Цифрлық әлемге қауіпсіз қадам 11- сынып

Тәрбие сағаты

Цифрлық әлемде қауіпсіз қадам

Күні

03-07.02.25ж.

Сынып жетекші:

Аты-жөні

Сынып

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың мақсаты:

Оқушыларға интернет кеңістігіндегі қауіпсіздік қағидаттарын түсіндіру, әлеуметтік желілерде дұрыс әрекет ету жолдарын көрсету және цифрлық құралдар арқылы жеке ақпаратты қорғаудың маңыздылығын ұғындыру.

Құндылықтарды дарыту

Оқушылар интернетте қауіпсіздік сақтау жолдарын түсінеді.Әлеуметтік желілерде қауіпсіздік ережелерін сақтауға дағдыланады.Цифрлық әлемдегі заң бұзушылықтардың алдын алу жолдарын біледі.

Апта дәйексөзі

Ақпан – жасампаздық және жаңашылдық

Жасампаздық – бәрімізге өнеге

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Мұғалім әрекеті

Оқушы әрекеті

Ресурстар

Ұйымдастыру кезеңі (17 мин)

Ұйымдастыру кезеңі

Оқушылармен амандасу, түгендеу.

Сабақтың тақырыбы мен мақсатын таныстыру.

«Мен кіммін?» тренинг

Оқушыларға өздерін сипаттайтын бірнеше сөздер жазуды ұсынады: мысалы, «Мен ... адаммын», «Менің ең үлкен күшім ...», «Менің әлсіз тұстарым ...» деген сияқты.

Оқушыларға жеке түрде осы сөздерді аяқтау тапсырмасын береді.

Тапсырма орындағаннан кейін, әр оқушы өз пікірін бөлісіп, топтық талқылау ұйымдастырады.

Цифрлық әлемнің қауіпсіздігі туралы түсінік.

Интернеттің жағымды және жағымсыз жақтары.

Цифрлық әлемдегі негізгі қауіптер (фишинг, кіру құпияларының ұрлануы, интернет алаяқтық).

Әлеуметтік желілерде қауіпсіздік шаралары: жеке мәліметтерді қорғау, анонимділік сақтау.

Мұғалім:

Құрметті оқушылар!

Бүгін біз "Цифрлық әлемнің қауіпсіздігі" тақырыбында әңгімелесетін боламыз. Қазіргі уақытта интернет біздің өміріміздің ажырамас бөлігіне айналды. Біз оқу, жұмыс, қарым-қатынас жасау, ойындар ойнау және көптеген басқа әрекеттерді интернет арқылы орындаймыз. Бірақ, интернетті пайдалану кезінде қауіптер де туындайтынын ескеруіміз қажет.

Интернетте өзіңіздің жеке ақпаратыңызды қорғау өте маңызды. Әсіресе, жеке деректер, құпиясөздер және қаржылық ақпаратты қорғау керек. Құпиясөздеріңізді ешкіммен бөліспеңіз және оларды күрделі етіп жасаңыз. Қарапайым сөздер мен атаулардан аулақ болыңыз.

Екінші мәселе — әлеуметтік желілердің қауіпсіздігі. Әлеуметтік желілерде жариялаған ақпараттардың барлығы жұртшылыққа қолжетімді болуы мүмкін екенін ұмытпаңыз. Бұл ақпаратты бөліскенде, сіздің жеке өміріңізді, достарыңыздың немесе туыстарыңыздың жеке мәліметтерін қорғау маңызды.

Әрине, интернетте жаман адамдар да бар, олар алаяқтық жасау үшін түрлі қулықтар қолданады. Мысалы, кейбіреулер сізге электронды хаттар арқылы түрлі сілтемелер жіберіп, сіздің жеке мәліметтеріңізді алуға тырысады. Сондықтан, күмәнді хаттар мен сілтемелерді ашпаңыз, және жеке мәліметтеріңізді ешкімге бермеңіз.

Цифрлық тәуелділік мәселесі де өте маңызды. Интернетті тым көп пайдалану денсаулыққа зиян келтіруі мүмкін. Оны пайдалы мақсаттар үшін ғана пайдаланып, уақытты дұрыс бөлуді үйреніңіз.

Сондай-ақ, құқықтық аспектілерді ұмытпау керек. Интернеттегі барлық іс-әрекеттеріңіз заңға сәйкес болуы тиіс. Көшіру, тарату немесе басқа адамдардың жұмысын заңсыз пайдалану — бұл құқық бұзушылық болып табылады.

Сұрақ-жауап: Оқушыларға интернеттегі қауіпсіздік мәселелері бойынша сұрақтар қою, олардың пікірін тыңдау.

Мұғаліммен амандасады.

Сабақтың мақсатымен танысады.

Сабаққа қатысуға дайындалады.

Жазылған сөздерді ойланып, өз сезімдерін, мінез-құлқын, күшті және әлсіз жақтарын сипаттайды.

Өздерін сипаттау барысында пікірлерін топпен бөліседі.

Презентацияға назар аударады.

Цифрлық қауіптер мен әлеуметтік желілердегі қауіпсіздік ережелерін тыңдайды.

Өздеріне таныс болатын жағдайларды атап, мұғаліммен бірге талқылайды.

Тәжірибелік жұмыс

Топтарға бөлініп, жұмысқа кіріседі.

Әр топқа берілген тапсырмаларды орындап, талқылауға қатысады.

Интернеттегі қауіпсіздікті сақтау бойынша өз ұсыныстарын жасайды.

Әлеуметтік желіде жеке ақпаратты қорғаудың негізгі ережелерін қарастыру.

Интернет қауіпсіздігін қамтамасыз ету бойынша оқушыларға тапсырмалар беру (мысалы, әлеуметтік желілерде қауіпсіздікті сақтау бойынша пост жасау, дұрыс пароль таңдау).

Ақпараттық плакаттар, бейнемазмұндар, презентациялар.

Компьютер, проектор, интернетке қосылған құрылғылар.

Әлеуметтік желілер мен интернетте қауіпсіздікті сақтау жөніндегі ақпараттық материалдар.

Сабақ ортасы (10 мин)

Қауіпсіздік сабағы

Адамның жеке шекарасын қорғаудағы негізгі ережелері

Сабақтың мақсаты: жеке шегара туралы түсінік беру, жеке шегараны қорғау ережелерімен таныстыру.

Негізгі міндеттері:

- жеке шегара бұзылуының кең таралған түрлеріне тоқталу;

- адамның жеке шегарасы: психологиялық, физикалық, эмоциялық түрлерін зерттеу;

- адам өзінің жеке шегарасын қалыптастыруда ұстану керек негізгі үш ережені

анықтау.

Сабақтың барысы

1. Кіріспе (2 мин)

Жеке шегара әр адамға өзін жайлы ұстау үшін керек. Егер адам өзін жайсыз сезінсе, бұл кейін күйзеліске әкеп соқтыруы мүмкін. Мысалы, бейтаныс адам сізге сүйкеніп тұрса, рұқсатсыз қолыңыздан ұстаса, жаныңызға келіп отырса, көз алмай қарап тұрса немесе телефоныңыздағы хабарламаға көз салып оқып отырса, бұл сізге жайсыздық тудырады. Мұндай қылықтар жеке шегараны бұзуға жатады. Сонымен қатар, эмоциялық шегара деген де болады. Егер бейтаныс адам немесе жақыныңыз сізге ашуланып, дауыс көтерсе, ол да сіздің шегараңызды бұзғанға жатады. Себебі, бұл сізге жайсыздық тудырып тұр.

Жеке шегараны құру басқалардың сіздің өміріңізге араласпауына, өзіңізге сенімді болуыңызға көмектеседі. Бір сөзбен айтқанда, біздің эмоциялық, физикалық қауіпсіздігімізді қамтамасыз етеді. Кейбір адамның санасында «жеке шегара» деген ұғым жоқ. Мысалы, ол біреудің затын рұқсатсыз алады, сұрамайды. Ондай адамдарда жеке шегара бала күннен қалыптаспағандықтан, өзгелердің шегарасынан рұқсатсыз өте береді. Сондықтан өзгелердің де шегарасына құрметпен қарау керек.

Есте сақта!

- Ең алдымен, адам өзінің қалауын, қажеттілігін нақты білуі керек.

- Екіншіден, өз шегараларыңа сенімді болу.

- Біреу сізге ұнамайтын қағиданы ұсынса, өз шегараңызды қорғап, бас тарта білуіңіз керек.

- Өз шегараңыздан ұялмауыңыз керек. Үшіншіден, көмек сұраудан қорықпау қажет.

2. Негізгі бөлім

Жеке шегаралардың түрлері:

Эмоциялық. Олар эмоциялық әл-ауқат пен психиканы қорғауға арналған. Мысалы, жақын адамдар сізбен моральдық тұрғыдан сөйлескенде сізді ренжітеді және сіз олардан бас тартуды сұрайсыз.

Физикалық. Сізге қандай физикалық өзара әрекеттесу ұнамайтынын анықтаңыз. Мысалы, сіз сәлемдесу кезінде басқалармен құшақтасуға ыңғайсызданасыз және сіз мұны жасамауды сұрайсыз.

Жұмыс уақытында. Сіздің лауазымдық міндеттеріңізден тыс жүктемелерді, соның ішінде психологиялық жүктемелерді алмау.

Уақытша. Басқалардың сіздің уақытыңызды теріс пайдалануына жол бермеңіз. Сіз біреуге қазір бос емес екеніңізді айтқан сайын және кейінірек жауап берген сайын осындай шегараларды белгілейсіз.

Материалдық. Оларға сіздің меншігіңізге және жеке кеңістігіңізге қатысты ережелер кіреді. Мысалы, сіз үйде болмаған кезде басқалардың бөлмеңізге кіруіне немесе заттарыңызды алуына қарсысыз.

Жеке шегараларды қалай құруға болады?

Жеке шегараларды тиімді қорғау үшін келесі бірнеше ережелерді білу қажет:

1. Ең алдымен, түсіну керек: жеке шегараны қорғау – бұл біздің жеке жауапкершілігіміз. Адамдар бізбен өзімізге рұқсат еткендей әрекет етеді.

2. Қарапайым шын жүректен сұрау көбінесе ұзақ уәде пен қысымға қарағанда әлдеқайда тиімді жұмыс істейді. «Мейірімді болып, айқайламаңыз. Маған сенің айқайлағаның ұнамайды».

3. Алдыңғы келісімдерді тыныш еске түсіруге дайын болыңыз. Егер адам бір нәрсені ұмытып кетсе, ашуланбаңыз.

4. Агрессия әрқашан агрессияны тудырады. Егер сізге қарсы ауызша агрессия

қолданылса, жанжалға түспеген жақсы.

Рольдік ойын.

Топтағы оқушылар адамның жеке шегаралары бұзылған жағдайлардың мысалдарын сахналайды және оларды қорғау жолдарын көрсетеді.

4.Қорытынды: сабақ тақырыбы бойынша жадынамалар тарату.

Пайдалы сілтеме:

https://www.youtube.com/live/H8OH6O90c8o?si=Te-ipkM6n3o2_1jo

Топта жеке шекараларды қорғаудың ережелері бойынша пікір алмасу. Әр оқушы осы ережелердің өз өмірінде қалай көрініс табатындығын айтып, мысалдар келтіреді.

Мысалы, оқушылар өздеріне ыңғайсыз болып көрінетін ситуацияларды айтып, оларды қалай шешуге болатынын талқылайды.

Мұғалімнің әрекеті:

Мұғалім оқушыларға рөлдік ойын ұйымдастырады, мұнда олар түрлі жағдайларда жеке шекараларын қалай қорғай алатындығын көрсетеді.

Мысал жағдай: Бір оқушы артық сұрақтар қойып немесе тым жақын келіп сөйлесіп жатқанда, екінші оқушы өз шекарасын қорғау үшін «жоқ» деп айту немесе орын ауыстыру қажет.

Оқушылардың әрекеті:

Оқушылар жұпқа бөлініп, берілген жағдайларда жеке шекараларын қорғау стратегияларын тәжірибе жүзінде көрсетеді.

Ойын барысында оқушылар басқа адамның шекараларын қалай құрметтеу керек екенін де үйренеді.

Ортасы (15 мин)

Мұғалім:

Сонымен, интернеттің көптеген пайдалы жақтары бар, бірақ оны қауіпсіз пайдалану үшін барлық ережелерді сақтау қажет. Интернет — бұл сіздің жеке кеңістігіңіз, сондықтан оны дұрыс қорғап, қауіпсіздікті сақтау сіздің міндетіңіз.

Қауіпсіз цифрлық әлем — бұл әрқайсымыздың дұрыс шешімдер қабылдауымызға байланысты. Біздің мақсатымыз — интернетте қауіпсіз болу, ақпаратты қорғау және дұрыс пайдалануды үйрену.

Талқылау және сұрақ-жауап кезеңі:

Өз пікірін айтып, интернет қауіпсіздігі туралы талқылауға қатысады.

Әлеуметтік желілер мен интернеттің қауіптері туралы сұрақтарға жауап береді.

Топ мүшелерімен бірге сабақта талқыланған жағдайларға қатысты өз пікірін білдіреді.

.

Ақпараттық плакаттар, бейнемазмұндар, презентациялар.

Компьютер, проектор, интернетке қосылған құрылғылар.

Әлеуметтік желілер мен интернетте қауіпсіздікті сақтау жөніндегі ақпараттық материалдар.

Соңы

3 мин

Қорытынды

Сабақ барысында алынған білімді қорытындылау.

Оқушыларға цифрлық әлемде қауіпсіздікті сақтау бойынша кеңестер беру.

Оқушылардың сабақты қалай қабылдағанын сұрау.

Мұғалімнің сөздеріне назар аударады.

Оқылған материалдар бойынша өздерінің білімдерін қорытындылайды.

Сабақта айтылған ережелерді есте сақтайды.

Ақпараттық плакаттар, бейнемазмұндар, презентациялар.

Компьютер, проектор, интернетке қосылған құрылғылар.

Әлеуметтік желілер мен интернетте қауіпсіздікті сақтау жөніндегі ақпараттық материалдар.