БІЛІМ БЕРУДЕ ЖАСАНДЫ ИНТЕЛЛЕКТІНІ ПАЙДАЛАНУ ЖӘНЕ БІЛІМ БЕРУ ПЛАТФОРМАЛАРЫН ТИІМДІ ҚОЛДАНУ

«БІЛІМ БЕРУДЕ ЖАСАНДЫ ИНТЕЛЛЕКТІНІ ПАЙДАЛАНУ ЖӘНЕ БІЛІМ БЕРУ ПЛАТФОРМАЛАРЫН ТИІМДІ ҚОЛДАНУ»

М.Өтебаев атындағы жоғары жаңа технологиялар колледжі

"Бағдарламалау және ЕТ" кафедрасының оқытушысы

Турганова Гульназ Куанышевна

Аннотация: Бұл жұмыста заманауи білім беру жүйесінде жасанды интеллектіні пайдалану және цифрлық білім беру платформаларын тиімді қолдану мәселелері қарастырылады. Жасанды интеллект технологиялары оқытуды жекешелендіруге, оқушылардың үлгерімін талдауға және мұғалімдердің жұмысын жеңілдетуге мүмкіндік беретіні айтылған. Сонымен қатар, білім беру платформалары арқылы қашықтан оқытудың мүмкіндіктері, оқыту үдерісін интерактивті әрі қызықты ету жолдары талданады. Жұмыста осы салалардағы негізгі артықшылықтар мен кездесетін қиындықтар көрсетіліп, оларды шешу жолдары ұсынылған. Зерттеу нәтижелері білім беру процесін жаңғырту мен тиімділігін арттыруға бағытталған..

Қазіргі заман – технологиялардың қарқынды дамыған дәуірі. Цифрлық трансформация қоғам өмірінің барлық салаларын қамтығаны секілді, білім беру жүйесіне де түбегейлі өзгерістер алып келуде. Соның ішінде жасанды интеллектіні пайдалану мен білім беру платформаларын тиімді қолдану – заманауи білім берудің негізгі бағыттарының біріне айналды. Бұл тек жаңа технологияны енгізу ғана емес, сонымен қатар білім алушы мен оқытушының арасындағы өзара әрекеттестік пен оқу процесінің мазмұнына да терең өзгеріс енгізеді.

Жасанды интеллект – бұл адамның когнитивті қабілеттерін модельдейтін технологиялар жиынтығы. Білім беру саласында жасанды интеллект әртүрлі бағыттарда тиімді қолданылып келеді. Ең алдымен, бұл оқытуды жекешелендіруге мүмкіндік береді. ЖИ жүйелері оқушының білім деңгейін, қарқынын, қабілетін саралап, соған сәйкес жеке оқу бағдарламасын құра алады. Мұндай адаптивті оқыту жүйелері оқушылардың әлсіз тұстарын анықтап, сол бағытта қосымша тапсырмалар мен түсіндірмелер ұсынады. Мысалы, әлемдік тәжірибеде кеңінен қолданылатын Duolingo, Khan Academy сияқты платформалар осы принципке негізделген. Сонымен қатар жасанды интеллект оқу үлгерімін бақылауда да маңызды рөл атқарады. Ол автоматты түрде тест нәтижелерін талдап, оқушының қандай тақырыптарда қиналып жатқанын анықтайды. Бұл мұғалімге нақты кері байланыс беруге, ал оқушыға өз қателіктерін түсініп, білімін тереңдетуге көмектеседі. Бұдан бөлек, эссе немесе жазбаша жұмыстарды тексеру кезінде де ЖИ жылдам әрі дәл бағалау жасай алады. Бұл мұғалімнің уақытын үнемдеп, сапалы білім беруге көбірек көңіл бөлуіне мүмкіндік береді.

Жасанды интеллект тіл үйрету саласында да кең қолданыс тапты. Дауысты тану, мәтінді аудару, сөйлеуге арналған боттар сынды құралдар шет тілдерін үйренуді жеңілдетіп, оқушылардың тыңдау, сөйлеу және жазу дағдыларын дамытуға оң ықпал етеді. Сонымен қатар ЖИ негізіндегі оқу сараптамасы арқылы оқушылардың оқу барысындағы прогресі мен әлсіз тұстары анықталып, дер кезінде түзету жұмыстары жүргізілуі мүмкін.

Білім беру платформалары да қазіргі таңда оқыту процесінің маңызды құралына айналды. Онлайн платформалар арқылы оқушылар тек оқу материалын алып қана қоймай, мұғаліммен кері байланыс орнатып, үй тапсырмаларын орындай алады, тест тапсырып, бағалану мүмкіндігіне ие болады. Бұл платформалардың негізгі артықшылығы – білім алуға қолжетімділікті арттыру. Қалада да, ауылда да бірдей сапалы контентке қол жеткізуге болады. Қазақстанда кең таралған білім беру платформаларына Bilimland.kz, Daryn.online, Opiq.kz сияқты ресурстар жатады. Бұл сайттарда интерактивті сабақтар, бейнематериалдар, жаттығу тапсырмалары, өзін-өзі тексеру тестілері жинақталған.

Білім беру платформаларын тиімді қолдану үшін мұғалімдердің цифрлық сауаттылығы жоғары болуы шарт. Мұғалім тек техниканы меңгеріп қоймай, оны әдістемелік тұрғыдан дұрыс қолдана білуі керек. Сабақта платформалар арқылы оқушылардың қызығушылығын арттыратын, шығармашылыққа жетелейтін тапсырмалар бергенде ғана оқыту нәтижелі болмақ. Сонымен қатар, бұл жүйелер оқушылардың үлгерімін бақылап, әрқайсысына жеке бағыт ұсынуға мүмкіндік береді. Алайда бұл технологияларды енгізу барысында бірқатар қиындықтар да кездеседі. Атап айтқанда, кейбір аймақтарда интернеттің немесе техникалық құралдардың жетіспеушілігі, мұғалімдердің жеткілікті дайын болмауы, ақпараттық қауіпсіздік мәселелері өзекті. Бұл мәселелерді шешу үшін мемлекет тарапынан инфрақұрылымды дамыту, мұғалімдерге арналған біліктілікті арттыру курстарын ұйымдастыру және оқушылардың цифрлық мәдениетін қалыптастыру қажет.

Қорыта келгенде, жасанды интеллект пен білім беру платформалары – болашақ білім жүйесінің іргетасы. Олар оқыту процесін тиімді, икемді, қолжетімді және сапалы етуге мүмкіндік береді. Сондықтан бұл технологияларды оқу-тәрбие жұмысына тиімді енгізу – білім саласындағы ең маңызды міндеттердің бірі. Еліміздің білім беру жүйесі осы бағытта дамыса, бәсекеге қабілетті ұрпақ тәрбиелеуге толық мүмкіндігі болады.

Қолданылған әдебиеттер тізімі

1. Қазақстан Республикасының "Цифрлық Қазақстан" мемлекеттік бағдарламасы. – Астана, 2018.

2. ҚР Білім және ғылым министрлігі. «Орта білім берудің жаңартылған мазмұны: әдістемелік нұсқаулықтар». – Нұр-Сұлтан, 2020.

3. Әбдіқадырова А.Ш. Цифрлық білім беру платформалары және олардың тиімділігі // «Білім әлемі» журналы. – 2022. – №4. – Б. 23–28.

4. Жүсіпова Л.Қ. Жасанды интеллект және оның білім беру саласындағы қолдану мүмкіндіктері // «Қазақ университеті» ғылыми журналы. – 2021. – №2. – Б. 45–50.

5. Selwyn, N. (2019). Should Robots Replace Teachers? AI and the Future of Education. – Cambridge: Polity Press.

6. Holmes, W., Bialik, M., & Fadel, C. (2019). Artificial Intelligence in Education: Promises and Implications for Teaching and Learning. – Boston: Center for Curriculum Redesign.

7. Khan Academy [Электрондық ресурс]. – Қолжетімді: https://www.khanacademy.org

8. Bilimland.kz білім беру платформасы [Электрондық ресурс]. – Қолжетімді: https://bilimland.kz

9. Daryn.online ресми сайты [Электрондық ресурс]. – Қолжетімді: https://daryn.online

10. UNESCO. (2021). Artificial Intelligence in Education: Challenges and Opportunities. – Paris: UNESCO Publishing.