Білім беруді цифрлық түрлендірудің психологиялық-педагогикалық аспектісі: «цифрлық ұрпақ» балаларының когнитивтік саласы.

Курманбай Гульбаршын Жаксылыккызы

Білім беруді цифрлық түрлендірудің психологиялық-педагогикалық аспектісі: «цифрлық ұрпақ» балаларының когнитивтік саласы.

Мақсаты: Бұл мақалада білім беру жүйесінің цифрлық түрлендірілу үдерісіндегі психологиялық-педагогикалық аспектілерді қарастыра отырып, қазіргі «цифрлық ұрпақ» деп аталатын балалардың когнитивтік ерекшеліктерін анықтау көзделеді. Зерттеу мақсаты – цифрлық технологиялармен өскен оқушылардың ойлау, есте сақтау, зейін, қабылдау сияқты когнитивтік үдерістеріне ықпалын талдау және педагогикалық үдерістерді сол ерекшеліктерге сай бейімдеу жолдарын ұсыну.

Өзектілігі: Қазіргі таңда цифрлық технологиялар қоғамның барлық саласына еніп, әсіресе білім беру жүйесіне елеулі өзгерістер енгізуде. «Цифрлық ұрпақ» – бұл дүниеге келген кезінен бастап ақпараттық технологияларды пайдалануға бейім, онлайн кеңістікте белсенді өмір сүретін, ақпаратты жылдам қабылдайтын, бірақ терең талдауға шектеулі көңіл бөлетін буын. Мұндай балалардың когнитивтік даму ерекшеліктерін елемеу, дәстүрлі педагогикалық тәсілдердің тиімділігін төмендетуі мүмкін. Сондықтан, цифрлық трансформация үдерісінде психологиялық және педагогикалық аспектілерді ескеру – заманауи білім берудің өзекті мәселесі болып отыр.

Жаңашылдығы

Бұл мақалада «цифрлық ұрпақ» балаларының когнитивтік ерекшеліктерін заманауи ғылыми зерттеулер негізінде жүйелі түрде талдап, олардың оқыту стиліне әсерін анықтау ұсынылады. Сондай-ақ, психологиялық бейімделу механизмдерін және педагогтердің оқушылардың когнитивтік қабілеттеріне сәйкес келетін жаңа оқыту әдістерін қолдану қажеттілігі көрсетіледі. Жаңашылдығы – цифрлық ортада өсіп жатқан буынға білім беру мазмұны мен әдістерін ғылыми тұрғыдан қайта қарастыруда.

Зерттеу аймағы

Мақала психология мен педагогика тоғысындағы мәселелерді қамтиды. Зерттеу аймағына когнитивтік психология, жас ерекшелігі психологиясы, білім беру технологиялары және сандық педагогика бағыттары кіреді. Атап айтқанда, зерттеу когнитивтік функциялардың (зейін, жады, қабылдау, логикалық ойлау) цифрлық құрылғылармен жиі әрекеттесудегі өзгерістерін, сондай-ақ оқушылардың білім қабылдау мен өңдеу үрдісін зерттеуге бағытталған.

1. Зерттеудің әдістері

Зерттеу барысында оқушылардың когнитивтік қабілеттерін (зейін, есте сақтау, логикалық ойлау, ақпаратты өңдеу жылдамдығы) анықтауға арналған әдістер қолданылды:

• Сауалнама: оқушылардың цифрлық құрылғылармен өзара әрекет жиілігі, әлеуметтік желілерде уақыт өткізу ұзақтығы, оқу үдерісінде қандай құрылғыларды қолданатынын анықтау үшін.

• Психологиялық тесттер:

  • Зейіннің тұрақтылығын анықтауға арналған Бурдон тесті

  • Жады көлемін анықтайтын сандық-қисынды есте сақтау әдістемесі

  • Логикалық ойлау деңгейін тексеру үшін аналогиялар мен сәйкестендіру тапсырмалары

Қорытынды

Цифрлық трансформация дәуірінде оқушылардың когнитивтік ерекшеліктерін ескеру білім беру сапасының жаңа деңгейге көтерілуінің алғышарты бола алады. Қазіргі буын – ақпараттық технологияның белсенді тұтынушылары, сондықтан олардың таным үдерістері дәстүрлі әдістерге қарағанда өзгеше сипатта дамиды. Мұндай жағдайда мұғалімдерге оқыту формаларын қайта қарап, дербестендірілген және цифрлық технологияларға бейімделген педагогикалық модельдерді енгізу маңызды. Цифрлық ұрпақтың когнитивтік ерекшеліктерін білу – оқушылардың әлеуетін толық ашуға, олардың білім алуына оңтайлы жағдай жасауға мүмкіндік береді. Бұл – XXI ғасыр білім беруінің басты бағыты болуы тиіс.