цифрлық әлемде қауіпсіз қадам

Бөлім:

Педагогтің Т.А.Ә. (болған жағдайда)

Шыңғысова І

Күні:

04.02.2025

Сынып: 11 сынып

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Тәрбие тақырыбы

11 кл Цифрлық әлемжде қауіпсіз қадам

Құндылықты дарыту

Оқушыларға интернеттің пайдасы мен зияны туралы түсінік беру.

Интернеттегі қауіпсіздік ережелерін үйрету.

Жауапкершілікпен интернетті пайдалану дағдыларын қалыптастыру.

Қауіпсіздік сабағы

АДАМНЫҢ ЖЕКЕ ШЕГАРАСЫН ҚОРҒАУДЫҢ НЕГІЗГІ ЕРЕЖЕЛЕРІ»

Мақсаты

Сабақтың мақсаты: жеке шегара туралы түсінік беру, жеке шегараны қорғау ережелерімен таныстыру.

Сабақтың кезені/ уақыт

Педагогтың әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

1. Оқушылармен амандасу, сыныптың назарын сабаққа аудару.

2. Сабақтың мақсатымен таныстыру.

Мұғалім сөзі:
– Бүгінгі біздің тәрбие сағатымыз "Цифрлық әлемде қауіпсіз қадам" тақырыбына арналады. Қазіргі таңда интернет – біздің өміріміздің ажырамас бөлігіне айналды. Алайда, оның оң және теріс жақтары бар. Біз бүгін интернетті қауіпсіз пайдалану жолдарын үйренеміз.

1. Терминдерді сәйкестендіріңіз

Төмендегі терминдер мен олардың анықтамаларын сәйкестендіріңіз:

Сабақтың ортасы

1. Интернеттің пайдасы мен зияны

   • Интернеттің мүмкіндіктері (білім алу, қарым-қатынас, ойын-сауық, жаңалықтар)

   • Интернеттегі қауіптер (алаяқтық, кибербуллинг, жеке мәліметтерді ұрлау, вирустар)

2. Бейнеролик көрсету:
   – "Интернеттегі қауіпсіздік ережелері"

3. Талқылау:

   • Интернетті қолданғанда қандай қауіптерге тап болдыңдар?

   • Өмірлеріңде интернет арқылы алданып қалған жағдайлар болды ма?

III. Негізгі бөлім (20 мин.)

1. "Интернетте қауіпсіздік" 5 ережесі:

   • Жеке мәліметтерді бөтен адамдармен бөліспеу

   • Белгісіз сілтемелерге өтпеу

   • Күдікті сайттар мен қосымшаларға кірмеу

   • Құпия сөздерді жиі ауыстырып отыру

   • Ата-ана мен мұғалімдерден кеңес сұрау

2. Ситуациялық тапсырмалар:
   Оқушыларға әртүрлі жағдайлар беріледі, олар өз шешімдерін ұсынады.

Мысал:
– Саған белгісіз біреу әлеуметтік желіде достық жіберді. Не істейсің?
– Саған біреу "Сен ұтысқа ие болдың!" деген хабарлама жіберді. Не істейсің?

3. "Шынайы немесе жалған?" ойыны:
   Мұғалім интернет туралы бірнеше ақпарат айтады, оқушылар оның рас-өтірігін анықтауы керек.

Тест сұрақтары

1. Құпия сөз қандай талаптарға сай болуы керек?
   A) 123456 сияқты қарапайым болуы керек
   B) 8 таңбадан кем болмауы керек, әріптер мен сандардан тұруы керек
   C) Досыңыздың есімі болуы керек

2. Интернетте қауіпсіздікті сақтау үшін не істеу керек?
   A) Белгісіз сайттарға жеке ақпаратты енгізу
   B) Антивирус қолдану және екі факторлы аутентификация қосу
   C) Барлық файлдарды ашық ортаға жүктеу

3. Кибершабуылдан қорғанудың ең тиімді әдісі қандай?
   A) Белгісіз файлдарды ашу
   B) Антивирус қолдану және бағдарламаларды жаңарту
   C) Желіде әркімге жеке деректеріңізді жіберу

Талдау және пікірталас

• Интернеттегі қауіпсіздікке байланысты өз тәжірибеңізбен бөлісіңіз.

• Кибершабуылдан қорғану үшін қандай шаралар қолданасыз?

• Егер сіз кибербуллингтің куәсі болсаңыз, не істер едіңіз?

Сабақтың соңы

1. Топтық жұмыс:
   Оқушылар постер жасап, "Интернеттегі қауіпсіздік" бойынша өз ұсыныстарын жазады.

2. Тест немесе викторина (Quizizz, Kahoot арқылы)

3. Қорытындылау:
   – Бүгінгі сабақтан қандай жаңа мәлімет алдыңдар?
   – Интернетті қауіпсіз пайдалану үшін қандай қағидаларды сақтау керек?

Рефлексия (5 мин.)

Оқушылар сабақ туралы өз пікірлерін стикерге жазып, тақтаға іледі.

Қауіпсіздік сабағы

Негізгі міндеттері:

• жеке шегара бұзылуының кең таралған түрлеріне тоқталу;

• адамның жеке шегарасы: психологиялық, физикалық, эмоциялық түрлерін зерттеу;

• адам өзінің жеке шегарасын қалыптастыруда ұстану керек негізгі үш ережені анықтау.

Сабақтың барысы

1. Кіріспе (2 мин)

Жеке шегара әр адамға өзін жайлы ұстау үшін керек. Егер адам өзін жайсыз сезінсе, бұл кейін күйзеліске әкеп соқтыруы мүмкін. Мысалы, бейтаныс адам сізге сүйкеніп тұрса, рұқсатсыз қолыңыздан ұстаса, жаныңызға келіп отырса, көз алмай қарап тұрса немесе телефоныңыздағы хабарламаға көз салып оқып отырса, бұл сізге жайсыздық тудырады. Мұндай қылықтар жеке шегараны бұзуға жатады. Сонымен қатар, эмоциялық шегара деген де болады. Егер бейтаныс адам немесе жақыныңыз сізге ашуланып, дауыс көтерсе, ол да сіздің шегараңызды бұзғанға жатады. Себебі, бұл сізге жайсыздық тудырып тұр.

Жеке шегараны құру басқалардың сіздің өміріңізге араласпауына, өзіңізге сенімді болуыңызға көмектеседі. Бір сөзбен айтқанда, біздің эмоциялық, физикалық қауіпсіздігімізді қамтамасыз етеді. Кейбір адамның санасында «жеке шегара» деген ұғым жоқ. Мысалы, ол біреудің затын рұқсатсыз алады, сұрамайды. Ондай адамдарда жеке шегара бала күннен қалыптаспағандықтан, өзгелердің шегарасынан рұқсатсыз өте береді. Сондықтан өзгелердің де шегарасына құрметпен қарау керек. Есте сақта!

• Ең алдымен, адам өзінің қалауын, қажеттілігін нақты білуі керек.

• Екіншіден, өз шегараларыңа сенімді болу.

• Біреу сізге ұнамайтын қағиданы ұсынса, өз шегараңызды қорғап, бас тарта білуіңіз керек.

• Өз шегараңыздан ұялмауыңыз керек.

Үшіншіден, көмек сұраудан қорықпау қажет.

2. Негізгі бөлім

Жеке шегаралардың түрлері:

Эмоциялық. Олар эмоциялық әл-ауқат пен психиканы қорғауға арналған. Мысалы, жақын адамдар сізбен моральдық тұрғыдан сөйлескенде сізді ренжітеді және сіз олардан бас тартуды сұрайсыз.

Физикалық. Сізге қандай физикалық өзара әрекеттесу ұнамайтынын анықтаңыз. Мысалы, сіз сәлемдесу кезінде басқалармен құшақтасуға ыңғайсызданасыз және сіз мұны жасамауды сұрайсыз.

Жұмыс уақытында. Сіздің лауазымдық міндеттеріңізден тыс жүктемелерді, соның ішінде психологиялық жүктемелерді алмау.

Уақытша. Басқалардың сіздің уақытыңызды теріс пайдалануына жол бермеңіз. Сіз біреуге қазір бос емес екеніңізді айтқан сайын және кейінірек жауап берген сайын осындай шегараларды белгілейсіз.

Материалдық. Оларға сіздің меншігіңізге және жеке кеңістігіңізге қатысты ережелер кіреді. Мысалы, сіз үйде болмаған кезде басқалардың бөлмеңізге кіруіне немесе заттарыңызды алуына қарсысыз.

Жеке шегараларды қалай құруға болады?

Жеке шегараларды тиімді қорғау үшін келесі бірнеше ережелерді білу қажет:

1. Ең алдымен, түсіну керек: жеке шегараны қорғау – бұл біздің жеке жауапкершілігіміз. Адамдар бізбен өзімізге рұқсат еткендей әрекет етеді.

2. Қарапайым шын жүректен сұрау көбінесе ұзақ уәде пен қысымға қарағанда әлдеқайда тиімді жұмыс істейді. «Мейірімді болып, айқайламаңыз. Маған сенің айқайлағаның ұнамайды».

3. Алдыңғы келісімдерді тыныш еске түсіруге дайын болыңыз. Егер адам бір нәрсені ұмытып кетсе, ашуланбаңыз.

4. Агрессия әрқашан агрессияны тудырады. Егер сізге қарсы ауызша агрессия қолданылса, жанжалға түспеген жақсы.

Рольдік ойын.

Топтағы оқушылар адамның жеке шегаралары бұзылған жағдайлардың мысалдарын сахналайды және оларды қорғау жолдарын көрсетеді.

4. Қорытынды: сабақ тақырыбы бойынша жадынамалар тарату.

Пайдалы сілтеме:

https://www.youtube.com/live/H8OH6O90c8o?si=Te-ipkM6n3o2_1jo