Жетісу облысы

Алакөл ауданы

Бауыржан Момышұлы атындағы орта мектеп

Ахметкалиева Маржан Ахметкалиевна

Баяндама Тақырыбы: Оқушылардың географиялық ойлау қабілетін дамыту жолдары

Кіріспе

География – табиғат пен қоғам арасындағы байланыстарды зерттейтін күрделі әрі қызықты пәндердің бірі. Оқушылардың географиялық ойлау қабілетін дамыту – олардың қоршаған орта туралы түсінігін кеңейтіп, кеңістіктік және экологиялық сауаттылығын қалыптастыруға септігін тигізеді. Бұл қабілетті дамытуда мұғалімнің әдістемелік шеберлігі үлкен рөл атқарады.

Негізгі бөлім

1. Географиялық ойлау дегеніміз не?

Географиялық ойлау – кеңістіктік, экологиялық және жүйелі ойлауға негізделген дүниетаным түрі. Ол табиғи-географиялық құбылыстар мен процестерді бір-бірімен байланыстыра білу, салыстыру, картамен жұмыс жасау, себеп-салдарлық байланыстарды анықтау қабілетін білдіреді.

2. Географиялық ойлауды дамыту әдістері

- Картамен жұмыс: картографиялық білім – географияның негізгі өзегі. Карта арқылы бағытты анықтау, биіктік пен қашықтықты өлшеу, климаттық белдеулерді талдау – оқушының кеңістіктік ойлауын дамытады.

- Жоба жұмыстары: экологиялық мәселелер, табиғи ресурстар, елдердің геосаяси жағдайы жайлы жобалар жасау – терең зерттеу жүргізуге ынталандырады.

- Интерактивті әдістер: Google Earth, ArcGIS, электронды атластар секілді сандық ресурстар арқылы оқушылар шынайы деректермен жұмыс істеп, талдау жасай алады.

- Салыстырмалы талдау: әртүрлі аймақтардың табиғи жағдайларын, халқын, шаруашылығын салыстыра отырып, оқушыда жүйелі ойлау қалыптасады.

3. Мұғалімнің рөлі

Мұғалім – оқушыны тек біліммен ғана емес, дұрыс ойлау әдісіне де үйретуші тұлға. География сабағында мұғалім оқушыларды сыни тұрғыдан ойлауға, деректерді саралауға, өз көзқарасын дәлелдеуге баулуы қажет.

4. Практикалық жұмыстардың маңызы

Сыныптан тыс экскурсиялар, жергілікті жердің географиясын зерттеу, климаттық бақылау жүргізу – оқушылардың пәнге қызығушылығын арттырады және практикалық қабілеттерін дамытады.

Қорытынды

География пәні арқылы оқушылардың қоршаған ортаға деген көзқарасы мен танымдық қызығушылығы қалыптасады. Географиялық ойлау қабілетін дамыту – оларды заманауи әлемдегі жаһандық процестерді түсінуге және сыни тұрғыдан ойлауға жетелейді. Бұл білім мен дағдылар өмір бойы қажет болады.

---

Пайдаланған әдебиеттер:

1. Ахметов К. "Географияны оқыту әдістемесі" – Алматы, 2017.

2. Тұяқбаев С. "Географиялық білім негіздері" – Алматы, 2015.

3. ҚР Білім және ғылым министрлігі. "Жалпы білім беретін мектептерге арналған география пәні бойынша оқу бағдарламасы" – Астана, 2021.

4. Қалиев С., Қозыбаева Р. "Қазіргі білім беру жүйесіндегі география пәнінің маңызы" – Білім журналы, 2020.

5. www.geoportal.kz – Қазақстанның интерактивті географиялық порталы.