Сабақтың тақырыбы

Бұлшықет талшықтарының жиырылу механизмі

Пән атауы

Бтология

Оқытушы

Кодекова Тоғжан Бірлікқызы

Күн:

10.04.2023.

Жалпы мәліметтер:

Курс:

Тобы:

Мамандығы: 09120100 « Емдеу ісі»

Біліктілігі: 4S09120101 «Фельдшер»

1-курс.

118Е-9.

Сабақтың түрі:

Теориялық сабақ

Сабақтың

мақсаты,міндеттеі

Микрографта жолақты бұлшықет тінінің ультрақұрылымын түсіндіре алады.

Бұлшықет функцияларын салыстырады.

Күтілетін нәтиже

Жылжымалы жіп теориясы арқылы бұлшықеттің жиырылу механизмін түсіндіреді.

Жылдам және баяу бұлшықет талшықтарын ажыратады.

Сабақ барысы

Оқытушы әрекеті

Білім алушылар әрекеті

Бағалау

Сабақтың басы

минут

15 мин

Жаңа сабақты бастау 20 мин

Білу

10 мин

Ұйымдастыру кезеңі:

1.Білім алушылармен амандасу, түгендеу.

2. Ынтымақтастық атмосферасын қалыптастыру.

«Жағымды сөздер»

Қатысушылар шеңбер бойымен отырады. Жүргізуші жағымды сөздер айта отырып, кез келген біреуге доп лақтырады. Допты алған ойыншы шеңбердегі қатысушылардың кез келгенін таңдайды да, оған өз жағымды сөзін айтады, ойын жалғаса береді. Жағымды сөздер қысқа бір сөзден тұрса болады.

Мақсаты:білім алушыларды ақпараттандыру, назарларын сабаққа аударту,ой қозғау

Үй тапсырмасын еске түсіру сұрау

« Дұрыс*Бұрыс әдісі» арқылы өткен тақырыпқа байланысты оқытушы оқыған ақпараттардың дұрыс немесе бұрыс екендігін айтады және себебін түсіндіреді.

«Classtime» платформасы арқылы білім алушыларға тест тапсырмасын беремін

Жаңа сабақтың тақырыбын ашу

«Атаулар туралы үш сұрақ» әдісі.

Білім алушыларға интерактивті тақтада адамның қозғалыс күйі көрсетіледі. Қайда?Қалай?Қандай? сұрақтарын қою арқылы алдыңғы білімдерін еске түсіреді

Жаңа сабақты түсіндіру

Бұлшықет талшықтарының жиырылу механизмі.Білім алушылар біле бермейтін қызықты ақпараттармен бөлісемін.

«Кестемен жұмыс»

(Жұптық жұмыс)

Кестені тотырғызамын

Мәтін беремін

Тез және баяу жиырылатын бұлшық ет талшықтары.

Бұлшық ет жасушасының , яғни миоциттердің құрылысының өз ерекшеліктері бар, соған байланысты олар тез және баяу қимылдайтын болып бөлінеді.

Тұтас бір бұлшық ет жеке бұлшық ет жасушаларынан - талшықтардан тұратынын түсіну керек. Көптеген бұлшық етте бұл талшықтар бұлшық еm шоғырына жиналған. Әрбір шоғырдың осы бұлшық еттің едәуір қалың шандырынан (фасция) айырмашылығы жұқа дәнекер ұлпалы қабыршағы болады. Адамда барлық бұлшық еттері «аралас». Яғни олар бұлшық еттің екі типінен, тез және баяу бұлшық ет талшықтарынан тұрады. Бірақ белгілі бір бұлшық еттерде талшық типтерінің бірі басым болады.

https://clck.ru/YF3Ts

Білім алушылар оқытушымен амандасады

Қатысушылар шеңбер бойымен отырады.

Жүргізуші жағымды сөздер айта отырып, кез келген біреуге доп лақтырады. Допты алған ойыншы шеңбердегі қатысушылардың кез келгенін таңдайды да, оған өз жағымды сөзін айтады, ойын жалғаса береді. Жағымды сөздер қысқа бір сөзден тұрса болады.

Білім алушылар

Бір-біріне сұрақтар қояды, пікірін толықтырады

Өз ойларымен бөліседі

Білім алушылар тест тапсырмасын орындайды

Білім алушылар сұрақтарға жауап береді.Өз ойларымен бөліседі

1. Бұлшықеттердің атқаратын қызметі қандай?

2. Бұлшық ет дистрофиясына адам ұшыраған кезде бұлшық еттер жұмыс жасау қабілетінен айырылады, бұл кезең бұлшық еттің қай жүйемен тығыз жұмыс жасайтындығын білдіреді

3. Бұлшықет туралы жалпы қандай ақпарат білесіздер?

Сабақты мұқият тыңдау,қажет ақпараттарды дәптерге жазып алу.

• Жылдам және баяу жиырылатын бұлшық ет талшықтары және оның жұмыс істеу қабілеттерін сипаттаңыз

• Жылдам және баяу жиырылатын бұлшықеттердің маңызы қандай, егер жиырылатын бұлшық еттер жұмыс жасамаса қандай өзгерістер туындайды?Жиырылғыш бұлшық еттердің тек біреуінің ғана жұмыс жасауы мүмкін бе?

• Неге бұлшық кеттерде жиырылғыш бұл еттер бірдей таралмаған, ойыңызды дәлелдеңіз.

Мадақтау арқылы жүргізіледі

http://surl.li/hzonz

Дескриптор:(1-5 балл)

• Сұрақтарға нақты жауап беру

• Тақырыпқа байланысты сұрақ қоя білу

• Тесттен жоғары алған 5 білім алушы жоғары бағаланады

Мадақтау арқылы бағаланады

Орындау қадамдары:

• Мұқият тыңдау

• Түсінбеген тұстарын сұрау

Дескриптор(1-15)

• Жылдам және баяу жиырылатын бұлшықет талшықтарының айырмашылығын сипаттайды

• Жиырылғыш бұлшықеттердің маңызын сипаттайды

• Бұлшық еттердегі баяу және жылдам жиырылатын бұлшық еттердің кездесуін сипаттайды.

Сабақтың ортасы

минут 25 минут

Түсіну(жеке жұмыс)

ЖҒС тапсырмасы(оқу біліктілігі)

Бұлшық еттің жиырылуы

Бұлшықеттің жиырылуы бұл активация шиеленіс- ішіндегі сайттарды генерациялау бұлшықет жасушалары.Жылы физиология, бұлшықеттің жиырылуы бұлшықеттің қысқаруын білдірмейді, өйткені бұлшықет кернеуі бұлшықет ұзындығының өзгеруінсіз пайда болуы мүмкін, мысалы, ауыр затты бір қалыпта ұстағанда. Бұлшықеттің жиырылуын тоқтату кейіннен жүреді бұлшықеттің босаңсуы, бұл бұлшықет талшықтарының төмен кернеу тудыратын күйіне оралуы.

Функционалдық сауаттылыққа арналған тапсырма

Бұлшықеттің жиырылуын екі айнымалыға сүйене отырып сипаттауға болады: күш пен ұзындық. Күштің өзін кернеу немесе жүктеме ретінде ажыратуға болады. Бұлшықет кернеуі - бұл бұлшықеттің затқа түсіретін күші, ал жүктеме - бұл заттың бұлшықетке түсіретін күші.Бұлшықет кернеуі бұлшықет ұзындығының сәйкес өзгеруінсіз өзгерген кезде бұлшықеттің жиырылуы изометриялық деп сипатталады.Егер бұлшықет кернеуі өзгеріссіз қалғанда бұлшықет ұзындығы өзгерсе, онда бұлшықеттің жиырылуы изотоникалық болады.Изотоникалық жиырылу кезінде бұлшықеттің ұзындығы концентрлі жиырылу үшін қысқаруы немесе эксцентрлік жиырылу үшін ұзаруы мүмкін.Тірек-қимыл аппаратының негізінде жатқан табиғи қозғалыстарда бұлшықеттердің жиырылуы көп қырлы болады, өйткені олар уақыт бойынша өзгеріп отыратын ұзындық пен кернеудің өзгеруін тудырады.Сондықтан тірек-қимыл белсенділігі кезінде бұлшықет белсенді болған кезде ұзындық та, кернеу де тұрақты болып қалмайды.

https://clck.ru/34hKFL

Функционалдық сауаттылыққа арналған тапсырма

Қаңқа бұлшықеттерінің жиырылуының градациясы

Бұлшық еттердің жиырылу

Суммация және сіреспе

Қаңқа бұлшықеттерінің жиырылуының үш түрі

Қаңқа бұлшықеттерінің жиырылу күшін кеңінен бөлуге болады тарту, жинақтау, және сіреспе. Бұлшық ет жиырылуы - бұл бұлшықет талшығының ішіндегі әрекет потенциалы нәтижесінде пайда болатын бір жиырылу және релаксация циклі. Қозғалтқыш жүйкеге тітіркендіргіш пен кейіннен жүйкеленген бұлшықеттің жиырылуы арасындағы уақыт деп аталады жасырын кезең, бұл әдетте шамамен 10 мс уақытты алады және жүйке әсер ету потенциалының таралуына кететін уақыттан, жүйке-бұлшықет қосылысында химиялық таралу уақытынан, содан кейін қозудың келесі сатыларынан - жиырылу муфтасынан туындайды.

Білім алушылар сұрақтарға жауап береді

• Генерациялау бұлшық ет жасушалары дегенді қалай түсінесіз?

• Актин мен миозинге анықтама беріңіз

• Вегетативті жүйке жүйесі мен бұлшық ет жасушаларының арасында қандай байланыс бар екендігін түсіндіріңіз

Білім алушылар сұрақтарға жауап береді

• Бұлшық еттегі айналымдардың мәнін түсіндіріңіз

• Тірек қимыл аппараты, изотоникалық жиырылу ұғымдарына анықтама беріңіз

• Жиырылу түрлеріне анықтама беріңіз және тапсырманы қорытындылаңыз

Білім алушылар сұрақтарға жауап береді

• Жиырылу күшінің механизмін түсіндіріңіз және оның маңызына тоқталыңыз

• Денені зақымдау үшін жеткілікті күшке тоқталыңыз

• Графикті түсіндіріңіз

• Тапсырманы қорытындылаңыз

Дескриптор: (5-20)

• Бұлшық ет құрылымымен танысады

• Генерациялау ұғымын біледі

• Жүйке жүйесі мен бұлшық ет жасушаларының арасындағы байланысты біледі

Дескриптор: (5-30 балл)

• Сұрақтарға жауап береді

• Сұрақтарға нақты жауап береді.

Дескриптор: (5-20 балл)

• Жиырылу күшімен танысады

• Денені зақымдау күші жиырылу ерекшелліктерімен танысады

• Графикпен жұмыс жасайды

Сабақтың соңы

Ой толғаныс.

10-минут

Қолдану «Топтық жұмыс»

Білім алушылар 4-тен топтанып, постер жұмысын орындайды.

Білім алушылар пікірталасқа қатысады

• Арнайы факттармен ойларын дәлелдейді

• Өз ойларын білдіреді.

Мадақтау арқылы бағаланады

Рефлексия

5- минут.

«График» рефлексиясы.

Оқушыларға сабақ бойы көңіл күй графигін сызуын өтіну:

− қызығушылығының өзгерісі;

− білім деңгейі,

− жеке қызмет

Білім алушылар ауызша кері байланыс жасайды

Білім алуышалр мұқият тыңдайды

Үй

Тапсыр

масы

5 минут

«Презентация»

Бұлшық ет құрылымы слайд жасау

• Білім алушылар жобаны презентация түрінде қорғайды

• Презентация қорғайды