Биосферадағы биохимиялық үрдістер

Биосферада көміртек айналымы маңызды рөл атқарады. Өсімдіктер фотосинтез процесі арқылы атмосферадан көмірқышқыл газын (CO₂) сіңіріп, оны органикалық заттарға айналдырады. Ал тірі ағзалар, соның ішінде өсімдіктер мен жануарлар, тыныс алу кезінде қайтадан көмірқышқыл газын шығарады. Азот айналымы топырақта және тірі ағзалардың құрамында кездесетін азотты байланыстыру процесін қамтиды. Азот атмосферада мол болғанымен, ол тек азотты байланыстырушы бактериялардың көмегімен өсімдіктерге қолжетімді күйге айналады.

Фосфор айналымы тірі ағзалардың энергия тасымалдау және жасуша қабырғаларын құру процестерінде маңызды орын алады. Фосфор көбінесе тау жыныстарында кездеседі және жер қыртысында баяу ыдырап, топырақ пен суға өтеді. Су айналымы биосферадағы барлық тірі ағзалар үшін маңызды. Су атмосфераға булану арқылы көтеріліп, бұлттарға айналады, содан кейін жауын-шашын ретінде қайта жерге түседі. Бұл процесс тұщы судың экожүйеде айналымын қамтамасыз етеді. Өсімдіктер фотосинтез барысында күн энергиясын пайдаланып, көмірқышқыл газын және суды органикалық заттарға және оттегіге айналдырады. Бұл процесс биосферадағы оттегі мен көмірқышқыл газының тепе-теңдігін сақтау үшін қажет.

1-тапсырма. Көміртек айналымы биосферада қандай маңызға ие?

Жауап:

Көміртек айналымы биосферадағы көміртек мөлшерін теңестіруге, органикалық заттардың құрылуына және энергияның тасымалдануына ықпал етеді. Бұл процесс өсімдіктердің өсуі үшін қажет және экожүйелердегі тіршілік үшін маңызды.

2-тапсырма.Төмендегілердің қайсысы азот айналымының маңызды бөлігі болып табылады?

A) Өсімдіктердің күн сәулесін сіңіруі

B) Азотты сіңіретін бактериялар

C) Судың атмосфераға булануы

D) Оттегінің атмосферада таралуы

Дұрыс жауап:

B) Азотты сіңіретін бактериялар

3-тапсырма.Фосфор айналымының экожүйедегі маңызын сипаттаңыз.

Жауап:

Фосфор айналымы өсімдіктер мен жануарлардың жасушаларында энергия тасымалдау және ДНҚ мен РНҚ-ның түзілуі үшін қажет. Фосфордың жетіспеуі өсімдіктердің өсуін баяулатады.

4-тапсырма.Су айналымының биосферадағы экологиялық маңызы қандай?

Жауап:

Су айналымы жер бетіндегі экожүйелерді қажетті сумен қамтамасыз етіп, су тапшылығы мен су молшылығын теңестіреді. Су тірі ағзалардың өмір сүруі үшін өте қажет.

5-тапсырма.Фотосинтез процесі биосферада қандай қызмет атқарады?

Жауап:

Фотосинтез процесі биосферада органикалық заттар мен оттегіні өндіру арқылы атмосферадағы көмірқышқыл газын азайтып, тірі ағзаларға қажетті энергиямен қамтамасыз етеді.