«Тарихи тұлғалар. Лексика» бөлімі бойынша жиынтық бағалау тапсырмалары

Оқу мақсаты 6.1.5.1 тыңдалған мәтін мазмұны бойынша жалпы және нақты сұрақтарға жауап беру, мәтіндегі ақпаратты шынайы өмірмен байланыстыру

6.4.3.1 көнерген сөз, эвфемизм, дисфемизм, табу сөздердің қолданыс аясын түсіну және ажырата білу

Бағалау критерийі Білім алушы 

• Жүсіп Баласағұнның «Құтты білік» дастаны бойынша жалпы және нақты сұрақтарға жауап береді

• Мәтіндегі ақпаратты шынайы өмірмен салыстырады

• Көнерген сөз, эвфемизм, дисфемизм, табу сөздерді ажыратады

Ойлау дағдыларының  деңгейі Қолдану

Орындау уақыты 20 минут

1 – тапсырма

Берілген мәтінді мұқият тыңдап, тапсырмаларды орындаңыз.

Жүсіп Баласағұн

Қазақ даласынан шыққан ойшылдардың көрнекті өкілі Жүсіп Баласағұнның «Құтты білік» дастаны қазақтың тарихы, мәдениетімен сабақтасып, өмір шындығын баяндауымен дараланады. «Құтты білік» дастаны өзінің тарихи мәнін еш уақытта жоймайтын рухани мұра. Әділетті басшы басқарған, ізгілік орнаған қоғамда өмір сүру қай кезеңде болмасын, адам баласының ізгі арман-мұраты болған. Әр халықтың өзге жұртқа ұқсамайтын бітім-болмысы, өзіндік тағдырын айқындайтын басты ерекшелігі болады.

Жүсіп Баласағұн өзінің құнды мұрасында адамгершілікті, адалдықты, адамды сүюді жырлайды. Дастандағы негізгі идея ел мүддесін ойлайтын адал басшының бейнесін көрсету арқылы әділетті қоғам орнату, мемлекетті дұрыс басқару, білімді игеру, ақылды, қанағатшыл және ізгілік, кісілік қасиеті бар тұлға тәрбиелеу. Дастанға тән ерекшелік адамгершілікті насихаттау.

Ұрпақтан ұрпаққа мұра боп қалған бұл дастанда қоғам туралы, адам баласының асыл қасиеті ізгілік туралы айрықша жырланады. Ұлттық тәрбие құндылықтарын жас ұрпақ бойына сіңіруде Жүсіп Баласағұнның «Құтты білік» дастаны үлкен рөл атқарады. Өз заманынан озық туған ұлы тұлғаның «Құтты білік» дастаны - тәлім-тәрбиелік құндылықтың қайнар көзі. Бұл дастан адам баласын ізгілікке, имандылыққа үндейді, рухани тазалыққа шақырады.

(Н. Келімбетов)

Мәтінді негізге ала отырып, төмендегі тапсырмаларды орындаңыз.

1. Дастандағы негізгі идеяға жатпайды:

А) Әділетті қоғам орнату

Ә) Мемлекетті дұрыс басқару

Б) Білімді игеру және кісілік қасиеті бар тұлға тәрбиелеу

В) Патшаны қуып, демократиялық қоғам орнату

2. Дастанға тән ерекшелік:

А) Адамгершілікті насихаттау

Ә) Патша бұйрықтарын бұлжытпай орындауға баулу

Б) Суды үнемдеуге шақыру

В) О дүние туралы көбірек ойлау

3. Жүсіп Баласағұн – ...

А) Қарақалпақтардың белгілі зерттеушісі

Ә) Қазақ даласынан шыққан ойшылдардың көрнекті өкілі

Б) Ресей империясын басқарған ұлы патша

В) Қазақстанның тәуелсіздік жылдарынан кейінгі ақыны

4. Жүсіп Баласағұнның «Құтты білік» дастанын сипаттаңыз.

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

2 – тапсырма

М әтіндегі ақпаратты шынайы өмірмен байланыстырыңыз. Дастандағы рухани мұра қазіргі қоғамда өзінің тарихи мәнін сақтады ма?

Дастандағы рухани мұра Қазіргі қоғам

3 – тапсырма. Берілген сөздерді түрлеріне қарай ажыратып, кестеге жазыңыз.

Бәйбіше, сөзуар, қортық, былшиған, болыс, ұлыма, толықтау, ала жіп, сұлтан,дүрия