БЖБ 4-тоқсан №1 қазақ тілі 9-сынып

9-сынып БЖБ

4-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУҒА АРНАЛҒАН ТАПСЫРМАЛАР

«Әлемдегі қақтығыстар және бейбітшілік» бөлімі бойынша жиынтық бағалау

Оқу мақсаты

9.1.2.1 Қоғамдық-саяси, әлеуметтік-экономикалық, ғылыми тақырыптарға байланысты әртүрлі жанрдағы кең көлемді мәтіндердегі (дәріс, интервью) мақсатты аудитория мен

көркемдегіш құралдардың рөлін талдау;

9.4.4.4 Аралас құрмалас сөйлемдердің жасалу жолдарын білу, қолдану.

Бағалау критерийі

• мәтіндердің мақсатты аудиториясы мен көркемдегіш құралдардың қызметін түсіндіреді;

• Аралас құрмалас сөйлемдердің жасалу жолдарын біледі, дұрыс қолданады.

Ойлау дағдыларының деңгейі: Қолдану

Орындау уақыты: 20 минут

Мәтінді тыңдаңыз.

Кез келген елдің тілегі де, арманы да халқының бейбітшілігі мен бірлігін сақтау екені сөзсіз. Өйткені, бейбіт өмір – бақыт, береке, бірлік әкелумен қатар болашаққа өрлеу мен өркендеуге жол ашады. Дана халқымыз «Байлық байлық емес, бірлік – байлық» деп бекер айтпаса керек.Бұқара халық әрдайым тыныштықта, мәңгілік бейбіт өмір сүруді армандайды. Ал, ұрпағының амандығы – келешегінің кемелдігін білдіреді. Өткен тарихқа көз салсақ, адамзат небір сұрапыл соғыстардан көз ашпады. Қаншама елдер соғыс зардабынан құлдырап, азып-тозды. Талай жазықсыз жандар сол зұлматтың зардабын шекті. Мұның барлығы бейбітшілік кеткен жерді берекесіздік жайлайтындығын тайға таңба басқандай етіп анық көрсетуде. Бірлікті сақтау, соғыс отын тұтатпау, бейбітшілік үшін күресу – қазіргі ХХІ ғасырдың да ең өзекті мәселелерінің бірі деп айтуға болады.Сауатты да саналы, парасатты елдің ұрпағы өткеніне көз жіберіп, ата-бабасының жолынан сабақ алары ақиқат. Сонысымен тарихын бағамдап, келешегін кемелдей түседі. Біз де өткенімізге үңіле қарайықшы. Қазақ халқы да тағдырдың талай қатал сынын басынан кешті. Салдарынан жер бетінде ұлт ретінде жойылып кету қаупі әлсін-әлсін қайталанды. Әйтседе, «мың өліп, мың тірілген» бабаларымыз бір жеңнен қол, бір жағадан бас шығаруының нәтижесінде бүгінгі бейбіт аспанға қол жеткізді.Халқының қамын жеген Әлихан Бөкейханов: «Қазақ баласы бірігіп, тізе қосып іс қылса – халықтық мақсат сонда орындалады. Бостандыққа апаратын жалғыз жол – ұлттық ынтымақ қана» – деп ынтымақ-бірлікке үндеген. Ал, ынтымақ-бірлікке апаратын жол халықтың өзара тату болуы. Бейбітшілікте, есендікте өмір сүруге ұмтылу қазақ халқының қанына сіңген асыл қасиеттерінің бірі екені сөзсіз. Елбасымыз Нұрсұлтан Әбішұлының: «Қазақ халқы сан ғасырлар бойы өзінің егемендігі мен тәуелсіздігі үшін күресіп келді. Өзінің ең жақсы қасиеттерінің: қатер төнген сәтте бірігіп, ұйымдаса білуінің, сондай-ақ басқа халықтармен бейбітшілік, келісім мен тату көршілік жағдайында тұруға деген ынта-ықыласының арқасында ол тарих тасқынының астында қалып қоймай, өзінің мемлекеттігін қалпына келтіре алды», – деген сөзі кешегі мен бүгінгі тарихымызды ұштастырып тұр. Тіпті қазақ жеріне табан тигізген әлем саяхатшылары, ғалымдар, дипломаттар естеліктерінде қазақ халқының қонақжай, сабырлы, ежелден бейбітшілік пен ынтымақ сүйгіш, өз бетінше ешкімге ұрынбаған, соғыс ашпаған ел екенін сүйсіне жазған.

1-тапсырма. а) Мәтіндегі тірек сөздерді анықтаңыз.

Бейбітшілік, ынтымақ-бірлік, соғыс, ұрпағының амандығы. _______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

ә) Мәтін кімдерге арналып айтылған? Аудиториясы кімдер?

_Жалпы көпшілікке арналған, өйткені бірлікті сақтау, соғыс отын тұтатпау, бейбітшілік үшін күресу әрбір азаматтың міндеті.

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

б) Мәтіннен көркемдегіш құралдарды теріп жазыңыз.

_____________________________________________________________________________ Эпитет_ мәңгілік бейбіт өмір, сұрапыл соғыстар, жазықсыз жандар, жалғыз жол, асыл қасиеттері,

_______________________________________________________________

Тұрақты тіркестер

көз ашпады, тайға таңба басқандай, соғыс отын тұтатпау, бір жеңнен қол, бір жағадан бас шығару.

_________________________________________________________________

Дәйек сөздер_«Байлық байлық емес, бірлік – байлық», «Қазақ баласы бірігіп, тізе қосып іс қылса – халықтық мақсат сонда орындалады. Бостандыққа апаратын жалғыз жол – ұлттық ынтымақ қана», «Қазақ халқы сан ғасырлар бойы өзінің егемендігі мен тәуелсіздігі үшін күресіп келді. Өзінің ең жақсы қасиеттерінің: қатер төнген сәтте бірігіп, ұйымдаса білуінің, сондай-ақ басқа халықтармен бейбітшілік, келісім мен тату көршілік жағдайында тұруға деген ынта-ықыласының арқасында ол тарих тасқынының астында қалып қоймай, өзінің мемлекеттігін қалпына келтіре алды».

3-тапсырма. Мәтіндегі асты сызылған құрмалас сөйлемді аралас құрмалас сөйлемге айналдырыңыз және сызба түрінде көрсетіңіз.

Қазақ баласы бірігіп, тізе қосып іс қылады, сонда халықтың мақсаты орындалып, бейбітшілікте, есендікте өмір сүреді.

бағыныңқы, басыңқы, бағыныңқы басыңқы _______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

3-тапсырма. Үлгіге сәйкес берілген аралас құрмалас сөйлемдердің жасалу жолдарын түсіндіріңіз.

Дұрыс жауаптар

1-тапсырма. а) Мәтіндегі тірек сөздерді анықтаңыз.

Бейбітшілік, ынтымақ-бірлік, соғыс, ұрпағының амандығы. _______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

ә) Мәтін кімдерге арналып айтылған? Аудиториясы кімдер?

_Жалпы көпшілікке арналған, өйткені бірлікті сақтау, соғыс отын тұтатпау, бейбітшілік үшін күресу әрбір азаматтың міндеті.

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

б) Мәтіннен көркемдегіш құралдарды теріп жазыңыз.

_____________________________________________________________________________ Эпитет_ мәңгілік бейбіт өмір, сұрапыл соғыстар, жазықсыз жандар, жалғыз жол, асыл қасиеттері,

_______________________________________________________________

Тұрақты тіркестер

көз ашпады, тайға таңба басқандай, соғыс отын тұтатпау, бір жеңнен қол, бір жағадан бас шығару.

_________________________________________________________________

Дәйек сөздер_«Байлық байлық емес, бірлік – байлық», «Қазақ баласы бірігіп, тізе қосып іс қылса – халықтық мақсат сонда орындалады. Бостандыққа апаратын жалғыз жол – ұлттық ынтымақ қана», «Қазақ халқы сан ғасырлар бойы өзінің егемендігі мен тәуелсіздігі үшін күресіп келді. Өзінің ең жақсы қасиеттерінің: қатер төнген сәтте бірігіп, ұйымдаса білуінің, сондай-ақ басқа халықтармен бейбітшілік, келісім мен тату көршілік жағдайында тұруға деген ынта-ықыласының арқасында ол тарих тасқынының астында қалып қоймай, өзінің мемлекеттігін қалпына келтіре алды».

3-тапсырма. Мәтіндегі асты сызылған құрмалас сөйлемді аралас құрмалас сөйлемге айналдырыңыз және сызба түрінде көрсетіңіз.

Қазақ баласы бірігіп, тізе қосып іс қылады, сонда халықтың мақсаты орындалып, бейбітшілікте, есендікте өмір сүреді.

бағыныңқы, басыңқы, бағыныңқы басыңқы _______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

3-тапсырма. Үлгіге сәйкес берілген аралас құрмалас сөйлемдердің жасалу жолдарын түсіндіріңіз.