлік ойындар. Алайда мұндай ресурстарды қолданғанда тепе-теңдік сақтап, тірі қарым-қатынас пен қимыл-қозғалысқа да уақыт бөлу қажет.

Ойын арқылы оқытудың артықшылықтарымен қатар кейбір шектеулері де бар. Әрбір ойын білім беруші бола алмайды. Ойынның нақты мақсаты, тәрбиелік және дамытушылық мәні болуы керек. Сонымен бірге, бүкіл оқу процесін тек ойынға айналдыруға болмайды. Ойын - оқу процесінің бір бөлігі ретінде қарастырылып, орынды қолданылуы тиіс.

Ойын арқылы оқыту- жай ғана педагогикалық әдіс емес, баланы жеке тұлға ретінде танудың, оның қызығушылығын, еркіндігін және шығармашылығын құрметтеудің философиясы. Бұл - оқуды мәжбүрлі міндет емес, қуанышты және шабыт беретін іс етуге бағытталған көзқарас. Бала мектепке немесе сабаққа қуана баратын болса, оның көзі жанып, ақылы жұмыс істеп тұрса - демек, шынайы оқу процесі жүріп жатыр деген сөз. Ал ойын осы процесті тірі, икемді, қызықты және ең бастысы, адами етеді.

Қорытындылай келе, ойын арқылы оқыту - бұл көңілді, себебі бала оқу барысында шынайы қуаныш алады, әрі пайдалы, себебі осындай форматта ол берік әрі өмірге қажетті білім мен дағдыларды меңгереді. Бұл баланың үйлесімді дамуына, өзін-өзі сенімді ұстауына, қызығушылықпен өмір сүруіне жол ашады. Ақпарат пен өзгерістерге толы қазіргі қоғамда баланың қызығушылықпен әрі белсенді түрде оқи білуі - табысты болашағының кепілі. Егер біз осы қабілетті ойын арқылы қалыптастыра алсақ - демек, балаға ең құнды нәрсені бердік: білімге деген махаббат пен өзіне деген сенімділік.

Интернет көздерінің тізімі

https://translated.turbopages.org/proxy_u/ru-kk.ru.753fe2de-68c6a1fb-47fdb383-74722d776562/https/multiurok.ru/files/ekologhichieskoie-vospitaniie-mladshikh-shkol-ni-5.html Бастауыш сынып оқушыларына экологиялық тәрбие беру

https://ust.kz/powerpoint/ekologiyalyq_tarbie_teoriyasy_men_adistemesibastayys_synyp_oqysylaryna_ekologiyalyq_tarbie_bery-229914.html Экологиялық тәрбие теориясы мен әдістемесі.Бастауыш сынып оқушыларына экологиялық тәрбие беру.

https://ustaz.kz/materials/word/bastayys_synyp_oqysylarynyng_ekologiyalyq_sanasyn_qalyptastyry_ainalamyzdagy_alem_bastayys_synyp_oqysylaryndagy_ekologiyalyq_sananyng_negizderi_avtorlyq_bagdarlamasyn_oqy_uderisine_engizy_tajiribesi-400107.html Бастауыш сынып оқушыларының экологиялық санасын қалыптастыру: «Айналамыздағы әлем: бастауыш сынып оқушыларындағы экологиялық сананың негіздері» авторлық бағдарламасын оқу үдерісіне енгізу тәжірибесі

https://kopilkaurokov.ru/nachalniyeKlassi/presentacii/baiandama-bastauysh-synyptarda-ekologiialyk-bilim-mien-t-rbiie-bieru-zholdary Баяндама "Б астауыш сыныптарда экологиялық білім мен тәрбие беру жолдары.

https://www.stud24.ru/pedagogy/bastauysh-synyp-oushylaryna-jekologiyaly-trbie/110863-326404-page3.html Бастауыш сынып оқушыларына экологиялық тәрбие беру

https://e.klassruk.mcfr.kz/574953 Бастауыш мектеп оқушыларын экологиялық мәдениетке тәрбиелеу