Қазақстан Республикасы оқу-ағарту министрлігі

Алматы облысы Еңбекшіқазақ ауданындық білім бөлімі

«Жамбыл атындағы орта мектебі» коммуналдық мемлекеттік мекемесі

Білім алушылардың цифрлық ойлауын дамытудағы жиынтық бағалау тәсілдері

(орта мектептің 6-сынып оқушыларына арналған)

Ыдырысов Махсат Алгожаевич

педагог-зерттеуші

информатика пәні мұғалімі

Түсінік хат

Жалпы сипаты. «Білім алушылардың цифрлық ойлауын дамытудағы жиынтық бағалау тәсілдері» атты бағдарлама оқу жоспарының вариативті бөлігінің оқу бағдарламалары және элективті курстарды әзірлеу және әдістемелік қамтамасыз ету барысында барлық деңгейдегі мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарды басшылыққа ала отырып, «Оқу жоспарының вариативті бөлігінің оқу бағдарламалары және элективті курстарды сараптамадан өткізу және оларды жаңартылған білім беру мазмұны аясында әдістемелік қамтамасыз ету» туралы ереже ҚР-ң 2007 жылғы 27 шілдедегі №319-ІІІ «Білім туралы» Заңына (06.05.2020 жылы енгізілген толықтырулар мен өзгертулер негізінде) сәйкес әзірленді. Бағдарлама мазмұнына аптасына 1 сағат, жылына 34 сағат жүктеме берілген. 6-сыныптың биология пәнінде қолдануға ұсынылған.

Бағдарламаның мақсаты: Цифрлық ойлау дағдыларын дамытуда жиынтық бағалаудың тиімді тәсілдерін меңгерту .

Міндеттері:

1. Цифрлық ойлаудың негізгі компоненттерін (алгоритмдік, логикалық, жүйелік ойлау) меңгерту;

2. Ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдану арқылы ақпараттық сауаттылықты арттыру;

3. Цифрлық деректерді талдау және интерпретациялау дағдысын қалыптастыру;

4. Жобалық және зерттеушілік жұмыстарды бағалаудың критерийлерін жасауды үйрету;

5. Жиынтық бағалау нәтижелерін рефлексия негізінде талдау дағдыларын қалыптастыру;

6. Цифрлық ресурстарды қолдану арқылы ақпараттық сауаттылықты арттыру;

7. Практикалық есептер мен модельдеу әдістерін қолдану икемін жетілдіру;

8. Ғылыми зерттеу нәтижелерін ұсыну және дәлелдеу мәдениетін қалыптастыру.

Бағдарламаның өзектілігі:

Информатиканың дамуы әлемдік білім беру кеңістігінде ХХІ ғасырдың ғылыми-технологиялық серпілісінің негізгі бағыттарының бірі ретінде қарастырылады. Қазақстандық білім беру жүйесінде бұл салаларды меңгерту оқушылардың зерттеушілік қабілетін, ғылыми ойлауын және цифрлық сауаттылығын арттыру үшін ерекше маңызды. Жаңартылған білім беру бағдарламасы аясында информатика пәнінде теориялық біліммен қатар практикалық дағдыларды нақты бағалау қажеттілігі артып отыр, 6-сынып ақпараттық сауаттылық, алгоритмдік ойлау және цифрлық мәдениетті қалыптастырудың базалық кезеңі, сондықтан жиынтық бағалау жүйесін жетілдіру, түсіндіру оқыту талаптарының өзегін құрайды.

Бағдарламаның жаңалығы:
Педагогикалық жаңалығы: Жиынтық бағалау тәсілдерін цифрлық құралдармен (онлайн-платформалар, виртуалды зертханалар) интеграциялау арқылы оқу үдерісінің тиімділігін арттыру..
Психологиялық жаңалығы: Топтық жұмыс, өзара бақылау және рефлексия арқылы оқушылардың ынтымақтастық, өзін-өзі бағалау, жауапкершілік және өзін-өзі реттеу дағдыларының қалыптасуына ықпал етеді.

Күтілетін нәтиже:

1. Цифрлық ойлаудың негізгі ұғымдарын меңгереді;

2. Ғылыми ақпаратты талдау дағдысы қалыптасады;

3. Цифрлық деректерді модельдеу арқылы логикалық ойлауы дамиды;

4. Жиынтық бағалау нәтижелеріне сәйкес рефлексия жүргізу дағдылары қалыптасады;

5. Цифрлық ресурстарды қолдану арқылы ақпараттық сауаттылығы артады;

6. Практикалық есептерді шешу және зерттеу нәтижелерін ұсыну мәдениеті қалыптасады, мәселелерді талдау арқылы функционалдық сауаттылығы дамиды;

7. Ғылыми зерттеу нәтижелерін ұсыну және дәлелдеу мәдениеті қалыптасады.

Тұрақталу бөлімі

(аптасына 1 сағат, барлығы – 34 сағат)

Бұл бағдарламада дәрістік сабақтар мен тәжірибелік сабақтар араластырып берілген.

Нормативті бөлім

Аптасына - 1 сағат. Барлығы 34 сағат

Ақпараттық – әдістемелік бөлім

(аптасына – 1 сағат, барлығы – 34 сағат)

6-сынып оқушыларына информатика пәні бойынша жазылған «Білім алушылардың цифрлық ойлауын дамытудағы жиынтық бағалау тәсілдері» бағдарламасының алғашқы бөлімі «Цифрлық ойлау негіздері» тақырыбымен аталады. Бұл бөлімде 5 сағат: "Информатиканың негізгі ұғымдары", "Цифрлық ойлаудың негізгі ұғымдары", " Алгоритмдік ойлауды дамыту", "Логикалық ойлауды дамыту", "Жиынтық бағалаудың түрлері мен маңызы" тақырыптары қамтылған. Аталған бөлімде:

• Проблемалық оқыту технологиясы;(М.И.Махмутов)

• Тірек сызба (В.Ф.Шаталов)

• Кезеңдеп оқыту технологиясы;(П.Я.Гальперин)

Авторлық бағдарламаның екінші бөлімі "Бағалаудың әдістемелік тәсілдері" тақырыбына 5 сағат берілген. "Цифрлық құралдар арқылы жиынтық бағалау", "Деректерді талдау және визуалдау негіздер", "Бағалау критерийлерін әзірлеу әдістемесі" тақырыптары негізінде құралған. Аталған тақырыптарды оқыту барысында төмендегідей жаңа технологиялар қолданылады.

• Сын тұрғысынан ойлау технологиясы;(СТО)

• Модульдік оқыту технологиясы (М.Жанпейісова)

• Өзіндік дамыту технологиясы (М. Монтессори)

"Цифрлық деректерді талдау және бағалау" бөліміне 14 сағат берілген. "Жобалық жұмыстарды бағалау (Case Study)","Ақпараттық сауаттылықты бағалау (Media Literacy)", "Роботтехника және IoT негіздерін бағалау", "Виртуалды және толықтырылған шындықты бағалау", "Бағдарламалау тілдерін меңгеруді бағалау (Python негізінде)", "Рефлексия және өзін-өзі бағалаудағы цифрлық құралдар", "Қарқынды талдау және кері байланыс (Feedback)" тақырыптары негізінде құралған. Бұл ең көлемді бөлімде оқушылардың әртүрлі цифрлық дағдыларын (жобалау, бағдарламалау, ақпараттық сауаттылық) бағалаудың практикалық және әдістемелік жолдары қарастырылады.

• Ынтымақтастық педагогикасы;(Ш.А.Амонашвили)

• Ақпараттық-коммуникативтік оқыту технологиясы;(АKT)

• Әсерлі сабақтар жүйесіне негізделген оқыту технологиясы;

"Технологиялық және этикалық аспектілер" бөлімінде 10 сағат берілген. Төртінші бөлімнің тақырыптары "Технологиялық тәжірибелердегі этикалық нормалар", "Генетикалық кеңес беру негіздері", "Геном технологиялары және оның биомедицинадағы болашағы", "Биоинформатикалық алгоритмдер және генетикалық деректерді модельдеу". Бұл бөлімде төмендегі педагогикалық технологиялар қарастырылады.

• Деңгейлеп-саралап оқыту технологиясы;(Ж.Қараев).

• Ойын технологиясы;

• Диалог құру технологиясы;(Л.С.Выготский)

Бағалау критерийі

Пайдаланылған әдебиеттер

Мұғалімдерге арналған әдебиеттер:

1. Смағұлов Т.Б., Әбілқасымова А.Е., Цифрлық ойлауды қалыптастырудың теориялық негіздері, Алматы, Ақпарат, 2022.

2. Қалиев А.С., Информатика пәніндегі жиынтық бағалауды ұйымдастыру әдістемесі, Астана, Фолиант, 2021.

3. Байсариева Ж.Б., Педагогикалық өлшеулер және бағалау жүйесі: теориясы мен практикасы, Алматы, Сана, 2019.

4. Рахметова Д.Н., Lesson Study әдісін информатикада қолдану және оқушы жетістігін бағалау, Семей, Ғылым, 2020.

5. Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым Министрлігі., Жаңартылған білім беру мазмұнындағы бағалау жүйесі бойынша әдістемелік нұсқаулық, Астана, 2023.

6. Нұрғалиева М.К., Ермеков С.Ж., Білім берудегі инновациялық және цифрлық технологиялар, Қарағанды, Технолоджи, 2018.

Оқушыларға арналған әдебиеттер:

1. Жақыпов С.Ж., Ахметова А.Б., Информатика. 6 сынып оқулығы, Алматы, Атамұра, 2023.

2. Сейдахметов Б.Р., Логикалық және алгоритмдік ойлауды дамытуға арналған тапсырмалар жинағы, Нұр-Сұлтан, Арман-ПВ, 2020.

3. Қазақстан Республикасының Оқу-ағарту министрлігі., Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар және қауіпсіздік ережелері, Алматы, 2024.

4. Интернет-ресурстар (білім беру порталдары):

   • BilimLand.kz — Интерактивті сабақтар және цифрлық бағалау құралдары.

   • KhanAcademy.kz — Алгоритмдік және есептеуіштік ойлауды дамытуға арналған курстар.

   • Scratch.mit.edu — Бағдарламалау негіздеріне арналған онлайн-платформа.

5. Сүлейменова Г.Е., Желідегі әдеп және ақпараттық сауаттылық, Ақпараттық қауіпсіздік бойынша оқу құралы, 2021.

6. Ізбасар Н., Цифрлық жобаларды жасау және оларды бағалау критерийлері, Әдістемелік нұсқау, 2022.