Абуова Айгерим

Арнайы пән оқытушысы

Маңғыстау облысы Жаңаөзен қаласы “Жаңаөзен қызмет көрсету және жаңа технологиялар колледжі”

БІЛІМДІ ҰРПАҚ ЕЛ БОЛАШАҒЫ

Қазіргі заманның басты жетістігі – білімнің қоғамдағы рөлінің ерекше күшеюі. Білім – адамның жеке өмірін ғана емес, сондай-ақ мемлекеттің де дамуын айқындайтын маңызды фактор. Білім беру жүйесі дамыған елдерде ғылым, экономика, технологиялар саласында үлкен табыстарға жетудің құпиясы жатыр. Сол себепті «Білімді ұрпақ – ел болашағы» деген ұран тек нақыл сөз емес, қоғамның барлық салалары үшін маңызды өмірлік қағида. Еліміздің болашағы, тұрақтылығы мен гүлденуі тікелей білімді, саналы және бәсекеге қабілетті жастардың қалыптасуына байланысты. Қазақстан тәуелсіздігін алғаннан кейінгі жылдарда білім беру жүйесін жетілдіруге бағытталған көптеген реформалар жүзеге асырылды. Білім – елдің стратегиялық басымдығы ретінде қарастырылып, жаңа заңдар, бағдарламалар қабылданды. Президентіміз Қасым-Жомарт Тоқаев «білімді ұрпақ – елдің болашағы» деп атап көрсетіп, білім сапасын арттыру қажеттілігін бірнеше рет атап өткен болатын. Бүгінде білім алудың мәні тек диплом алу ғана емес, алған білімді іс жүзінде қолдана білуге, қоғамға пайдалы қызмет етуге және еліміздің дамуына үлес қосуға бағытталған. Бұл мақалада білімнің ұлт болашағына тигізетін әсері, жастардың білім алуындағы жауапкершілігі мен қазіргі қоғамдағы білімнің маңызы туралы қарастырамыз. Білім – ұлттың болашағының негізі. Білім – қоғамның интеллектуалдық, мәдени және экономикалық дамуының негізі. Білімсіз қоғам алға жылжи алмайды, керісінше, кері кетеді. Білімді ұрпақ елдің өркендеуіне ықпал етіп, жаһандық бәсекелестікке төтеп бере алатын маңызды күш болып табылады. Сондықтан кез келген мемлекеттің стратегиялық мақсаты – білімді, сауатты және білікті ұрпақ тәрбиелеу. Білім беру адамды қоғамның белсенді және саналы мүшесі ретінде қалыптастырады. Білім арқылы адам өзінің өмірлік мақсаттарын жүзеге асырып, қоғамға пайдасын тигізеді. Ол адамның ойөрісін кеңейтіп, жаңа идеялар мен шешімдер ұсынуға қабілетті етеді. Білімді адам қоғамда жоғары мәртебеге ие болып, өзгелерге үлгі бола алады. Елдің болашағы білімді азаматтардың қолында болғандықтан, жастардың білім алуына жағдай жасау, білім сапасын арттыру мемлекет үшін аса маңызды. Қазақстанда соңғы жылдары білім беру жүйесінде бірқатар жаңашылдықтар орын алды. Мысалы, Назарбаев Зияткерлік мектептері мен «Болашақ» бағдарламасы сынды білім беру бастамалары талантты жастарды қолдауға бағытталған. Бұл жобалар жастардың сапалы білім алуына және олардың әлемдік деңгейде бәсекеге қабілетті болуына жағдай жасайды. 33 Жастар және білім: жауапкершілік пен мүмкіндіктер. Жастар – елдің қозғаушы күші, болашақ көшбасшылары, сол себепті олардың білім алуы мен біліктілігі мемлекет үшін өте маңызды. Бүгінгі күні жастардың алдына қойылған басты міндеттердің бірі – сапалы білім алып, оны қоғамның игілігіне қолдану. Жастар өздерінің болашағы үшін ғана емес, ел болашағы үшін де жауапты. Бұл үлкен жауапкершілік, себебі олардың алған білімдері мен дағдылары еліміздің экономикасын, ғылымын және мәдениетін дамытуға тікелей әсер етеді. Білім алу барысында жастарға бірнеше маңызды аспектілерді есте сақтау қажет: 1. Теория мен практиканы үйлестіру: Қазіргі білім беру жүйесі тек теориялық біліммен шектелмей, оны іс жүзінде қолдануға үйретуі керек. Жастар алған білімдерін практикалық тұрғыдан қолдану арқылы өздерін дамытып, қоғамға пайдасын тигізе алады. 2. Креативтілік және жаңашылдық: XXI ғасырда креативтілік пен инновациялық ойлау қабілеттері білімді болудың маңызды белгілері болып табылады. Тек дайын ақпаратты меңгеру жеткіліксіз, оны қалай пайдаланып, жаңа идеялар тудыру қабілеті аса маңызды. Жастардың креативті ойлауын дамыту арқылы қоғамда жаңа серпілістерге қол жеткізуге болады. 3. Жаһандық білім: Қазіргі заманда білімді тек ұлттық деңгейде шектеп қана қоюға болмайды. Әлемдік деңгейде бәсекеге қабілетті болу үшін жаһандық білімге ие болу керек. Бұл дегеніміз шет тілдерін білу, халықаралық деңгейде тәжірибе алмасу, шетелдік озық білім беру әдістерін меңгеру. 4. Технологиялық сауаттылық: Бүгінгі әлем технологиялар мен цифрлық жүйелердің дамуына байланысты өзгеріп келеді. Сондықтан қазіргі жастардың басты міндеті – технологияларды меңгеру, цифрлық сауаттылыққа ие болу. Жастар үшін компьютерлік білім, бағдарламалау және деректерді талдау сынды дағдылар болашақта табысты болудың кепілі болып табылады. • Қоғамдағы білімнің маңызы Білімнің қоғамдағы рөлі тек жеке адамның дамуы мен бәсекеге қабілеттілігімен ғана шектелмейді. Білім беру жүйесі қоғамның әлеуметтік, экономикалық және мәдени дамуында маңызды орын алады. Білімді азаматтар – қоғамның тұрақтылығы мен дамуының кепілі. Олар қоғамның интеллектуалдық деңгейін көтеріп, инновациялық және әлеуметтік жобаларды жүзеге асыруға қатысады. Білім беру қоғамның әрбір мүшесін құқықтық сауатты, әлеуметтік жауапты, әділ және саналы тұлға ретінде қалыптастырады. Бұл қоғамдағы тұрақтылық пен әділдікті қамтамасыз етудің басты шарттарының бірі. Білім қоғамның әділ және демократиялық құрылымын қалыптастырады, себебі білімді азаматтар өздерінің құқықтары мен міндеттерін біледі, заңдарды құрметтейді және мемлекеттің дамуына үлес қосады. Сонымен қатар, білім беру жүйесі экономиканың өсуіне тікелей әсер етеді. Жоғары білімі бар, кәсіби дайындықтан өткен азаматтар қоғамдағы жұмыссыздық деңгейін төмендетіп, экономикалық өсуді қамтамасыз етеді. Білімді мамандар өндірістік тиімділікті арттырып, инновациялық шешімдер ұсынады. Осылайша, білім қоғамның экономикалық дамуының маңызды факторы болып табылады. Білім беру саласындағы реформалар және олардың маңызы. Қазақстандағы білім беру саласындағы реформалар елдің білім сапасын арттыруға бағытталған. Соңғы жылдары Қазақстанда білім беру жүйесі көптеген жаңашылдықтарды енгізіп, халықаралық стандарттарға сай дамып келеді. Бұл реформалардың басты мақсаты – білімнің қолжетімділігін арттырып, сапалы білім беру арқылы бәсекеге қабілетті ұрпақ қалыптастыру. Мысалы, «Болашақ» бағдарламасы арқылы көптеген қазақстандық жастар шетелдік жоғары оқу орындарында білім алып, елге оралып, өздерінің кәсіби саласында жоғары нәтижелерге қол жеткізуде. Назарбаев Зияткерлік мектептері мен Назарбаев Университеті сынды оқу орындары да заманауи білім беру әдістерін қолданып, халықаралық деңгейдегі сапалы білім береді. Білім беру реформаларының тағы бір маңызды бағыты – кәсіптік және техникалық білім беру жүйесін дамыту. Бұл жүйе еңбек нарығына қажетті білікті мамандарды дайындауға бағытталған. Кәсіптік білім беру жастарға болашақта өз мамандығы бойынша жұмысқа орналасуға мүмкіндік береді. Осылайша, білім беру саласындағы реформалар жастардың еңбек нарығында сұранысқа ие болуына ықпал етеді. 34 Жастардың білім алуындағы негізгі кедергілер. Әрине, жастардың сапалы білім алуына кедергілер де жоқ емес. Олардың бірі – білім беру сапасының аймақтар арасындағы теңсіздігі. Кейбір ауылдық жерлердегі оқу орындарының материалдық-техникалық базасы жеткіліксіз, мұғалімдердің кәсіби біліктілігі де қала мектептеріндегі мұғалімдерден төмен болуы мүмкін. Бұл білім сапасына теріс әсер етеді. Екінші кедергі – білімге қолжетімділіктің әлеуметтік теңсіздігі. Қаржылық мүмкіндіктері шектеулі отбасылардан шыққан балалар жоғары білім алуда қиындықтарға тап болуы мүмкін. Бұл мәселе мемлекет тарапынан білім гранттарын көбейту және білім беру саласына қаржылай қолдау көрсету арқылы шешілуі тиіс. Үшінші кедергі – кейбір жастардың білімге деген ынтасының төмендігі. Бұл көбінесе жастардың болашаққа деген сенімсіздігінен, білімнің мәнін түсінбеуден туындайды. Сондықтан жастар арасында білімнің маңыздылығын түсіндіру, олардың бойында мотивация мен жауапкершілікті қалыптастыру маңызды. Болашаққа бағыт: білімді ұрпақ қалыптастыру жолдары. Болашақта білім беру жүйесін одан әрі жетілдіру үшін бірнеше маңызды қадамдарды жүзеге асыру қажет: 1. Сапалы білім беру: Оқу орындарының материалдық базасын нығайту, оқытушылардың кәсіби біліктілігін арттыру, заманауи білім беру әдістерін енгізу арқылы білім сапасын жақсарту қажет. 2. Білім беру қолжетімділігі: Әрбір жас білім алуға тең мүмкіндіктерге ие болуы керек. Бұл мақсатта ауылдық жерлердегі оқу орындарының жағдайын жақсарту, гранттар санын көбейту, әлеуметтік осал топтарға қолдау көрсету маңызды. 3. Жаңа технологиялар: Цифрлық білім беру жүйесін дамыту, онлайн оқу платформаларын көбейту арқылы жастардың білім алу мүмкіндіктерін кеңейту қажет. 4. Кәсіптік білім беру: Кәсіптік және техникалық білім беру жүйесін дамыту арқылы жастарды еңбек нарығына дайындау, оларды болашақта сұранысқа ие мамандықтармен қамтамасыз ету маңызды. 5. Жастардың белсенділігі: Жастар арасында білімге деген қызығушылықты арттырып, олардың білім алуға деген ынтасын дамыту үшін мотивациялық іс-шаралар өткізу қажет. «Білімді ұрпақ – ел болашағы» деген қағида қазіргі заман талабына сай өмірдің барлық саласында өзекті болып табылады. Жастардың сапалы білім алуы, олардың өз болашағына және ел болашағына жауапкершілікпен қарауы елдің дамуында шешуші рөл атқарады. Қазақстанның дамыған, гүлденген ел болуы үшін жастарға заманауи, сапалы білім беру қажет. Білімді ұрпақ қалыптастыру – еліміздің басты міндеттерінің бірі. Сол себепті жастарға білім беру саласын қолдау, оларды ғылымға, өнерге, инновацияға баулу арқылы елдің тұрақты дамуы мен болашағы қамтамасыз етілед