Оқу мақсаты:

9.1.4.1Мәтіннің мақсаты арқылы негізгі ойды анықтау;

9.4.4.2 Салалас құрмалас сөйлемдердің мағыналық түрлерін ажырата білу, түрлендіріп қолдану.

Бағалау критерийі:

Мәтіннің негізгі ойын анықтайды.

Салалас құрмалас сөйлемдерді мағыналық түріне қарай түрлендіріп қолданады.

Ойлау дағд. деңгейлері:

Қолдану. Жоғары деңгей дағдылары

Орындау уақыты:

15-20 минут

Тапсырма. Мәтінді тыңдап, берілген кестені толтырыңыз.

Демография - мемлекет дамуының кепілі

Демография – кез келген мемлекет үшін маңызды мәселе. Өйткені қай мемлекеттің де дамуына халық саны ықпал етеді. Сондықтан Мемлекет басшысы да жыл сайынғы Жолдауының бiр тармағын демографиялық ахуалға арнайды. Әсіресе, Елбасы «Қазақстан-2050» стратегиясында демографиялық ахуалға айрықша көңіл бөлді.

2018 жылғы 1 шілдедегі жағдай бойынша еліміздегі халық саны 18 миллион 272 мың 400 адамға жетті. Статистикалық деректерге шолу жасағанда халық санының өсуі бірінші кезекте туу көрсеткішіне тәуелді болып отырғаны аңғарылады. Жалпы, демографиялық өсімді арттыру үшін ана мен бала денсаулығында ешқандай кінәрат болмауы тиіс. Халық денсаулығын жақсарту мақсатында арнайы бағдарламалар да қабылданды.

Ана мен бала денсаулығы – демографиялық саясаттың негізгі көрсеткіші. Демографиялық ахуалдың түзелуі – елдің экономикалық әлеуеті, әлеуметтік қорғалуы мен медициналық қызмет сапасының артуына тікелей байланысты. Мемлекет басшысының бастамасымен 2030 жылға дейін жүзеге асатын «Отбасылық-гендерлік саясат жөніндегі концепция» іске қосылды. Әлеуметтік төлемдердің жыл сайын артуы – отбасылық-демографиялық ахуалға да оң әсер етуде. Бүгінде жыл сайын елімізде 300-400 мыңға жуық сәби дүниеге келеді. Мемлекет тарапынан арнайы бағдарламалар жүзеге асып, жүйелі жұмыс істеп отырса, ол елдегі демографиялық ахуалдың жақсаруына дем бере алады. Ал егер мемлекеттік тұрғыда ұлттық құндылықтар мен отбасы институтын нығайтуға бағытталған шаралар жалғасын тапса, демографиялық өсімнің одан ары дамуына жол ашылады.(192 сөз) //turkystan.kz/article/71428-demografiya-memleket-damuyny-kepili

Мәтін бойынша графикалық органайзерді толтырыңыз.

2-тапсырма. Салалас құрмалас сөйлемнің түрлерін анықтаңыз. Жасалу жолын түсіндіріңіз.

Сөйлемдер

Түсіндірмелі салалас құрмалас сөйлем

Талғаулы салалас құрмалас сөйлем

Кезектес салалас құрмалас

Адамды екі нәрсе қартайтпайды: бірі – жақсы мінез, екіншісі – жақсы сөз.

Не қазан-ошаққа араласа алмайды, не серуенге шығар серік таппай селтиіп жалғыз жүреді.

Қалың жұрт екіге бөлінеді: ұқпаған өлік, түсінген тірі.(Ж. Баласағұн)

Сөз бен қылық суық көңілді жылытады немесе жылы көңілді суытады.

Үш нәрсе тұрақтамайды: бірі – саудаға түспеген мал, екіншісі – таласқа түспеген ғалым, үшіншісі - саясаты жоқ патша. (С. Сараи)

Бағалау критерийі

Тапсырма

Дескриптор

Балл

Мәтіннің негізгі ойын анықтайды.

1

Мәтінді мұқият тыңдап, ой тұжырымдайды;

1

Мәтін мақсатын анықтайды, өз пікірін білдіреді;

1

Мәтіннің мақсаты арқылы негізгі ойды анықтайды;

1

Ойын жүйелі жеткізеді;

1

Салалас құрмалас сөйлемдерді мағыналық түріне қарай түрлендіріп қолданады.

2

Сөйлемнің салалас құрмаластың қай түріне жататынын ажыратады, жасалу жолын түсіндіреді.

1-cөйлем;

2-сөйлем;

3-сөйлем;

4-сөйлем.

1

1

1

1

Барлығы

8