биологиядан сыныптан тыс жұмыс

Мақсаты:Оқушылардың есте сақтау қабілеттерін, зейінмен логикалық ойлау жылдамдықтарын, дүниетанымдарын, ой-өрістерін дамыту, биология пәніне қызығушылықтарын арттыру.
Білім деген биік шың,
Бақытқа сені жеткізер.
Білім деген ақылшың,
Қиындықтан өткізер – деп,
Сайыстың шарттарымен таныс болыңыздар!
Сайыс кезеңдері:
І кезең Таныстыру
ІІ кезең Зымыран сұрақтары
ІІІ кезең Сандар сөйлейді
IV кезең Білім минуты (биологиялық диктант)
V кезең Сәйкестендіру тесті
VI кезең Логикалық сұрақтар
VII кезең Үй тапсырмасы (Таза болса табиғат, аман болар адамзат шығарма)
VIII кезең Адасқан әріптерді құрастыр
Жүргізуші: Жаратылыс – жан ана,
Қарық қып суға,ауаға
Топырағымен асырап
Сәулесін құйған санаға.
Жер ана мен өз анаң егіз екен
Мейірімі мейлінше теңіз екен
Анам туса жер ана жетілдірді.
Осыны мен өмірге егіз етем- деп ақындар табиғатты анаға теңеген,өйткені жер – тіршілік көзі, өмір бастауы.Табиғат- түп қазығың, ырысың,бар байлығын алдына тарту етеді.Тек оған зиян тигізбей, мәпелеп өзің керегінді ала біл.
“Биология-тіршілік әлемін зерттеу”.Олай болса бүгінгі сайыс барысында биология, саласы бойынша оқушылардың ой-өрісін,білімдерін,ақылымен ептілігін сарапқа салатын боламыз.
Жүргізуші:Асыл тастан, өнер жастан шығады,
Ақылды адам бір айтқаннан ұғады.
Халық айтса, қалт айтпайды дегендей,
Баға берер әділқазы құрамы.
Ендеше, әділқазылар алқасымен таныс болыңыздар!
1. Директордың оқу ісі жөніндегі орынбасары: Көшімбет С
2.География пәнінің мұғалімі:Қожамұрат С
3.Математика пәнінің мұғалімі:Жүсіпова А
Жүргізуші:І кезең . Таныстыру.
Өнер қуып сайыскерлер өтер деймін,
Бір басына өнері жетер деймін.
Бәсекеге түскен сайыскерлер кезектесіп,
Таныстырып өздерін өтсе деймін.
Сайыскерлер өздерін таныстырады.
Раушан тобы: Жасыл әлемді қорғайық,
Гүл мен шөпті жұлмайық
Бәйшешек тобы: Бәйшешек тобы алға,
Биіктерге самға
Қызғалдақ тобы: Білген сайын келеді біле бергім,
Біле беру емес пе тілегі елдің.


.
Жүргізуші:Жасыл желек жердің сәні саялы,
Қамқор болсаң жапырағын жаяды.
Мейіріммен жылуын арна жүректің,
Соған қоса алақан керек аялы.
Өсімдік-өмір тірегі, талас бар ма?
Тіршілік өсімдіксіз жарасқан ба?
II кезең Зымыран сұрақтары Әр дұрыс жауапқа 1 ұпайдан
I топ
Өсімдіктер әлемін зерттейтін ғылымды не деп атаймыз?
Өсімдіктің жер асты мүшесі
Гүлдің құрылысын ата
Гүлді өсімдіктер неше класқа бөлінеді,қандай?
Шымтезек түзетін өсімдік
Жабық тұқымдылар қандай өсімдіктер?
Мүктер қандай сатыдағы өсімдіктерге жатады?
Жалаңаштұқымдыларға қандай өсімдіктер жатады?
Фотосинтезде хлорофилдің рөлін алғаш сипттаған ғалым
Қос жарнақтыларға жататын тұқымдастар.
ІІ топ
1. Өсімдіктерден дәрінің қанша пайызы дайындалады?
2. Дара жарнақтыларға жататын тұқымдастар.
3. Қандай жемістің қабығы қатты сүректенген?
4. Өсімдіктің жер асты мүшелері мен жер үсті мүшелерін жалғастырып тұратын орталық тірек не деп аталады?
5. Алма қандай жемісті?
6. Гүлсеріктің атқаратын қызметі.
7. Комбиден кейінгі қабат.
8. Бір жыл ішінде пайда болған сүрек қабаты.
9. Түрі өзгерген өркен.
10. Мүктің тамыр қызметінде атқаратын жіпшесі.
ІІІ топ
1. Дара жарнақтың құрылысы қандай?
2. Ризойд дегеніміз не?
3. Дара жарнақтылар мен қос жарнақтылардың айырмашылығы неде?
4. Гүлдердің түстері неге байланысты?
5. Өсімдіктерде тірек қызметін атқаратын ұлпа.
6. Тірі ағзалар туралы көп салалы ғылымды не деп атаймыз?
7. Қазақстанда Қызыл кітаптың неше басылымы шықты?
8. Өсімдік жасушасының құрылысын ата және бөлімдерін толығырақ түсіндір.
9. Ұлпаға анықтама бер, өсімдік ұлпаларын ата.
10. Тамырлар шығу тегіне қарай нешеге бөлінеді?
ІІІ .кезең Сандар сөйлейді Әр дұрыс жауапқа 5 ұпайдан
1. 1665 жылғы ағылшын ғалымы.
1665 жылы алғаш рет ағылшын ғалымы Роберт Гук өсімдікқабығының жұқа кесіндісін микроскоппен қараған.
2.1906-1978 ж. Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты атағын алған кім?
Бағрам Мұсаұлы Мусин (1906-1978). Малдың жаңа қолтұқымы қазақтың ақбас сиырын шығаруға қатысқаны үшін Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты атағын алған.
3.1905-1983 ж. Зоотехник, биология ғылымының кандидаты кім?
Зоотехник, биология ғылымдарының кандидаты,Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты.Қазақтың арқар- меринос қойын, жүндес ешкі қолтұқымын шығаруда ғылыми еңбек еткендердің бірі. (Абдулғазиз Ыбырайұлы Жандеркин)
4.1927-1930 ж. Өсімдіктану атты оқу құралын жазған ғалым кім?
Қазақстаннан шыққан,тұнғыш биолог- ғалымдардың бірі, “Өсімдіктану” атты оқу құралын (1927-1930.ж )басып шығарды.Ол жиырма жасында ауыл шаруашылық мектебін бітіріп, егіс және мал шаруашылық маманы атанды. (Жұмақан Маусымбайұлы Күдерин)
5.1883-1939 ж. Ана тілінде Жаратылыстану оқу құралын жазған кім?
Тұңғыш рет ана тілімізде жаратылыстану ғылымы бойынша оқу құралдарын жазған ғалым. Халел Досмұхаммедов Ол кісінің “Жануарлар” кітабы 1922 жылы Ташкентте басылып шықты?
6.1590-1610 жылдар аралығында әкелі балалы не ойлап тапты?
1590-1610жылдардың аралығында оптика шеберлері голландиялық әкелі-балалыЯнсендер жарық микроскобын ойлап тапты.

IV кезең Білім минуты (биологиялық диктант) Әр дұрыс жауапқа 5 ұпайдан
I топ
1. сүрегі қағаз жасауға қажетті шикізат.
2.Қазақ халқы өртеп, қүлінен сақар алып, сабын жасауға пайдаланған
3. биіктігі 1,5-2 метрге жететін жемісі қауашақты, кіндік тамырлы өсімдік
4.Өте бағалы май, хош иісті заттар алынатын, сәндік үшін өсірілетін
5.Жапырағының үстіңгі жағы салқындық, астыңғы жағы жылылық сезім білдіретін дәрілік өсімді
II топ
1.Бір гүлде аталық пен аналық болса жынысты
2.Гүлде тек аналық немесе аталық қана болса жынысты
3.Тек аталығы болса ... гүл, аналығы болса гүл дейді
4.Аталық гүлдері бір өсімдікте, аналық гүлдері екінші өсімдікте дамыса үйлі дейміз
5. гүлдер мен гүлдер бір өсімдікте болса үйлі
ІІІ топ
1. Сабаққа , , , бекінеді.
2. Қоректік заттар арқылы қозғалады.
3. Органикалық заттар жиналады.
4. Қабықтың қызметі тұқымды , , қорғайды.
5. Тұқымда екі тұқым жарнағы бар өсімдіктер деп аталaды.
V кезең Сәйкестендіру тесті
Қызғалдақ гүлі Т(5) К1+2+(2) А(9)+1 G1
Итмұрын Т(5) К(5) А(5) Ж(2)
Картоп К3+3 А3+3 Ж(3)
Асбұршақ Т5 К5 А∞ Ж∞
VI кезең Логикалық сұрақтар
Қайыңда төрт бұта бар, әр бұтада төрт алма өсіп тұр. Барлығы
қанша алма болды?
2. Бала аяғы жоқ тоғыз, басы жоқ алты, ортан белі жоқ сегіз балық
ұстады. Барлығы нешеу?
Тоғыз бас, жиырма екі аяқ. Неше тауық, неше ешкі?
5 адамға 5 алманы бөлу керек, әр адам бір алманы алса, бір алма себетте қалу үшін қалай бөлеміз?
Алмұрт алмадан ауыр, ал алма шабдалыдан ауыр. Қайсысы ауыр – алмұрт па әлде шабдалы ма?
Үш тоқаш 30 теңге тұрады. 5 тоқаш пен 2 қорап тұз 80 теңге тұрса, 1 қорап тұз қанша тұрады?
VII кезең Үй тапсырмасы (Таза болса табиғат, аман болар адамзат шығарма)
VIII кезең Адасқан әріптерді құрастыр
1-топқа: 2-топқа: 3-топқа:
ЛЫБАҚ УЖА АҚЖАПЫР
ЫШҰРБ КЕБІРЕ КЕТГІРШЕ
ИЛІКНЕ ЛАКАБАНЖ ЗІБӘС
ҚАСҚАБА АШЫЛҚЫЗ МҰЛАРТ
ЯРИҚ ҚАРАР ЗЫҚАНҚА
Біреу озса сайыста, біреу артта қалады,
Ренжімей тараса, озбағандар жарады,
Жарыс заңы ежелден жеңімпазды анықтау,
Озат болу шарты сол- еңбектену,жалықпау!

















































Танымдық сайыс
6 сынып









Өткізген:Файзуллаева А





2015-2016 оқу жылы