ТҮРКІСТАН ОБЛЫСЫ, «СОЗАҚ АУДАНЫНЫҢ АДАМИ ӘЛЕУЕТТІ ДАМЫТУ БӨЛІМІНІҢ Т. ӘЛІМҚҰЛОВ АТЫНДАҒЫ №14 МЕКТЕП ИНТЕРНАТ-ЛИЦЕЙІ» КММ

№

Тақырыбы

Сағат саны

Теория

лық

Практикалық

1

Кіріспе.Жасушалық биология

7

4

3

Оқушылар білу керек:

Нуклеин қышқылдарының ерекшеліктерін,тақырыптық есептерін шығаруда шартты белгілерді.

Оқушылар істей білу керек:

Теориялық білім және есепті шешу және құрастыру

2

Биологиялық есептерді шығару және құрастыру

5

2

3

Оқушылар білу керек:

Биологиялық ұғымдар,

биологиялық есептердің математикамен байланысын

Оқушылар істей білу керек:

есеп шығару және құрастыруды.

3

Генетика негіздері. Моногибридті будандастыру.Біркелкілік және ажырау заңы

5

2

3

Оқушылар білу керек:

Мендельдің І-ІІ заңдарының негізін,доминантты,рецессивті,ажырау ұғымдарынгенетикалық код ұғымын

Толымсыз және кодоминанттылықты

Оқушылар істей білу керек:

Мендель заңдарына есеп шығару және құрастыруды.

4

Тәуелсіз тұқымқуалау заңдылықтары

3

-

1

Оқушылар білу керек:

Мендельдің ІІІ заңының негізінде дигибридті және полигибридті будандастыруды

Оқушылар істей білу керек:

Тәуелсіз тұқымқуалау заңдылықтарына есеп шығаруды, логикалық ойлау арқылы шешім шығаруды

5

Аллельді емес гендердің өзара әрекеттесуі

5

1

4

Оқушылар білу керек:

Комплементарлық,эпистаз,полимерия және көптік аллельділік ұғымын

Оқушылар істей білу керек:

Аллельді емес гендердің өзара әсеріне есеп шығаруды және құрастыруды

6

Жыныс генетикасы

4

2

2

Оқушылар білу керек:

Морган заңдарын жыныспен тіркесіп тұқымқуалау, кроссинговер ұғымын

Оқушылар істей білу керек:

Жыныспен тіркесіп тұқымқуалауға есеп шығару және құрастыра білу

7

Популяция генетикасы

5

2

3

Оқушылар білу керек:

Популяция арасындағы жиіліктерді ,Харди-Вайнберг заңы

Оқушылар істей білу керек: Харди-Вайнберг формуласын пайдаланып есептер құрастыру және шығару

8

Қорытындылау .Сынақ сабақ.

1

Оқушылар білу керек:

Курс барысында алған білімдерін қорытындылайды Оқушылар істей білу керек:

Оқушылардың білімі бағаланады

№

Тақырыптары

Сағат саны

Өтілу уақыты

Кіріспе. Жасушалық биология/7сағ/

1

Нуклеин қышқылдары туралы жалпы сипаттама

1

2

ДНҚ және РНҚ дың ұқсастықтары мен айырмашылықтары

1

3

ДНҚ құрылымына байланысты есептер шығару

1

4

ДНҚ құрылымына есептер құрастыру және шығару

1

5

Транскрипцияға байланысты есептер шығару

1

6

Нәруыз биосинтезіне байланысты есептер шығару

1

7

Генетикалық кодқа талдау жүргізу

1

Биологиялық есептерді шығару және құрастыру /5сағ/

8

Биологиялық есептер құрастыру және оларды шығару жолдары

1

9

Биологиялық есептердің математикамен байланысы

1

10

Жасушадағы зат және энергия алмасуға байланысты есептер

1

11

Тыныс алу, өкпеге, бүйрек жұмысына байланысты есептер (анатомия)

1

12

Қан айналым жүйесіне байланысты есептер шығару

1

Генетика негіздері. Моногибридті будандастыру /5сағ/

13

Генетика ғылымы,генетикалық ұғымдар туралы ,термин сөздер

1

14

Генетика есептерін құрастыру және шешу әдістемесі

1

15

Біркелкілік заңына байланысты есептер шығару

1

16

Ажырау және толымсыз доминанттылыққа есептер шығару

1

17

Оқушылар есептер құрастырады және шешімін табады

1

Тәуелсіз тұқым қуалау заңдылықтары /3 сағ/

18-20

Дигибридті және полигибридті будандастыруға байланысты есептер шығару

3

Аллельді емес гендердің өзара әрекеттесуі /5 сағ/

21

Аллельді емес гендерге арналған есептер

1

22

Эпистазға арналған есептер

1

23

Комплементарлыққа байланысты есептер шығару

1

24

Полимерияға байланысты есептер шығару

1

25

Көптік аллельділікке есептер шығару

1

Жыныс генетикасы /4сағ/

26

Жыныс генетикасы

1

27

Жыныспен тіркес белгілердің тұқым қуалауына арналған есептер шығару

1

28

Адам генетикасы шағылыстыруға арналған есептер

1

29

Адам генетикасының шежіре әдісіне арналған типтік есептер және оларды шығару жолдары

1

Популяциялық генетика /5сағ/

30

Харди-Вайнберг заңына талдау жүргізу

1

31

Харди-Вайнберг заңына байланысты есептер шығару

1

32

Харди-Вайнберг формуласын пайдаланып аллельдерді анықтау

1

33

Есептер құрастыру және шешімін табу

1

34

Қорытындылау

1

1

Бөлім: І

Молекулалық биология

Педагогтің аты-жөні:

Жұмашов Кенжебек

Күні:

Сыныбы:

Қатысушылар саны: Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы:

ДНҚ молекулалық құрылысының принцптері: нуклеотидтердің комплементарлылығы.

Модельдеу «ДНҚ молекуласын құру»

Оқу бағдарламасына сәйкес оқу мақсаты

- ДНҚ молекуласының қос шиыршықты құрылымын сипаттау

Сабақтың мақсаты:

Барлық оқушылар үшін:

ДНҚ молекулалық құрылысының принцптерін біледі.

Сабақ кезеңі/Уақыты

Педагогтің іс-әрекеті

Оқушының іс-әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Қызығушылықты ояту

7 мин.

Ұйымдастыру кезеңі:

(Ұ) “Гүлмен тілек” әдісі арқылы оқушылардың бір-біріне жақсы тілек айту арқылы жағымды ахуал қалыптастыру.

Мақсаты: оқушылар бойында идея немесе тілек білдіру, тыңдау дағдыларын дамытуға бағыттау, сондай-ақ барлық оқушыларды қатыстыру арқылы оқыту жағдайларын теңестіру.

Тиімділігі: оқушыны бір-біріне тілек айту арқылы жақындастырады, көңіл күйін көтереді, бауырмалдығын оятады.

Жаңа сабаққа кіріспе

(Ұ) «Миға шабуыл» әдісі арқылы өткен тақырыппен жаңа сабақты байланыстыру мақсатында ой қозғау сұрақтарын ұжымдық талқылау. Оқушыларға жалпылама төмендегі сұрақтар және жаттығу түрлері беріледі. Әр оқушы өз оймен бөліседі.

Жаттығу жасайды.

Оқушылар сұрақтарға жауап беріп, өзара ұжымдық талқылау және дене жаттығуларын жасағаннан кейін мұғалім оқушыларға сабақтың тақырыбы, мақсатымен таныстырады.

1.ДНҚ дегеніміз не?

2. Оның құрылымын кім ашты?

3. Ол молекула не үшін керек?

4. ДНҚ құрылысы қандай?

Мақсаты: Жылдам әрі функционалды түрде сыни ойлануды дамыту.

Тиімділігі: оқушының танымдық дағдысы артады. Сонымен қатар оқушыға сабақтың өмірмен байланысын көрсетеді және сабақтың тақырыбы мен мақсатын анықтауға мүмкіндік береді.

Саралау: Бұл жерде саралаудың «Диалог және қолдау көрсету» тәсілі көрінеді. Дұрыс мағынада жауап беруге бағыттау мақсатында кейбір оқушыларға ашық сұрақтар, ал кейбір көмек қажет ететін оқушыларға жетелеуші сұрақтар қойылады.

Қалыптастырушы бағалау: Өз ойын дұрыс мағынада білдіріп, талқылауға белсенділікпен қатысқан оқушыға «Жарайсың!» деген мадақтау сөзімен ынталандыру.

Сабақтың ортасы

Мағынаны ашу.

30 мин.

Оқулықтағы жаңа сабақтың мәтінін оқуға тапсырма береді

Оқулықты оқып танысып шығады. Тірек сөздермен танысып, өз дәптерлеріне жазып алады.

Дескриптор: Жалпы - 3 балл

Нуклеин қышқылдарын сипаттайды.

Тақырып бойынша интернет көздерін пайдаланып видеоролик көреді.

Білу, түсіну және қолдану айдарындағы тапсырмаларды орындатады

1.Нуклеин қышқылдарының мономері не? Мономердің қандай бөлігі ДНҚ-ның бір нуклеотидін екіншісінен ажыратады?

2. ДНҚ молекуласына сипаттама береді. Оның пішіні қандай?

3. Нуклеотид типтері, олардың азотты негіздері мен комплементарлық ережесі арасындағы байланысты анықтайды.

4. Сурет бойынша ДНҚ молекуласындағы химиялық байланыс типі, олардың құрамбөліктері мен өлшемдері туралы айтып береді.

Дискриптор:

Жалпы - 3 балл

1. Сұрақтарға жауап береді

2. Суретпен жұмыс жасайды.

ДК экраны

9-сынып оқулығы.

Жұмыс дәптерлері

Талдау айдарындағы тапсырмаларды орындатады

1. ДНҚ молекуласын сызба түрінде бейнелеп, оның құрамбөліктерін көрсетеді.

1)Дезоксибироза

2)Фосфор қышқылының қалдығы

3) аденин

4)тимин

5)гуанин

6)Цитозин

7)Фосфодиэфирлі байланыс

8) ковалентті полюсті байланыс

9)Қос сутектік байланыс

10)үш сутектік байланыс

2. Нуклеотид типтері мен олардағы пзоты негіздер арсындағы айырмашылқтарды көрсетеді. Сутектік байланыс типінің комплементарлы азотты негіз жұбына тәуелділікті талдайды және анықтайдыы.

Дискриптор:

Жалпы - 3 балл

Тапсырманы сызба түрінде көрсетеді.

ДК экраны

9-сынып оқулығы.

Жұмыс дәптерлері

Сабақтың соңы

Ой толғаныс.

Рефлексия

7 мин.

«Аяқталмаған сөйлем» әдісі.

Мұғалім сабақты қорытындылау мақсатында оқушылардың сабаққа деген көзқарасын, рефлексиясын тыңдайды.

Мақсаты:Оқушы алған білімін саралай білуге дағдыланады.

Тиімділігі:Тақырып бойынша оқушылардың пікірін анықтайды. Жинақталған деректердің құнды болуын қадағалайды.

Саралау: Бұл кезеңде саралаудың «Қорытынды» тәсілі көрінеді.

Жеке жұмыс: - бүгінгі сабақта мен....түсіндім, ...білдім, ....көзімді жеткіздім.

- бүгін сабақта қуантқаны.....

- мен өзімді.....үшін мақтар едім.

- маған ерекше ұнағаны.....

- сабақтан соң маған........келді

- бүгін маған..........сәті түсті.

- қызықты болғаны.....

- ......қиындық тудырды.

- менің түсінгенім.....

- енді мен......аламын.

Мұғалім оқушыларды «Бас бармақ» әдісі арқылы бағалайды. Жарайсың!

Жақсы!

Талпын!

Сонымен қатар 1-10 баллдық жүйе бойынша оқушылардың сабаққа қатысу белсенділігі бойынша бағаланады.

Бөлім:

10.1

Молекулалық биология және биохимия

Педагогтің аты-жөні:

Жұмашов К

Күні:

Сыныбы:

Қатысушылар саны: Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы:

Рибонуклеин қышқылы және дезоксирибонуклеин қышқылы молекулалары құрылысының ұқсастықтары мен айырмашылықтары

Оқу бағдарламасына сәйкес оқу мақсаты

10.4.1.11 - рибонуклеин қышқылы және дезоксирибонуклеин қышқылы молекулаларының құрылысын салыстыру

Сабақтың мақсаты:

Барлық оқушылар үшін:

Рибонуклеин қышқылы және дезоксирибонуклеин қышқылы молекулаларының құрылысын салыстыра алады

Құндылықтарға баулу:

«Мәңгілік ел» жалпыұлттық идеясы бойынша «Жалпыға бірдей еңбек қоғамы» құндылығына баулу. Бұл арқылы оқушыларда шығармашылық және сын тұрғысынан ойлауы, функционалдық сауаттылығы, қарым-қатынас жасау қабілеті мен жауапкершілігі артады. Сонымен қатар өмір бойы оқуға, еңбеу етуге, Қазақстандық патриотизм және азаматтық жауапкершілікке деген дағдысы қалыптасады.

Сабақ кезеңі/Уақыты

Педагогтің іс-әрекеті

Оқушының іс-әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Қызығушылықты ояту.

7 мин.

(Ұ). Ұйымдастыру кезеңі:

1. Оқушылармен амандасу, түгендеу.

2. Ынтымақтастық атмосферасын қалыптастыруда шаттық шеңбері жүзеге асырылады.

3. Оқушыларды топтарға біріктіру.

Топқа кітап, дәптер және қаламсап оқу құралдарының суреттері бар қима қағаздар беріледі. Әр оқушы қима қағаздарды таңдау арқылы ұқсас құралдармен 3 топқа бірігеді.

1 топ: Кітап

2 топ: Дәптер

3 топ: Қаламсап

Мақсаты: Оқушылар бір-біріне тілек білдіреді, тыңдау дағдыларын дамытуға бағытталады, сондай-ақ барлық оқушылардың қатыстырылуы арқылы сабаққа белсенділігі артады.

Тиімділігі: Оқушылар бір-біріне тілек айту арқылы жақындасады, көңіл-күйін көтереді және бауырмалдығын оятады.

Саралау: Бұл жерде саралаудың «Жіктеу» тәсілі көрінеді. Оқушылардың оқуға деген қызығушылығын арттыру мақсатында мүмкіндігінше оларға таңдау еркіндігі беріледі.

Оқулық, жұмыс дәптері

Кітап, дәптер, қалам суреттері бейнеленген қима қағаздар топтамасы

(Қазіргі жағдайда) ДК экраны

Жаңа сабаққа кіріспе

(Ұ) «Миға шабуыл» әдісі арқылы өткен тақырыппен жаңа сабақты байланыстыру мақсатында ой қозғау сұрақтарын ұжымдық талқылау. Оқушыларға жалпылама төмендегі сұрақтар және жаттығу түрлері беріледі. Әр оқушы өз оймен бөліседі.

Өзгенің пікірін толықтырады.

Оқушылар сұрақтарға жауап беріп, өзара ұжымдық талқылау жасағаннан кейін мұғалім оқушыларға сабақтың тақырыбы, мақсатымен таныстырады.

1. ДНҚ және РНҚ биополимерлерінің құрылымы не арқылы ерекшеленеді?

2. Ақпараттық РНҚ, тасымалдаушы РНҚ, рибосомалық РНҚ және ДНҚ қызметі арасында қандай айырмашылықтар бар?

3.Ақпараттық, тасымалдаушы және рибосомалық РНҚ қызметтері бойынша қалай ажыратылады?

Мақсаты: Жылдам әрі функционалды түрде сыни ойлануды дамыту.

Тиімділігі: оқушының танымдық дағдысы артады. Сонымен қатар оқушыға сабақтың өмірмен байланысын көрсетеді және сабақтың тақырыбы мен мақсатын анықтауға мүмкіндік береді.

Саралау: Бұл жерде саралаудың «Диалог және қолдау көрсету» тәсілі көрінеді. Дұрыс мағынада жауап беруге бағыттау мақсатында кейбір оқушыларға ашық сұрақтар, ал кейбір көмек қажет ететін оқушыларға жетелеуші сұрақтар қойылады.

Өз ойын дұрыс мағынада білдіріп, талқылауға белсенділікпен қатысқан оқушыға «Жарайсың!» деген мадақтау сөзімен ынталандыру.

Сабақтың ортасы

Мағынаны ашу.

26 мин.

Оқулықтағы жаңа сабақтың мәтінін оқуға тапсырма береді

Оқулықты оқып танысып шығады. Тірек сөздермен танысып, өз дәптерлеріне жазып алады

Дескриптор: Жалпы - 3 балл

1.Тарау бойынша білімді жүйелендіру және қорытындылау сұрақтары мен тапсырмаларын орындайды.

Тақырыпқа байланысты интернет желісін пайдаланып видео көріп танысу

Қолдану айдарындағы тапсырманы орындатады, бақылайды, мысал, үлгі көрсетеді.

1.ДНҚ және РНҚ құрылысндағы ұқсастықтар мен айырмашылықтарды атап көрсетеді.

2. ДНҚ жібінің бір фрагментінде А-А-Г-Т-Ц-Т-А-Ц-Г-Т-А-Т нуклеотидтер тізбегі орналасқан. Осы ген құрамындағы барлық нуклеотидтердің проценті мен оның ұзындығын анықтайды.

Дескриптор: Жалпы - 3 балл

1.Тапсырманы орындайды

ДК экраны

10-сынып оқулығы.

Жұмыс дәптерлері.

Талдау айдарындағы тапсырманы орындатады, бақылайды, мысал, үлгі көрсетеді.

1.ДНҚ –ның қандай химиялық қасиеттері оның тұқымқуалаушылық ақпаратты тасымалдаудағы рөлін анықтайды?

2. Нәруыз биосинтезінде нуклеин қышқылдарының қайсысы негізгі рөл атқарады?

3. ДНҚ молекуласында цитидилді нуклеотидтердің -18℅. ОСы ДНҚ-дағы басқа нуклеотидтердің проценттік құрамын анықтайды.

Дескриптор: Жалпы - 3 балл

1.Тапсырма бойынша талдау жасайды

2. Тарау бойынша білімді жүйелендіру және қорытындылау сұрақтары мен тапсырмаларын орындайды.

ДК экраны

10-сынып оқулығы.

Жұмыс дәптерлері.

Сабақтың соңы

Ой толғаныс.

Рефлексия

7 мин.

«Бір ауыз сөз» әдісі.

Мұғалім сабақты қорытындылау мақсатында оқушылардың сабаққа деген көзқарасын, рефлексиясын тыңдайды.

Мақсаты:Оқушы алған білімін саралай білуге дағдыланады.

Тиімділігі:Тақырып бойынша оқушылардың пікірін анықтайды. Жинақталған деректердің құнды болуын қадағалайды.

Саралау: Бұл кезеңде саралаудың «Қорытынды» тәсілі көрінеді.

Жеке жұмыс:

Оқушылар бір ауыз сөзбен сабақ туралы өз ойларын түсіндіріп береді. Бір ауыз сөздеріне сабақты бағалайтын келесі сөздерді айтуға болады ұнады, пайдалы, қажет, білдім, үйрендім, қызықтым, ұмтылдым, есте сақтадым, жасай аламын. т.б.

Мұғалім оқушылардың сабаққа қатысқан белсенілігіне қарай 1-10 баллдық жүйе бойынша әр оқушының өзіне тиісті баллын қойып бағалайды. СОнымен қатар, оқушыларды ынталандыру үшін

«Қошеметтеу» әдісі арқылы бағалайды.

Саралау. Сіз қандай тәсілмен көбірек қолдау көрсетпексіз? Сіз қабілетті оқушылардың алдына қандай тапсырмалар қоясыз?

Бағалау. Сіз оқушылардың материалды игеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлап отырсыз?

Денсаулық және қауіпсіздік техникасын сақтау

«Диалог және қолдау көрсету», «Тапсырма», «Жіктеу».

Саралау тапсырмаларды іріктеуді, белгілі бір оқушыдан күтілетін нәтижені, оқушыға жеке қолдау көрсетуде, оқу материалы мен ресурстарды оқушылардың жеке қабілеттерін ескере отырып әзірлеуді қамтиды.

«Мадақтау сөзі» әдісі

Денсаулық сақтау технологиялары.

Сабақта сергіту жаттығулары мен белсенді жұмыс түрлерін қолданамын.

Осы сабақта қолданылатын

Қауіпсіздік техникасы ережелерінің тармақтары орындалады.

Жалпы бағалау

Сабақтың қандай екі аспектісі жақсы өтті? Оқыту туралы да, сабақ беру туралы да ойланыңыз.

1:

2:

Сабақты жақсартуға не жәрдемдесер еді? Оқыту туралы да, сабақ беру туралы да ойланыңыз.

1:

2:

Сабақ кезінде, сынып немесе жекелеген оқушылардың жетістіктері/қиыншылықтары туралы мен нені анықтадым? Келесі сабақтарда неге назар аудару керек?

1:

2:

Бөлім: І

Молекулалық биология

Педагогтің аты-жөні:

Жұмашов К

Күні:

Сыныбы:

Қатысушылар саны: Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы:

ДНҚ молекулалық құрылысының принцптері: нуклеотидтердің комплементарлылығы.

Модельдеу «ДНҚ молекуласын құру»

Оқу бағдарламасына сәйкес оқу мақсаты

ДНҚ молекуласының қос шиыршықты құрылымын сипаттау

ДНҚ-ны құрылымдық қағидалары негізінде үлгілеу

Сабақтың мақсаты:

Барлық оқушылар үшін:

ДНҚ-ны құрылымдық қағидалары негізінде үлгілеуді біледі.

Сабақ кезеңі/Уақыты

Педагогтің іс-әрекеті

Оқушының іс-әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Қызығушылықты ояту

7 мин.

І.Ұйымдастыру кезеңі:

а) Оқушылармен сәлемдесу, түгендеу. Психологиялық жағымды ахуал туғызу

Мақсаты: Оқушылар бір-біріне тілек білдіреді, тыңдау дағдыларын дамытуға бағытталады, сондай-ақ барлық оқушылардың қатыстырылуы арқылы сабаққа белсенділігі артады.

Тиімділігі: Оқушылар бір-біріне тілек айту арқылы жақындасады, көңіл күйін көтереді және бауырмалдығын оятады.

Саралау: Бұл жерде саралаудың «Жіктеу» тәсілі қолданылады. Оқушылардың оқуға деген қызығушылығын арттыру мақсатында мүмкіндігінше оларға таңдау еркіндігі беріледі.

Жаңа сабаққа кіріспе

(Ұ) «Миға шабуыл» әдісі арқылы өткен тақырыппен жаңа сабақты байланыстыру мақсатында ой қозғау сұрақтарын ұжымдық талқылау. Оқушыларға жалпылама төмендегі сұрақтар және жаттығу түрлері беріледі. Әр оқушы өз оймен бөліседі.

Жаттығу жасайды.

Оқушылар сұрақтарға жауап беріп, өзара ұжымдық талқылау және дене жаттығуларын жасағаннан кейін мұғалім оқушыларға сабақтың тақырыбы, мақсатымен таныстырады.

1. ДНҚ молекуласын сипатта бер.

2.Фосфор қышқылы деген не?

3.Хромосома ұғымына сипаттама бер.

Мақсаты: Жылдам әрі функционалды түрде сыни ойлануды дамыту.

Тиімділігі: оқушының танымдық дағдысы артады. Сонымен қатар оқушыға сабақтың өмірмен байланысын көрсетеді және сабақтың тақырыбы мен мақсатын анықтауға мүмкіндік береді.

Саралау: Бұл жерде саралаудың «Диалог және қолдау көрсету» тәсілі көрінеді. Дұрыс мағынада жауап беруге бағыттау мақсатында кейбір оқушыларға ашық сұрақтар, ал кейбір көмек қажет ететін оқушыларға жетелеуші сұрақтар қойылады.

Қалыптастырушы бағалау: Өз ойын дұрыс мағынада білдіріп, талқылауға белсенділікпен қатысқан оқушыға «Жарайсың!» деген мадақтау сөзімен ынталандыру.

Сабақтың ортасы

Мағынаны ашу.

30 мин.

Оқулықтағы жаңа сабақтың мәтінін оқуға тапсырма береді

Оқулықты оқып танысып шығады. Тірек сөздермен танысып, өз дәптерлеріне жазып алады.

Дескриптор: Жалпы - 3 балл

Нуклеотид құрамбөліктерін сипаттайды.

Тақырып бойынша интернет көздерін пайдаланып видеоролик көреді.

Оқулықта берілген тапсырманы орындатады

1. Моделдеу.

ДНҚ-ның комплементарлы тізбегін аяқтап, сызбасын сызады.

А) АТТГЦГГЦТ;

Ә) ЦГТТАГАЦТ;

Б) ГЦАТГГЦЦА;

В) ТТГАЦГЦТА;
Г) ТЦАГАТАЦГ.

Дискриптор:

Жалпы балл-3

1. Тапсырмаларды орындайды.

ДК экраны

9-сынып оқулығы.

Жұмыс дәптерлері

Талдау айдарындағы тапсырманы орындатады

1.Нақты ДНҚ молекуласындағы азотты негіз типінің біреуінің паызы (℅) белгілі жағдай моделін жасайды.Қалған барлық негіздердің пайызын есептеуге болама? Егер:

А) А-42

Ә) Т-28

Б) Ц-36

В) Г-12

Г) Г-8

Дискриптор:

Жалпы балл-3

1. Берілген тапсырммаға модель құрастырады.

ДК экраны

9-сынып оқулығы.

Жұмыс дәптерлері

Сабақтың соңы

Ой толғаныс.

Рефлексия

7 мин.

«Еркін микрофон» әдісі. Мұғалім сабақты қорытындылау мақсатында оқушылардың сабаққа деген көзқарасын, рефлексиясын тыңдайды.

Мақсаты:Оқушы алған білімін саралай білуге дағдыланады.

Тиімділігі:Тақырып бойынша оқушылардың пікірін анықтайды. Жинақталған деректердің құнды болуын қадағалайды.

Саралау: Бұл кезеңде саралаудың «Қорытынды» тәсілі көрінеді.

Оқушылар бүгінгі сабақтың мақсаты, тақырыбы бойынша өз ойын айту арқылы сабаққа қорытынды жасайды.

Мұғалім оқушыларды «Жапондық бағалау» әдісі арқылы бағалайды. Яғни «Дұрыс келісемін», «Толықтырамын, басқа көзқарасым бар», «Менің сұрағым бар». Сонымен қатар 1-10 баллдық жүйе бойынша оқушылардың сабаққа қатысу белсенділігі бойынша бағаланады.

Күні:

Мұғалім:

Сабақтың тақырыбы:

Биологиялық есептер құрастыру және оларды шығару жолдары

Сабақтың мақсаты:

Есептерді құрастыру ережелерін білу

Нәтижесі

Тапсырманы түсінеді.

Тапсырманы талдайды

Есепті құрастыра алады.

Есептерді шығарады.

Сабақтың әдісі:

түсіндірмелі, практикалық, сын тұрғысынан ойлау әдісі.

Көрнекіліктер:

Тірек-сызбалар, слайдтар, таратпа

Сабақтың барысы

Сабақтың жоспарланғанкезеңдері

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

Сабақтың басы

5 минут

І. Ұйымдастыру

Сабаққа дайындықтарын 3 шапалақ соғу арқылы

+, -,%, =,? Белгілерін слаидтан шығару балалар бүгінгі тақырыбымыз қалай аталады екен ? пәнімізге де байланысты.

Сабақтың ортасы

30 минут

Есептерді құрастыру

Өсімдіктерде, жануарларда адамда кездесетін мүшелердің жұмысы, аралық қасиетін көрсететін кестелер, екінші ұрпақта будандастырудың типіне қарай белгілердің сан жағынан ажырауын анықтайтын кестелер, суреттер, мүшелердің құрылысы, терминдердің анықтамалары мен таңбалардың үлгісі, есептерді шығару жолдары туралы мәліметтер беріледі.

Есептерді құрастырудың үш әдістемелік нұсқасы бар.

1) Белгілер , мүшелердің жұмысы, тірі ағзалардың қай типіне жататынына , санына байланысты құрсатыру;

2) Берілгентапсырманы мұқият оқып, керек белгілерді таңдап, есептің шартына енгізу;

3) Есептің мазмұнын құрастырып, сұрақтарды тұжырымдау.

№1 есеп. Орташа температурада теріден тәулігіне 800 мл тер бөлінеді. 1 г термен бірге 0,85 калория жылу бөлінеді. Ал, 800 г термен неше калория жылу бөлінетінін анықтаңыз?

Жауабы: 1г – 0,58 кал.

800 мл – х кал.

Х=800 * 0,58/ 1=464 калория жылу бөлінеді

№2 есеп. Ыстық бөлмелерде (37ºC )жылу тек тер арқылы денеден шығады, ол кезде 4,5 л бөлінген терден неше калория жылу шығатынын анықтаңыз.

Жауабы: 2610 калория жылу бөлінеді.

№3 есеп. Адам дене еңбегімен шұғылданғанда 9 л дейін тер шығарады, бұл жағдайда булану арқылы неше калория жылу шығын болады?

Жауабы: 5220 калория жылу бөлінеді.

Сабақтың соңы 3минут

Қайта тексеріп шығады.

Рефлексия 2 минут

Бүгінгі сабақтан алғаным...........

Ақпарат маған жеткіліксіз...................

Үйге тапсырма

Есептер құрастырып келу

Күні:

Мұғалім:

Сабақтың тақырыбы:

Биологиялық есептердің математикамен байланысы

Сабақтың мақсаты:

Биологиялық есептердің математикамен байланысын білу және есептер құрастыру

Нәтижесі

Биологиялық есептердің математикамен байланысын біледі. Тапсырманы талдайды

Есепті құрастыра алады.

Есептерді шығарады.

Сабақтың әдісі:

түсіндіру, практикалық, , сын тұрғысынан ойлау әдісі, есептер шығару .

Көрнекіліктер:

Тірек-сызбалар, слайдтар, таратпа

Сабақтың барысы

Сабақтың жоспарланғанкезеңдері

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

Сабақтың басы

5 минут

І Ұйымдастыру Түгендеу балалардың көңіл-күйін сұрау

Миға шабуыл

Биологиялық есептердеген ұғымды қалай түсінесіңдер?

Оған қандай есептер жатады?

Қандай ғылым саласымен байланысты ?

Иә дұрыс математика саласымен

Бүгінгі тақырыбымыз қалай аталады?

Сабақтың ортасы

20 минут

№1 есеп. Орташа температурада теріден тәулігіне 800 мл тер бөлінеді. 1 г термен бірге 0,85 калория жылу бөлінеді. Ал, 800 г термен неше калория жылу бөлінетінін анықтаңыз?

Жауабы: 1г – 0,58 кал.

800 мл – х кал.

Х=800 * 0,58/ 1=464 калория жылу бөлінеді

№2 есеп. Ыстық бөлмелерде (37ºC )жылу тек тер арқылы денеден шығады, ол кезде 4,5 л бөлінген терден неше калория жылу шығатынын анықтаңыз.

Жауабы: 2610 калория жылу бөлінеді.

№3 есеп. Адам дене еңбегімен шұғылданғанда 9 л дейін тер шығарады, бұл жағдайда булану арқылы неше калория жылу шығын болады?

Жауабы: 5220 калория жылу бөлінеді.

№4 есеп.

Тәулігіне бір қанқызы 100 өсімдік биттерін жояды. Оның аналығы жазғы уақытта 1000 жұмыртқа тастайды, ал әр личинка қуыршанықтануға дейін (40 тәулік) 1000 өсімдік битеріне дейін немесе 3000 личинкаларын жояды. Осы бір жұп қоңыздар мен олардың ұрпағы жазғы уақытта 90 күн ішінде қанша өсімдік биттерін жоятынын есептеңіз.

1жұп қан қызы( )100х=9000х2=18000

1000 жұм х4000(1000жұм.+3000лич.)х40 күн=160 000 000

1000 х100х50күн=5 000 000

18000+160 000 000+ 5 000 000=1650 18 000өсімдік биттерін жояды.

№5 есеп

Персия шығанағындағы коралл рифтерінің қалыңдығы 2,5км-ге жетеді. Бұл рифтің қанша уақытта түзілуі мүмкін, егер де осы рифке созылып, батып кеткен кеме 20жылда 60см қабатпен қапталған.

2,5км=2500метр 20х2500

20жылда-60см х= =833,3жыл

х-2500м 60

№6 есеп.

Спортсмен 815 секунд ішінде 5000 м жүгіріп өтті. Егер спортсменнің жүрегі минутына 150 рет жиырылса, әр жиырылған сайын қанның 150см2 мөлшері шығарылады. Сонда спортсменнің жүрегі қанның қанша литрін өткізеді?

815сек=13,5мин

13,5мин х 150=2025 рет жиырылады

2025 х 150см3= 303750см3=303,75 литр қан өткізеді.

Сабақтың соңы 3 минут

Бүгінгі сабақта мен не алдым өз ойын жазу.......

Рефлексия 2 минут

Бүгінгі сабақтан алғаным...........

Ақпарат маған жеткіліксіз...................

Үйге тапсырма

Есептер құрастырып келу

Күні:

Мұғалім:

Сабақтың тақырыбы:

Вегетативті мүшелерге арналған есептер (ботаника)

Сабақтың мақсаты:

Тамырдың қызметі және оның түрлерімен танысу

Нәтижесі

• Өсімдік мүшелерін біледі;

• Тамырдың қызметімен танысады;

• Тамырдың түрлері мен тамыр жүйесін меңгереді;

• Ұжымдасып еңбек етуді үйренеді.

Сабақтың әдісі:

түсіндірмелі, практикалық, тірек-сызбалармен жұмыс, сын тұрғысынан ойлау әдісі.

Жеке, жұптық, топтық жұмыстар, «Айналмалы доп» әдісі, постер, семантикалық карта, тестілеу.

Көрнекіліктер:

Оқулық, тірек-сызбалар, слайдтар, таратпа

Сабақтың барысы

Сабақтың жоспарланғанкезеңдері

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

Сабақтың басы

5 минут

Жүректен-жүрекке.

Сыныпта жағымды психологиялық ахуал туғызу (Оқушыларды шеңбер бойымен тұрғызып, бір-бірінің жақсы қасиеттерін айту).

(2 минут)

Сабақтың ортасы

30 минут

Ботаникаға арналған есептер

Тамыр. Минералды тыңайтқыштар.

1- есеп.

Орта жастағы үйеңкі ағашының тамырлар жиынтығының салмағы 5 кило делік.Ал ағаш тамырының 1 кило салмағының тыныс алуына 1 кило оттегі жұмсалатын болса, үйеңкінің тамыры 1 айда, 1 жылда қанша оттегін қажет етер еді?

Шешуі.

1.Ағаш тамырының 1 тәулікте қанша оттегін жұмсайтынын табамыз:

1х 5 = 5 г, 1 айда ,1 жылда қанша оттек қажет ететінін шешеміз:

1. 5 х 30 = 150 г, 2. 5х 365=1825 г.

Жауабы: 150 г. 1825 г. Топырақтың ауа өткізгіштік қасиетін қопсыту арқылы жақсартамыз. Ол ағаш тамырының жақсы соруына, өсуіне оң әсер етеді.

2-есеп.

Өсімдіктің тамыры топыраққа қалай әсер етеді? (оң, теріс)

Жауабы. Өсімдік тамыры топыраққа оң әсерін тигізеді. Тамыр топырақтың бойымен барлық бағытта өседі де, табиғи жол салады, яғни ауа, су, жылу, минералды заттардың алмасуына көмектеседі.Тамырдың қураған бөліктерінің есебінен топырақта қарашірік (гумус)көбейеді.Тамырдан ерекше заттар бөлініп, топырақ бактериялары үшін қоректік орта болып саналады

Сабақ, өркен.

1 түп қайың 1 тәулікте 60 кг су буландырады.Мектеп ауласындағы 15 түп қайың 1 тәулікте қанша су буландырады? Шелектің сыйымдылығы10 кг болса, 15 түп қайың 1 тәулікте неше шелек су буландырады?

Шешуі. 1. 15 түп қайың 1 тәулікте неше кг буландырады?

60х15=900 кг

2. Судың бұл мөлшері неше шелек болады?

900/ 10=90 шелек.

Жауабы 15 түп қайың 90 шелек су буландырады.

1 тәулікте адам тыныс алуға 430 г оттегін жұмсайды. 1 га орман 1 сағатта 200 адамға жетерлік оттегін бөледі. 1 га орман 1 сағатта қанша салмақты оттегін ауаға бөледі?

Шешуі. 1. 1 сағатта адам тыныс алуға неше гр оттегін қажет етеді?

430/24=17,9 г

2. 1 га орман 1 сағатта қанша оттегін бөледі?

17,9х200=3580г Жауабы.3,58 кг

Гүл. Жеміс.

Жоңышқаның бір гүлшоғырында 8 кг шірне болады.

1. Балара 500 г шірне жинау үшін неше гүлшоғырға қонуы тиіс?

2. Балараның жемсауына 0,02 г гүл шірне сиятыны мәлім болса, ол 500г шірне жинау үшін гүлге неше рет ұшып келуі керек?

Шешуі. 1. Балара неше гүлшоғырға қонуы тиіс? 500/0,008=62500 гүлшоғыры.

2.Балара гүлге неше рет қонуы керек? 500/0,02=25000 рет.

Жапырақ.

10 колорад қоңызы 1 айда(30 күн) кортоптың 200 см2 ауданына тең жапырағын жеп қояды. 1 дернәсілі 50 см2 ауданына тең жапырақты құртады. 1000 колорад қоңызы 1 айда кортоп жапырағының қандай ауданын жеп қояды? Осынша аудандағы жапырақтарды неше дернәсіл жеп, құртар еді?

Жауап парағы.

1. Мың колорад қоңызы 30 күнде қанша жапырақ ауданын құртатынын есептейміз.200х1000=200000 см2.

2. Бұл ауданды неше дернәсіл құртар еді?

200000/50=40000.

№1 есеп. Орташа температурада теріден тәулігіне 800 мл тер бөлінеді. 1 г термен бірге 0,85 калория жылу бөлінеді. Ал, 800 г термен неше калория жылу бөлінетінін анықтаңыз?

Жауабы: 1г – 0,58 кал.

800 мл – х кал.

Х=800 * 0,58/ 1=464 калория жылу бөлінеді

№2 есеп. Ыстық бөлмелерде (37ºC )жылу тек тер арқылы денеден шығады, ол кезде 4,5 л бөлінген терден неше калория жылу шығатынын анықтаңыз.

Жауабы: 2610 калория жылу бөлінеді.

№3 есеп. Адам дене еңбегімен шұғылданғанда 9 л дейін тер шығарады, бұл жағдайда булану арқылы неше калория жылу шығын болады?

Жауабы: 5220 калория жылу бөлінеді

Сабақтың соңы 3 минут

Вегетативті мүшелерді ата.........

Көбею жолдарын көрсет

Рефлексия 2 минут

Бұгінгі сабақтан алғаным...........

Ақпарат маған жеткіліксіз...................

Үйге тапсырма

Есептер құрастырып шығару жолын көрсет

Күні:

Мұғалім:

Сабақтың тақырыбы:

Тыныс алу, өкпеге, бүйрек жұмысына байланысты есептер (анатомия)

Сабақтың мақсаты:

Сыртқа шығару мүшелерінің қызметінжәне жқұрылысын білу

Нәтижесі

Сабақтың әдісі:

түсіндірмелі, практикалық, тірек-сызбалармен жұмыс, сын тұрғысынан ойлау әдісі.

Көрнекіліктер:

Оқулық, тірек-сызбалар, слайдтар, таратпа

Сабақтың барысы

Сабақтың жоспарланғанкезеңдері

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

Сабақтың басы

5 минут

І ұйымдастыру

Бейнематериал көрссетіледі. Әр топ не көрді айтайықшы. Қалай ойлайсыздар бүгін біз не жайында әңгіме өрбітпекпіз? Иә, сыртқа шығару жүйесі

1тапсырма Ассоциация құру:

«Сыртқа шығару мүшелері»

Тынысалу негізінен бес кезеңнен тұрады:

1) сыртқы тынысалу - ауадағы газдарды (атмосферадан) өкпеге әкеліп, өкпеден (тотыққан) қайтадан атмосфераға шығарып тұру;

2) өкпе көпіршіктеріндегі (альвеолалардағы) газдар мен қан құра-мындағы газдардың алмасуы;

3) газдардың өкпеден тінге, тіннен өкпеге қан ағынымен тасымал-дануы;

4) тін мен қан арасында газ алмасуы;

5) ішкі тынысалу - жасуша құрамындағы органикалық заттардың тотығуы. Бұл - биохимиялық үрдіс. Тынысалудың алғашқы 4 кезеңін физиология, соңғысын биохимия зерттейді.

Сабақтың ортасы

20 минут

ІІ мағынаны тану

Тыныс алу жиілігінің адамның жасына сай өзгеруі

Тыныс ауасының құрамы

Есептер шығару

№1 есеп Қалыпты жағдайда 250 гр. глюкозаның толық ыдырауы үшін қанша литр оттегі кетеді және литр көмірқышқыл газы бөлінеді.

_{250г х хл.}

С ₆Н₁₂О₆+6О₂ 6СО₂+6Н₂О

^{180 134, 134,4}

250х134,4

х= =186,6л(О₂)

180

№2 есеп Егер бүйрек тәулігіне 1700 литр қан өткізеді деп есептейік. Жасөспірім организмінде қан дене массасының 10%-ын құрайды. 50кг массасы бар жасөспірім бүйректерінен қанның қанша рет өтетінін есептеңіз.

50кг-100% 10х50

х-10% х= =5кг

1700:5=340 рет өтеді . 100

Жауаптар эталоны

1.Несеп - жыныс мүшелері физиологиялық әр түрлі екі жүйеден, яғни несеп және жыныс мүшелерінен құралады.

2.Несеп мүшелері арқылынесептісыртқа шығарады. Жыныс мүшелері көбею қызметін атқарады.

3.Несеп пен жыныс мүшелері орнығу орындары мен құрылысы жағынан және даму жағынан бірігіп, несеп – жыныс жүйелі мүшелерін құрайды.

4.Несеп мүшелері –екі бүйректен,екі зәрағар түтіктен , қуықтан және зәр шығаратын үрпіжолынан құралады.

5.Бастапқы бүйрек эмбрионның үшінші даму аптасында қалыптасады да 40-60 сағаттай қызмет етеді.

6.Несеп жүйесі негізінде мезодермадан, оның қосалқы мүшелері мезотелия целомынан пайда болады.

7.Несеп жүйесінің ең негізгі мүшесі - бүйрек

8.Нефронның қызметі - зәр шығару

9.Нәресте бүйрегінің ұзындығы-4,2см, салмағы 12г, қыртысы-2мм, жұмсақ заты - 8мм. Болады.

10.Нефроген ұлпасынын бүйректіңқабатты заты мен несеп түтіктері пайда болады.

2 тапсырма есеп құрастыру тыныс алу кестеге байланысты

Сабақтың соңы

Сыртқа шығаратын мүшелерді ата

Олардың негізгі қызметі ?

Қандай заттар сыртқа шығарылады?

Рефлексия

Бұгінгі сабақтан алғаным...........

Ақпарат маған жеткіліксіз...................

Үйге тапсырма

шығару ауруларына әрқайсысы әртүрлі мәлімет әкелу

Күні:

Мұғалім:

Сабақтың тақырыбы:

Тест жұмысы

Сабақтың мақсаты:

Оқушы білімін, іскерлігін, дағды деңгейін және білім мазмұнының тұрақтылығы мен оны игерудегі іскерлік пен дағдыны бақылау

Нәтижесі

Теориялық білімдерін практикалық жұмыспен ұштастыра алады.

Есептердің шығару жолдарын біледі.

Шартын құрып және есептерді шығарады.

Сабақтың әдісі:

түсіндірмелі, практикалық, тірек-сызбалармен жұмыс, сын тұрғысынан ойлау әдісі.

Көрнекіліктер:

Оқулық, тірек-сызбалар, слайдтар, таратпа

Сабақтың барысы

Сабақтың жоспарланғанкезеңдері

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

Сабақтың басы

5 минут

І. Ұйымдастыру түгендеу

Таратпаларды тарату

Сабақтың ортасы

25 минут

1-нұсқа

1. Терінің қызметіне жатпайды

А)тірек-қимыл В)қорғаныш С)жылуды реттеу Д)сипап сезу Е)зәр шығару

2. Терінің үстіңгі қабатында, тітіркендіргіштерді сыртқы ортадан қабылдайтын жүйке ұштары

А)ортаңғы рецептор В)иіс сезу рецептар С)көру рецептор Д)ішкі рецептор Е)сыртқы рецептор

3. Терінің беткі қабатын және ішкі мүшелердің сілемейлі қабығын қаптайтын ұлпа

А)дәнекер В)эпителий С)біріңғай салалы бұлшықет Д)жүйке Е)бұлшықет

4 Балықтың дене салмағын өзгертетін мүшесі

A) торсылдағыB) миыC) құйрық жүзбеқанаты

D) арқа жүзбеқанатыE) бүйір сызығы

4. Жанасу арқылы жынысты жолмен көбейетін қарапайым жәндік

A) кірпікшелі кебісшеB) жасыл эвгленаC) кәдімгі амеба

D) бақалшақты амебаE) сәулелі күншар

6. Адамда аталық жыныс жасушаның атауы

А)жұмыртқа жасуша В)аталық тұқым бездері С)сперматозойд Д)жыныс гормон Е)шәует көпіршектері

7. Аталық гаметалардың даму процесі

А)овогенез В)спорогенез С)овоциттер Д)спермотогенез Е)гаметогенез

8. Теріде қантамырлары орналасады

А)эпидермисте В)дерманың торлы қабатында С)эпидермистің өсу қабатында Д)дерманың емізікшелі қабатында Е)шел қабатында

9. Шұбалшаңның асқорыту жүйесі

A) Жұтқыншақ, өңеш, ішек

B) Ауыз, жұтқыншақ, ішек

C) Ауыз, жұтқыншақ, өңеш, жемсау, қарын, ішек

D) Ауыз, жұтқыншақ, өңеш, қарын, клоака

E) Ауыз, жұтқыншақ, өңеш, асқазан, аш ішек, тоқ ішек, тік ішек

10.Зат алмасудың ақырғы өнімдерін сыртқа шығаратын мүшелер

A) өкпе, бүйрек, тері, ішек

B) секреция бездері, қарын, бауыр, тері

C) сүйек, бұлшықет, өкпе, тері

D) бүйрек, жүрек, тері, ішек

E) ми, жұлын, тері, сүйек

11.Адам ағзасында Д витаминін синтездеуге қатысатын сәулені белгіле

А) ультрақызыл В)инфрақызыл С) ультракүлгін Д)инфракүлгін Е)көрінетін сәуле

12. Жас сәбилерде Д витаминінің жетіспеуінен болатын ауру

А) рахит (мешел) В)пеллагра С)анемия Д)бери-бери Е)қышыма

13. Сыртқы аталық мүшеге жатады

А)Ұма (мошонка) В)аталық тұқым бездері С)сперматозойд Д)жыныс гормондары Е)шәует көпіршектері

14. Аналық гаметалардың даму процесі

А)овогенез В)сперматегенез С)овоциттер Д)спорогенез Е)гаметогенез

15. Овогенездің көбею аймағындағы түзілетін овоциттердің хромосома саны

А)гаплойдты В)гексагаплойдты С)диплойдты Д)тетраплойдты Е)триплойдты

16. Аналық жыныс мүшелерінің ауруларын емдейтін дәрігер

А)гинеколог В)офтольмолог С)уролог Д)стомотолог Е)зндокринолог

17. Зат алмасудың нәтижесінде ағзада түзілген өнімдерді ағзадан сыртқа шығарады

А)тірек-қимыл жүйесі В)жүрек-қантамырлар С)эндокриндік жүйе Д)зәршығару жүйесі Е)ақортыту жүйесі