Қазақстан Республикасы оқу-ағарту министрлігі

Алматы облысы Еңбекшіқазақ ауданындық білім бөлімі

«Жамбыл атындағы орта мектебі» коммуналдық мемлекеттік мекемесі

«БЕКІТЕМІН»

Директор М.А.Ыдырысов

«___» «____» 2026 ж.

__________

Биомедицина және биоинформатиканы Lesson Study арқылы меңгерту жолдары

(орта мектептің 9-сынып оқушыларына арналған)

Естенова Лена Естенқызы

педагог-зерттеуші

биология пәні мұғалімі

РЕЦЕНЗИЯ

Білім беру ұйымы: Қазақстан Республикасы оқу-ағарту министрлігі

Алматы облысы Еңбекшіқазақ ауданындық білім бөлімі

«Жамбыл атындағы орта мектебі» коммуналдық мемлекеттік мекемесі

Авторы: Естенова Лена Естенқызы

1. Тақырыбы: Іс-әрекеттегі зерттеулер арқылы оқушылардың мәтінге талдау жасау дағдысын дамыту

2. Бағдарламаның өзектілігі. Биомедицина мен биоинформатиканың дамуы әлемдік білім беру кеңістігінде ХХІ ғасырдың ғылыми-технологиялық серпілісінің негізгі бағыттарының бірі ретінде қарастырылады. Қазақстандық білім беру жүйесінде бұл салаларды меңгерту оқушылардың зерттеушілік қабілетін, ғылыми ойлауын және цифрлық сауаттылығын арттыру үшін ерекше маңызды. Жаңартылған білім беру бағдарламасы аясында биология пәнінде интеграцияланған білімді дамыту, зерттеу дағдыларын қалыптастыру және ғылым мен технология байланысын түсіндіру оқыту талаптарының өзегін құрайды.

3. Жұмыс жаңалығының дәрежесі білім беру жүйесінде аналогтардың болуы немесе болмауы (қала/аудан, облыс, республика, шетелдерде): мазмұны бойынша жаңа, білім беру жүйесінде аналогы жоқ бағдарлама.

4. Жұмыстың ғылымилығы:Жаңа білім беру парадигмасы философиясына, әдіснамасына, психологиясына және педагогикалық ғылым мен практиканың соңғы жетістіктеріне сәйкес әзірленген.

• оқушылардың білім беру дағдысын қалыптастыру ғана емес, жеке тұлғасын дамыту және тәрбиелеу;

• балалардың психофизологиялық және әлеуметтік денсаулығын сақтау;

• білім беру прцесінің экономикалық, экологиялық, этнопедагогикалық, психологиялық бағыттылығын қамтамасыз ету;

• білім беру мазмұнының гуманистік, интеграциялық және инновациялық тәсілдерге сәйкестігін қамтамасыз ету және т.б.;

• ғылым талаптарына сәйкестікті қамтамасыз ету (проблеманың болуы, ғылыми гипотеза, проблеманы гипотикалық шешу, ғылыми негізделген зерттеу жзүргізу, зерттеу нәтижедерін зерттеу алдында алынған мәліметтермен салыстыру).

5. Ішкі бірлікті бағалау және жұмыстың әдіснамалық негізінің сипаттамасы: Жаңартылған білім беру бағдарламасына сай білім алушының функционалдық сауаттылығын арттыруға арналған. Нақты тақырыптар бойынша білімдерін тереңдетіп, толықтыру, теориялық білімдерін іс жүзінде қолдануға, мақсатқа жетуге деген ұмтылыс, еңбек сүйгіштік, білуге деген құштарлық, ұқыптылық, жауапкершілік сезімі, тұлғалық мәдениет қабілеттерін қалыптастыруды негізге алған.

6. Жұмыстың әрбір нәтижесінің, ғылыми жағдайының, қорытындылары мен тұжырымдамаларының негізділік және дәйектілік дәрежесі: Бағдарлама тақырыптары білім алушының ойын дамытады, ізденушілік, зерттеушілік әрекетіне жол ашады, кәсіпшілік қызығушылықтырын қалыптастыруға жағдай жасайды, біліктілігін жүзеге асыруда қиындықты шешуге мүмкіндік береді.

7. Жұмыстың практикалық маңыздылығы: Тақырып бойынша атқарылатын істің нақты жағдайын жақсы жаққа өзгертуге мүмкіндік береді. Мектеп тәжірибесінде енгізу үшін ұсынылады. Ұлттық руханият контексінде білім алушылардың болашақта ұлттық педагогиканы, ұлттық тәрбиені, отбасы мүшелерінің өзара қарым-қатынасты, адамгершілік қасиеттерін қалыптастырады, жауапкершілік міндеттерін жүзеге асыруға көмектеседі.

8. Жұмыстың аралық және қорытынды нәтижелерін ұсынудың нысандары мен тәсілдері: барлық шығармашылық тапсырмалардың болуын қамтамасыз етуге баса назар аударылған.

• Оқушылардың жас ерекшелігі ескерілген, мазмұны қарапайым және тікелей немесе жанама түрде оқу бағдарламасымен байланысты, түсінуге қолжетімді және тартымды;

• Тілі қарапайым және жеңіл;

• Қызықты және ойын-сауық элементтерін қамтиды;

• Өткізу нысаны бойынша әртүрлі.

9. Ресімдеуге қойылатын талаптарға сәйкестігі. Жұмыстың мазмұны бойынша кемшіліктер мен ескертулер. Барлық талаптарға сәйкес, кемшіліктер мен ескертулер жоқ. Бағдарлама мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандартын басшылыққа ала отырып, оның талаптарына сәйкес жасалынған. Оқушылардың нақты мүмкіндіктері мен қызығушылықтарын есепке ала отырып, олардың қызығушылық әрекеттерін қамтыған.

10. Жұмысты пайдалану бойынша қорытындылар мен ұсыныстар. Бұл бағдарлама мектеп оқушыларына қолдануға өте тиімді құрал. (апробациялау, жалпылау, тарату, жариялау, бекіту, аттестаттау, кемшіліктерді жою, пысыктау, бекіту және т. б.). Ескертулер жоқ. Маңыздылығы, нәтижелілігі айқындалған. Білім алушылардың жас шамасы ескерілген, білім деңгейлеріне сай жасалған.

Рецензент:

Қондыбай Медет Манасұлы,

Алматы Авиациялық академиясының қауымдастырылған профессоры, педагогика ғылымдарының магистрі, PhD доктор «Тәлімгер» ғылыми-әдістемелік орталығының директоры

Түсінік хат

Жалпы сипаты. «Биомедицина және биоинформатиканы Lesson Study арқылы меңгерту жолдары» атты бағдарлама оқу жоспарының вариативті бөлігінің оқу бағдарламалары және элективті курстарды әзірлеу және әдістемелік қамтамасыз ету барысында барлық деңгейдегі мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарды басшылыққа ала отырып, «Оқу жоспарының вариативті бөлігінің оқу бағдарламалары және элективті курстарды сараптамадан өткізу және оларды жаңартылған білім беру мазмұны аясында әдістемелік қамтамасыз ету» туралы ереже ҚР-ң 2007 жылғы 27 шілдедегі №319-ІІІ «Білім туралы» Заңына (06.05.2020 жылы енгізілген толықтырулар мен өзгертулер негізінде) сәйкес әзірленді. Бағдарлама мазмұнына аптасына 1 сағат, жылына 34 сағат жүктеме берілген. 9-сыныптың биология пәнінде қолдануға ұсынылған.

Бағдарламаның мақсаты: Биомедицина және биоинформатика негіздерін Lesson Study тәсілі арқылы меңгерту.

Міндеттері:

1. Биомедицина және биоинформатика ұғымдарын меңгерту;

2. Ғылыми ақпаратты талдау дағдысын қалыптастыру;

3. Зертханалық және тәжірибелік жұмыстарды орындау икемін жетілдіру;

4. Биоинформатикалық деректерді қарастыру арқылы логикалық ойлауды дамыту;

5. Lesson Study тәсілі негізінде өзара бақылау және рефлексия жүргізу дағдыларын қалыптастыру;

6. Цифрлық ресурстарды қолдану арқылы ақпараттық сауаттылықты арттыру;

7. Медициналық-биологиялық мәселелерді талдау арқылы функционалдық сауаттылықты дамыту;

8. Ғылыми зерттеу нәтижелерін ұсыну және дәлелдеу мәдениетін қалыптастыру.

Бағдарламаның өзектілігі: Биомедицина мен биоинформатиканың дамуы әлемдік білім беру кеңістігінде ХХІ ғасырдың ғылыми-технологиялық серпілісінің негізгі бағыттарының бірі ретінде қарастырылады. Қазақстандық білім беру жүйесінде бұл салаларды меңгерту оқушылардың зерттеушілік қабілетін, ғылыми ойлауын және цифрлық сауаттылығын арттыру үшін ерекше маңызды. Жаңартылған білім беру бағдарламасы аясында биология пәнінде интеграцияланған білімді дамыту, зерттеу дағдыларын қалыптастыру және ғылым мен технология байланысын түсіндіру оқыту талаптарының өзегін құрайды.

Бағдарламаның жаңалығы:
Педагогикалық жаңалығы: Lesson Study әдісін қолдану арқылы оқу үдерісін бірлескен зерттеу, бақылау және тәжірибені жетілдіру форматына ауыстыру, биомедицина мен биоинформатика мазмұнын тиімді түрде меңгертеді.
Психологиялық жаңалығы: Топтық жұмыс, өзара бақылау және рефлексия арқылы оқушылардың ынтымақтастық, өзін-өзі бағалау, жауапкершілік және өзін-өзі реттеу дағдыларының қалыптасуына ықпал етеді.

Күтілетін нәтиже:

1. Биомедицина және биоинформатика ұғымдарын меңгереді;

2. Ғылыми ақпаратты талдау дағдысы қалыптасады;

3. Зертханалық және тәжірибелік жұмыстарды орындау икемі жетіледі;

4. Биоинформатикалық деректерді қарастыру арқылы логикалық ойлауы дамиды;

5. Lesson Study тәсілі негізінде өзара бақылау және рефлексия жүргізу дағдылары қалыптасады;

6. Цифрлық ресурстарды қолдану арқылы ақпараттық сауаттылығы артады;

7. Медициналық-биологиялық мәселелерді талдау арқылы функционалдық сауаттылығы дамиды;

8. Ғылыми зерттеу нәтижелерін ұсыну және дәлелдеу мәдениеті қалыптасады.

Тұрақталу бөлімі

(аптасына 1 сағат, барлығы – 34 сағат)

Бұл бағдарламада дәрістік сабақтар мен тәжірибелік сабақтар араластырып берілген.

Нормативті бөлім

Аптасына - 1 сағат. Барлығы 34 сағат

Ақпараттық – әдістемелік бөлім

(аптасына – 1 сағат, барлығы – 34 сағат)

9-сынып оқушыларына биология пәні бойынша жазылған «Биомедицина және биоинформатиканы Lesson Study арқылы меңгерту жолдары» бағдарламасының алғашқы бөлімі «Биомедицина және генетика негіздері» тақырыбымен аталады. Бұл бөлімде 5 сағат: "Биомедицина және биоинформатиканың негізгі ұғымдары", "Адам жасушасының құрылысы және генетикалық ақпараттың жалпы сипаттамасы", "ДНҚ құрылымы және оның қызметі", "Адам ағзасындағы биомолекулалардың рөлі", "Генетикалық ақпараттың берілу принциптері" тақырыптары қамтылған. Аталған бөлімде:

• Проблемалық оқыту технологиясы;(М.И.Махмутов)

• Тірек сызба (В.Ф.Шаталов)

• Кезеңдеп оқыту технологиясы;(П.Я.Гальперин)

Авторлық бағдарламаның екінші бөлімі "Lesson Study және оқытудың әдістемелік тәсілдері" тақырыбына 3 сағат берілген. "Lesson Study әдісінің мәні және сабақтағы қолданылуы", "Lesson Study циклінің кезеңдері және биология сабағында жүзеге асыру жолдары" тақырыптары негізінде құралған. Аталған тақырыптарды оқыту барысында төмендегідей жаңа технологиялар қолданылады.

• Сын тұрғысынан ойлау технологиясы;(СТО)

• Модульдік оқыту технологиясы (М.Жанпейісова)

• Өзіндік дамыту технологиясы (М. Монтессори)

"Биомедицинадағы генетикалық зерттеулер және деректерді талдау" бөліміне 16 сағат берілген. "Генетикалық мутациялар және олардың биомедицинадағы маңызы", "Адам геномы және генетикалық зерттеу тәсілдері", "Биомедициналық зертханалық құралдар және қауіпсіздік ережелері", "Ферменттердің қызметі және биомедицинадағы қолданылуы", "Медициналық диагностикадағы биоинформатикалық деректер", "Генетикалық аурулардың себептері мен түрлері", "Протеомика және ақуыздардың құрылымын талдау", "Ғылыми деректерді талдау және интерпретациялау" тақырыптары негізінде құралған.

• Ынтымақтастық педагогикасы;(Ш.А.Амонашвили)

• Ақпараттық-коммуникативтік оқыту технологиясы;(АKT)

• Әсерлі сабақтар жүйесіне негізделген оқыту технологиясы;

"Биомедицинадағы технологиялық және этикалық аспектілер" бөлімінде 10 сағат берілген. Төртінші бөлімнің тақырыптары "Биомедициналық тәжірибелердегі этикалық нормалар", "Генетикалық кеңес беру негіздері", "Геном технологиялары және оның биомедицинадағы болашағы", "Биоинформатикалық алгоритмдер және генетикалық деректерді модельдеу". Бұл бөлімде төмендегі педагогикалық технологиялар қарастырылады.

• Деңгейлеп-саралап оқыту технологиясы;(Ж.Қараев).

• Ойын технологиясы;

• Диалог құру технологиясы;(Л.С.Выготский)

Бағалау критерийі

Пайдаланған әдебиеттер

Мұғалімдерге арналған әдебиеттер:

1. Өтесінов Ж.Ө., «Жалпы генетика және молекулалық биология», Алматы, Эверо, 2019.

2. Қуандықов Е.Ө., Әбілаев С.А., «Медициналық биология және генетика», NURPRESS, Алматы, 2011.

3. Муминов Т.А., «Молекулярлық биология негіздері», Алматы, Литерпринт, 2017.

4. Өтесінов Ж.Ө., «Молекулалық биология» (силлабус / оқу‑әдістемелік материал), Алматы, Эверо, 2018.

5. Асанов Н., Соловьева А., Ибраимова Б., «Биология. 9‑сынып» оқулығы, Атамура, 2019.

6. Қоштаева С., Шынпейсова Г., Исмаилова А., «Молекулярлық биология және медициналық генетика», Қарағанды, 2019.

Оқушыларға арналған әдебиеттер:

1. Асанов Н., Соловьева А., Ибраимова Б., «Биология. 9‑сынып» оқулығы, Атамура, 2019.

2. Өтесінов Ж.Ө., «Жалпы генетика және молекулалық биология», Эверо, 2019

3. Қуандықов Е.Ө., Әбілаев С.А., «Медициналық биология және генетика», NURPRESS, 2011.

4. Муминов Т.А., «Молекулярлық биология негіздері», Алматы, 2017.

5. Өтесінов Ж.Ө., «Молекулалық биология» силлабус / оқулық‑методика, Алматы, 2018.

6. Қуштаева С., Шынпейсова Г., Исмаилова А., «Молекулярлық биология және медициналық генетика», Қарағанды, 2019.

7. Ust.kz — «Медициналық биология генетика пәні және оның даму кезеңдері» мәтіні.

8. Akikat01.com — «Биоинформатика мен биомедицина кең қолданысқа енуде» мақала.

9. Nabrk.kz — Электрондық каталог, қазақша «Медициналық биология және генетика» кітаптарының тізімі.