Дәнеркерлік қосылыстар

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ.............................................................................................................3

І. ДӘНЕКЕРЛЕНГЕН ҚОСЫЛЫСТАР ЖӘНЕ ОЛАРДЫ ҚҰРАСТЫРУ............4

1. Электр дәнекерлеуішпен жұмсақ дәнекерлеу құралдарын дәнекерлеу кезінде жұмыстарды орындау ережелері.........................................................................4

2. Қалайылау..................................................................................................13

ІІ. ЖЕЛІМДЕУ..................................................................................................15

2.1. Шегендеу....................................................................................................15

2.2. Біріктіру әдісімен пластикалық деформациялау (біліктеу)..........................24

ҚОРЫТЫНДЫ..................................................................................................26

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ.....................................................27

КІРІСПЕ

Дәнекерлеу (дәнекерлеуіш) балқытылған металл немесе қорытпадағыарқылыбіртұтасекінемесеодандакөпметаллбөліктерін қосылу процесі. Дəнекерлеуіш металл бөліктері қосылды балқу нүктесі төмен балқу температурасы бар. Бұл əдіс біртекті жəне металдарды біртекті екі тұрақты байланысын қамтамасыз етеді. Байланыстырылатын бөліктердің шеттерін балқытусыз орын алады. Дəнекерлеуіш процесі қосылған бөлшектер мен дəнекерленген жік кристалдану материал шашыраңқы (ену) кейіннен дəнекерлеуіш балқу температурасы, оның балқымасының жəне капиллярлық күштердің əсерінен қосылған бөліктері арасындағы алшақтықты (бірлескен) толтырады.

Біріктірілетін бөліктердің беттерін дəнекерлеуден бұрын мұқият тазалап, ерітіңіз. Біріктірілетін беттердің тазалауы сыпырғыш щеткалар, егеулер немесе қырғыштар көмегімен жүзеге асырылады жəне оларды түрлі еріткіштермен (бензин, ацетон, ақ түсті жəне т.б.) майсыздандырады. Пісіруден бұрын тотықты пленканы алу үшін біріктірілетін бөліктердің беттерін, мысалы, тұз қышқылымен қыстыруға болады. Кесу үдерісі кезінде бір-біріне қатысты бөліктердің салыстырмалы орналасуы бекітілуі керек. Мұны істеу үшін жұмсақ (жалпақ) болат сымды немесе бұрандама қысқышты пайдалаңыз.

Тікелей тазалауға кіріспес бұрын, дайындаманың бетінфлюспен жағады. Цинк хлориді флюс ретінде пайдаланылады, оның ерітіндісі щеткамен, киізден немесе паллиден жасалған бұйымға қолданылады. Содан кейін консервіленген бетон аммиак ұнтағына себіліп, қалайы немесе басқа қорытпа балқу температурасына дейін қызады, ол бетіне ұнтақ немесе кішкене бөліктер түрінде қолданылады

І. ДӘНЕКЕРЛЕНГЕН ҚОСЫЛЫСТАР ЖӘНЕ ОЛАРДЫ ҚҰРАСТЫРУ

3. Электр дәнекерлеуішпен жұмсақ дәнекерлеу құралдарын дәнекерлеу кезінде жұмыстарды орындау ережелері

Дәнекерлеу (дәнекерлеуіш) балқытылған металл немесе қорытпадағыарқылыбіртұтасекінемесеодандакөпметаллбөліктерін қосылу процесі. Дəнекерлеуіш металл бөліктері қосылды балқу нүктесі төмен балқу температурасы бар. Бұл əдіс біртекті жəне металдарды біртекті екі тұрақты байланысын қамтамасыз етеді. Байланыстырылатын бөліктердің шеттерін балқытусыз орын алады. Дəнекерлеуіш процесі қосылған бөлшектер мен дəнекерленген жік кристалдану материал шашыраңқы (ену) кейіннен дəнекерлеуіш балқу температурасы, оның балқымасының жəне капиллярлық күштердің əсерінен қосылған бөліктері арасындағы алшақтықты (бірлескен) толтырады.

Біріктірілетін бөліктердің беттерін дəнекерлеуден бұрын мұқият тазалап, ерітіңіз. Біріктірілетін беттердің тазалауы сыпырғыш щеткалар, егеулер немесе қырғыштар көмегімен жүзеге асырылады жəне оларды түрлі еріткіштермен (бензин, ацетон, ақ түсті жəне т.б.) майсыздандырады. Пісіруден бұрын тотықты пленканы алу үшін біріктірілетін бөліктердің беттерін, мысалы, тұз қышқылымен қыстыруға болады. Кесу үдерісі кезінде бір-біріне қатысты бөліктердің салыстырмалы орналасуы бекітілуі керек. Мұны істеу үшін жұмсақ (жалпақ) болат сымды немесе бұрандама қысқышты пайдалаңыз.

Кейде дəнекерлеу процесінде келесі құбылыс байқалуы мүмкін: ұсақтағыш жердің айналасында таралмау жəне өнімнің қосылған бөліктері арасындағы қосынды толтыру орнына допқа айналады. Бұл құбылыс əртүрлі себептермен, көбінесе беткі кернеу күштерімен себептенеді. Кейде ылғалдың жетіспеушілігі себебі жəне негізгі метал құрылымдары арасында үлкен айырмашылық болады, сондай-ақ оқшаулағыш пленкалардың бар болуы жəне мақаланың балқытылған бөліктерінің бетіне ластануы.

Металл бөлшектерінің беті əрдайым микроағзаға ие, ол бұрынғы өңдеудің іздері арқылы қалыптасатын ашық көзге көрінбейді.

Балқытылғанкүйдегібалшықосымикротегісемесжерлердіңбəрін толтыруы керек. Жылыту процесінде оксидтік пленканы қалыптастыруға жол бермеу үшін арнайы заттар – ағындар пайдаланылады, бұл сондай-ақ өнімнің бөлшектерін суланған болатындай егуге қабілеттілігін жоғарылатуды қамтамасыз етеді,демек дəнекерленген балқымамен жақсытолтырылады.

Осы міндеттерді орындау үшін флюстер мынадай талаптарды қанағаттандыруы тиіс:

• ұңғыманың жұмыс температурасы жəне ағынның температурасы бір-бірімен сəйкес келуі керек. Ағзаның оксидтерді ерітетін температурасы пештің жұмыс температурасына қарағанда біршама төмен болуыкерек;

• оксидтердіңерітужылдамдығыпісіружылдамдығынанжоғары болуытиіс;

• жаңа оксидтердің пайда болуын болдырмау үшін дəнекерлеуді тез жеткілікті түрде жүргізукерек;

• флюстердің төмен тұтқырлығы жəне қалыпты беттік кернеуі болуыкерек;

• флюстер ластаушы заттарды толығымен қырып тастап, оларды тұздалу аймағынан алып тастауы керек, əйтпесе тұтқыр шлак қабаты тұзды белсенділікті азайтады жəне метал бетіндегі флюсті шашатын заттардың белсенді əрекетіне жолбермейді.

Байланыстың мақсаттарына қарай, дəнекердің екі түрі бөлінеді: жұмсақ(балқутемпературасы80...300°C)жəнемыс-мырышпенкүміс қорытпалар негізіндегі қатты дəнекер (балқу температурасы 700...1000

° C).

Жұмсақ дәнекермен пісіру. Пісіру кезінде қолданылатын жұмсақ дəнекерлер қышқыл, қалайы мен қорғасынмен негізделген төменгі балқыту металдарының қорытпасын білдіреді. Қаңылтыр қорғасын пішіндері ҚҚД (қалайы-қорғасын дəнекерə) əріптерімен жəне пеште қалайыдағы қалайы құрамын көрсететін сандармен белгіленеді. Қалайдың пайыздық үлесі оның қолданылу аймағын анықтайды [8, б. 137, 140].

Жұмсақдəнекерлердіқылшықпен,сымдарменнемесетолтырылған түтіктер түрінде жасайды, олардың массасы пеш массасының шамамен 5%құрайды.

Пісіруді жалғастырмас бұрын, дайындалатын бөлшектердің беттерінұқыптапдайындаукерек.Беттідайындауметалшажылтырлық

деңгейіне дейінгібеттегі кір мен коррозияны қырғышпен, қылауықпен немесе егеумен тазалаумен жүзеге асырылады. Беттерді тазалауға арналған абразивті терілер пайдаланылмайды, себебі оның ішіндегі желім пісірудің бетін қатты ластайды. Табақшадан жасалған қаңылтырлармен қайнатылған кезде, түйіршік қышқылының 20% ерітіндісімен түйіседі. Бірлескен құрастырылған беттер бір-біріне тығыз орнатылып, икемдеу, түзу жəне аралау сияқты өңдеу операцияларын қолданады. Дəнекерлі жіктердің кейбір нұсқалары 2.1 суретінде көрсетілген. Қылқаламның көмегімен сұйық флюстың жұқа қабатын дəнекерлеп біріктіру орнына жағады. Қатты флюсты пайдаланған кезде, ілінісу беті дəнекерлеудің бетін алдын ала дəнекерлегəшпен қыздырады.

Жұмсақ дəнекерлерді пайдаланылатын флюстер оксидтердің түйісуін тазартуға, дəнекерлеу кезінде оксидтердің пайда болуына кедергі келтіре алады жəне ерітіндінің беттік керілуін азайтады, оның жақсы ағымдығын қамтамасыз етеді жəне бөртпенің ұсақталған бөліктері арасындағы алшақты толтырады. Сұйық ағындар, мырыш хлориді, аммиак, розин, стеарин, дəнекерлейтін паста жəне кейбір жағдайларда тұз қышқылының ерітіндісі жұмсақ ерітінді ретінде пайдаланылады. Флюстың құрамы біріктірілетін біліктің бөліктерінің материалдарына байланысты таңдалады [8, б.140].

2.1.сурет. Дəнекерлі жіктердің түрлері: a - түзу сызық; б - қабаттасу; в–сатылы аралық; г - тікелей түпкілікті аяқтау; д– қабықшалы аралық; e – кең

2. сурет. Үздіксіз қыздырудəнекерлегіші:

a - газды; б - бензинді; 1 - жұмыс бөлімі; 2 - білік; 3 - қамытша;

4 - қыздырғыш; 5, 9 - крандар; 6 - тұтқа; 7, 8 - жалғастықтар; 10 - сопло; 11 - бензин қыздырғышы; 12 – резервуар тұтқасы

Дайындаманың қосылатын бөліктері дəнекерлі жіктер жоғарғы жағында болатындай орналасу керек. Дəнекерлеуіш тиген жер қыздырылып, дəнекер еріп балқи бастаған кезде, таралады, дəнекерлеуішті жігінен тартпай-ақ, орын ауыстырады, дайындамадағы біріктірілген бөліктер арасындағы саңылауларды толтыруға мүмкіндік береді. Дəнекерді жұқа тегіс қабатпен əдіпсіз жағу керек. Дəнекерлеу жұмысы аяқталғаннан кейін, жік үстіндегі ағылуын егеумен, ал бетін егеуқұм қағазымен жояды.

Дайындаманың бөліктері жұмсақ дəнекерлердің қосылыстарына қолданылатын талаптарына байланысты дəнекерлі жіктерді үш топқа бөледі:

• берік - міндетті түрде герметикалық емес, бірақ міндетті түрде механикалық беріктігібар;

• тығыз - түрлі заттардың өтуін болдырмайтын кепілдік герметикалылығы бар тұтасжіктер;

• берік–беріктігі де, төзімділігібар.

Жұмсақ дәнекермен пісіру құралдары. Буындарды кəдеге жаратудың негізгі құралы дəнекерлеуіш болып табылады. Қыздыру əдісіне қарай дəнекерлеуіштің жұмыс бөлімі бойыншапериодтық

қыздыруға арналған дəнекерлеуіш, газды немесе бензинді жылыту қондырғыларын қолданумен тұрақты қыздыруға арналған дəнекерлеуіш жəне жұмыс бөлігін электр тогымен қыздыратын электрлік дəнекерлеуіш деп бөлінеді.

Периодтық қыздыруға арналған дəнекерлеуіштің екі түрі бар: тік жəне бұрыштық (балғамен). Дəнекерлеуішті қыздыру пісіру шамы немесе ұста ошығы арқылы. Қыздыру алдында, дəнекерлеуіштің басы тазалап жіберіледі де қызғаннан кейін оксидтерден тазартылады,ол флюспен (сұйық немесе қатты) қолданылады жəне қызмет көрсетіледі. Тұрақты жылыту дəнекерлеуіші (газ немесе бензинмен) (2.2 сурет) дəнекердің жұмыс бөлігінін тұрақты қыздыруы газды немесебензин

отынымен тиісінше, қамтамасыз етеді.

Электрлік дəнекерлеуіш (2.3 сурет) жоғары сенімділігі мен пайдаланудыңқарапайымдылығынабайланыстыкеңіненқолданылады. Олар екі түрге бөлінеді: тік жəне бұрыштық. Осындай дəнекерлеуіштің басын оксидтерден тазалау керек, ол флюс көмегімен жүзеге асырылады.

2. сурет. Электрлідəнекерлеуіш:

a - тікелей желі: 1 - электр сым; 2 - электрлік штепсель; 3 - жұмыс бөлімі; 4, 7 - қысқыштар; 5 - корпус; 6 - қыздыру элементі; 8 - білік;

9 - қол сабы; б – бұрыштық

Электр дəнекерлеуішпен жұмсақ шынжырлармен дəнекерленген кезде, келесі ережелер сақталуы керек:

1. Ұнтақтау үдерісінен бұрын, дəнекерленген темірдің, сондай-ақ электр сымының жəне электр ашасының жұмысынтексеріңіз.

2. Біріктірілген дəнекерлеу бөліктерінің бір-бірімен суланғанына көз жеткізукерек.

3. Тазартылған жерді тұз қышқылының ерітіндісімен сорып, ағынның қабатымен жабукерек.

4. Ұңғыманы тек қана жақсы қыздырылған жəне жабық дəнекерленген темір арқылы орындауғаболады.

5. Кесетін үтікті қатты қыздырып жібермеңіз. Кесетін ағаштың қызып кетуі жəне күйіп қалуы жағдайында, оны сорғытқышты тазалап, оны қайтадан пештің шетінесалады.

6. Ұзын ұзындығын дəнекерлеу кезінде тұздықты пайдаланып, оны тұздалу алаңына алып, оны дəнекерлеу үтікпенжылжытыңыз.

7. Ұңғыманың сапасын тексерукерек:

   • сыртқы бақылау, алдын ала оралған жерлерден аулақ болу, «жасырын» тігіс, дөңгелектегі саздыерітінді;

   • геметика (тұздалғаныдыстар);

   • бүктелген (механикалық беріктігі үшін пісірілген дайындамалар).

Қатты дәнекермен пісіру. Пішінді материалдармен пісіру бөліктерінің мықтылығын қамтамасыз етеді. Тұтас металға терең еніп кететін тереңдіктің иілімділігі мен икемділігі алынған кесектерді кесу əдістерімен де, пластик деформация əдістерімен (илемдеу, иілу, соғу жəне т.б.) кейіннен дəнекерленген жерлерде айтарлықтай механикалық кернеулерге төтеп беруге мүмкіндік береді.

Пісіруге орнын дайындау. Балқытушы жəне материалдың балқу нүктесінің айырмашылығы айтарлықтай төмен болғандықтан, бұл əдіс жұмсақ дəнекерлеушіге қарағанда көп дайындық жұмыстарын қажет етеді.

Беттерді тазалау. Жұмсақ дəнекермен пісіру кезінде беттердің тазалануы туралы айтылғандардың бəрі тұтас тұтқыштармен дəнекерлеуге арналған беттердің дайындалуына қатысты болатын. Кесетін орын алатын орынның абсолютті тазалығын қамтамасыз ету қажет.

Пісірудің табыстылығына теріс əсерді тек қана оксидтік пленкаларды ғана емес, сондай-ақ препараттың бетіне майдың ластануын тудырады, сондықтан олар мұқият жойылуыкерек.

Сәйкес келтіру. Алдыңғы пісіру нəтижесінде қалдық кернеулерді мүмкін болатын бөлшектердің барлық дəнекерленген бөліктері жандырылған болуы керек, əйтпесе, дайындалатын бөліктердің қисық болуы мүмкін, бұл пісіру нүктесін толығымен толтырылмауына алып келуі мүмкін. Барлық щеткамен жабдықталған тесіктерде ауа шығатын тесіктер болуы керек, себебі қыздыру кезінде бұйымның беткі жағы ширатылып немесе жарылып кетуі мүмкін. Дəнекерлеу кезінде балқытылған балғамен толтырылатын дайындаманың бөліктері арасында белгілі бір алшақтық сақталуы керек. Бұл қашықтық мөлшері 0,2 мм-ден аспауы тиіс.

Дайындамалардың бекітілуі. Егер жұмсақ ерітінділермен дəнекерлеу, əдетте, біріктірілетін бос орындардың өзара орналасуын бекітпестен таратылады жəне оларды жылтырату процесі жеткілікті ұзақ уақыт интервалына қажет болған кезде, пештермен немесе басқа тұтқыштармен ұстап тұру үшін жеткілікті болып табылады, дайындама өзара қамтамасыз етілуі керек. Мұндай бекітпелер бекітуші құрылғылармен жабдықталған құрылғылармен жұмыс істеуге жəне жылу кезінде бірлескен дайындамалардан жылуды нашар жоюға жұмсалады. Қатты дəнекерлеу кезінде осындай құрылғыларда жиі пайдаланылатын материалдарға көмір жəне асбест жатады.

Байланыстырылған жұмыс бөлшектерін түзудің бір жолы - сымды байлау. Дайындамаларды байлау үшін диаметрі 0,2 ... 0,5 мм болатын болаттан жасалған жалпақ сымды қолданыңыз. Бұрандалы сымды қолданған кезде келесі кемшіліктерді ескеру қажет:

• қыздырылған кезде, болат сым бекітілген преформалардан əлдеқайдаазаяды;

• қыздырылған кезде темір масштабын қалпына келтіруге болады, бұл темірдің диаметрі бояуларға (түсті металдар мен қорытпалардың балқымасына) диффузиясына əкеледі, сондықтан біріктірілетін бланктердің физикалық жəне механикалық қасиеттері өзгереді. Бұдан басқа, орамдық сымдарды біріктірілетін беткі қабаттарға дəнекерлеугеболады;

• жергілікті жылу кезінде сым жанып кетеді жəне толығымен өртеніпкетуі мүмкін, содан кейін сымның бекіту əрекеті мерзімінен бұрын тоқтатылады. Жұмыс бөлшектерін сыммен байланыстыру, əдетте, көп уақытты қажет етеді, сондықтан барлық жағдайларда сыммен жұмыс бұйымдарының байланысы жұмысты қысқыштармен бекіту арқылы орынды түрдеауыстырылады.

Флюсты және дәнекерді қолдану. Қатты дəнекерлеу кезінде, флюстер жұмсақ ерітіндімен дəнекерленген кездегідей функцияны орындайды. Флюсты таңдау қосылуға болатын буындардың материалына байланысты [8,б.141]. Қатты дəнекерлеудің құрамына мыс-мырыш (ММҚ) жəне күміс жалатылған (КД) кіреді. Айқындау маркалардың белгілерінде сандар мыс немесе күмістің пайызы көрсетіледі. Қатты дəнекерлеу біріктірілетін материалға байланысты таңдалады [8, б.138, 139].

Дінекерлеу орнын қыздыру құралдары. Қатты дəнекерлеу кезінде жұмыс бөлшектерін жылытуды газ жəне бензин оттығы, муфта пештерінде, тұздыванналарда, жоғары жиіліктегі токтармен, сондай-ақ электр байланыс машиналарында жүргізеді. Газ жəне бензин алауын жасау үшін арнайы құрылғылар - қыздырғыштар қолданылады. Бензинді жəне керосинді от пайдалану, бұлшық ерітінділермен дəнекерлеу кезінде қолайсыз болып табылады, себебі олар дəнекерлеудің біркелкі жылытуын қамтамасыз етпейді.

Қатты дәнекермен пісірудің негізгі ережелері. Қатты дəнекерлегішпен дəнекерлеу кезінде келесі ережелер сақталуы керек:

1. Ұсақ дəнекерлегішпен дəнекерлеу кезінде келесі ережелер сақталуы керек: Ұңғымаға дейінгі кезеңде тораптың қыздыру көзінің жұмысының жəне жұмысының тиімділігін тексеруқажет.

2. Қосылу аймағын тазалаудың сапасын, дəнекерленетін беттердің тығыздығын жəне тұтқыш тақталардың орнына бекітілу күшін тексеруқажет.

3. Тұз қышқылының ерітіндісімен тұзды ерітінділерді шайып алу керек.

4. Ұңғыманың ұтымды технологиясын сақтауқажет:

   • арқандағы бекітілген пластинкамен немесе дəнекерлеуші жанармайдың жалынында немесе муфталық пеште отынның балқу нүктесіне жақын температураға дейін қыздырылуы керек;

   • сұйытқыш тордың қиылысында орналасуы керек, ол толығымен стриптирленеді немесеағынмен ластанып, жылуды жалғастырады түйісетін жер толығымен балқытылғанға дейін жəне тұзды түйіспелер толтырылғанша орыналады.

5. Ұңғыманың сапасы тексерілуікерек:

   • ғылыми тұрғыдан - қорғалмаған жерлер болмаған

жағдайда

• төзімділікпен - қатты заттарға арналған сыпырмалы жерлерді оңай тарту арқылы - сызаттар болмағанкезде.

Қауіпсіздік техникасы ережелері. Дəнекерлеу кезінде келесі қауіпсіздік ережелерін сақтау қажет:

1. Қате жұмыс істейтін құралдарды немесе тіркемелерді қолданбаңыз.

2. Кесетін құралдың немесе жылтыратқыш құралының қыздырылған бөлшектеріне қолтигізбеңіз.

3.Пісіретін орынға тым жақын жақындауға болмайды.

4. Жұмысты созатын қақпақтың астында жасаукерек.

5. Өнімді саздау үшін ұстап тұру үшін пиллерлер немесе доңғалақ қыстырғыштарын пайдаланукерек.

6. Отқа төзімді тұғырмен дəнекерленген кезде қолдармен жəне көзілдіріктермен жұмыс істеукерек.

7. Жұмысты аяқтағаннан кейін қолыңызды сабынмен мұқият жуу керек.

Арнайы пісіру әдістері. Дайындамаларды дəнекерлеуішпен пісіру бұрынғысынша қосылыстарды монтаждаудың ең қарапайым əдісі болып табылады, бірақ бұл əдіс өнімділігі жақсы емес. Термиялық балқыту кезінде батыру арқылы төменгі температуралық жұмсарту тиімдірек болып табылады. Бұлжолды толтыру арнайы агрегаттарда жүзеге асырылады, оларда флюс жəне балқытылған төмен температуралы (жұмсақ) балқыту пештері орнатылады. Дайындамаларды алдын ала тазартып, майсыздандырады, содан кейін оларалдыменфлюсібарваннағабатырылады,соданкейінбалқытылған тұзды ерітіндімен, содан кейін оларды бөлме температурасына дейін ауамен шығарады жəнесалқындатады.

Белгіленген ерітіндінің температурасы ваннаға орналастырылған жылу сезгіш элементі бар арнайы құрылғы арқылы басқарылады жəне жүргізіледі.

Жоғарыда сипатталған дəнекерлеу əдісімен қатар, қорғағыш газдарда, вакуумда жəне белсенді газ ортада дəнекерлеу ұшы буындарының сапасын жақсарту үшін қолданылады. Бұл пісіру əдістерінің негізгі ерекшелігі, олар ағындарды пайдаланбай орындалады, өйткені дəнекерлеу кезінде жұмыс жасайтын орталар тотықты пленкалардың пайда болуына кедергі келтіреді.

4. ҚАЛАЙЫЛАУ

Қалайылау- балқытылған қалайы немесе қалайы қорғасын қорытпаларының жұқа қабаты бар жабысқақ заттардың беттерін жабу процесі. Коррозиядан жəне тотығудан бөліктерді қалпына келтіру үшін жүзеге асырылады, беткейлер мен құралдарды жұмсақ дəнекерлеуге арналған құралды дайындайды, сондай-ақ, балбитпен сырғанау мойынтіректерінің шөгінділеріне құю алдында қолданылады. Дайындау алдында, дайындау бөлігінің беті мұқият тазаланып, май жағылады. Ластанудан жəне коррозиядан бетін тазалау механикалық түрде (сыпырғыш щеткалар немесе егеу көмегімен) жəне химиялық жағынан, 25% ерітіндідегі тұз қышқылының ерітіндісінде, бөренелердің беттерін ылғалдандыру жəне олардан тотықты пленкаларды алу үшін жүзеге асырылады. Механикалық тазалаудан кейін, бөшкелер қайнаған 10% каустикалық сода ерітіндісінде, содан кейін суда жуылады.

Тікелей тазалауға кіріспес бұрын, дайындаманың бетінфлюспен жағады. Цинк хлориді флюс ретінде пайдаланылады, оның ерітіндісі щеткамен, киізден немесе паллиден жасалған бұйымға қолданылады. Содан кейін консервіленген бетон аммиак ұнтағына себіліп, қалайы немесе басқа қорытпа балқу температурасына дейін қызады, ол бетіне ұнтақ немесе кішкене бөліктер түрінде қолданылады. Тұтқаны немесе қалайыдан кейін, дайындау бөлігінің қыздырылған бетіне тиіп болғаннан кейін, ол еріп кетеді, ол бұрын пісіргенде немесе аммиак ұнтағына себілген зығыр матамен үгітіледі. Қолданылатын қорытпа өңдеуге арналған дайындаманың бетіне біркелкі бөлінуі керек. Дүңгіршектің бетін жабудың мұндай тəсілі тегістеу əдісі деп аталады. Өңделетін бет қалайы немесе қылшықпен жабылған болуы мүмкін, ал басқа əдіс – сіңіру болып табылады. Бұл жағдайда тазартылған жəне дəнекерленген қаптама мырыш хлориді ерітіндісімен ваннада, содан кейін балқытылған тұзды немесе қалайы бар ваннада шамамен бір минуттай толтырылады, жəне ваннада жатуы 2 ... 3 минутқа созылады, содан кейін ол ваннадан алынады, жабынның таралуының біртектілігі жəне қабыршақтардың болмауынатексеріледі.

Әдетте, ұнтақтарды дəнекерлейтін шам арқылы қыздырады.

Қалайылаукезіндегіқауіпсіздікережелері.Қалайылаукездекелесі қауіпсіздік ережелерін сақтауқажет:

1. Қалпына келтіру процесіне байланысты барлық жұмыстар брезент қолғаптарында жүргізілуітиіс.

2. Қалпына келтіру кезінде барлық жұмыстар сорзатын қалпақ астында немесе жақсы желдетілетін бөлмеде жасалуыкерек.

3. Тотығу қышқылы ерітіндісін дайындағанда, бүркемелеуді болдырмау үшін əрдайым қышқылды суға құйып қоюкерек.

4. Кернеу шамымен жұмыс істегенде тыйымсалынады:

1. Қорғайтын кірпіш экрансыз дəнекерлейтін шамдыоттауға;

2. Шамрезервуарына шамадан тысауаберуге;

3. Басқару клапанын жаппас бұрын шамды ашуға. Резервуардағы ауаны лампа сөнгеннен кейін жəне оттық салқындағаннан кейін ғана босатыңыз.

5. Жұмысты аяқтағаннан кейінқолыңызды сабынмен мұқият жуыңыз.

ІІ. ЖЕЛІМДЕУ

2.1. Шегендеу

Желімдеу - бұл дайындамаларды тікелей бекітуге қабілетті қабаттың жұғу беттерінің арасында арнайы зат (желім) енгізіп, дайындамалардың тұрақты қосылыстарын алудың заманауи тəсілі. Желімдеудің маңызды артықшылығы - əртүрлі материалдардан қосылу мүмкіндігі. Желімдеу кезінде, ішкі кернеулердің пайда болуына жəне дайындамалардың деформациясына жол бермеуге болады. Желім түйіспелерінің кемшіліктері жылу қарсылығының төмендігі (100 ° C- тан төмен), жылжу үрдісі (байланыстырылған біліктің бір бөлігін екінші жаққа ауыстыру), шиеленісті күштердің ұзақ əсерімен, сондай- ақ, желімнің полимерленуі үшін ұзақ уақыт ұстау уақыты болып саналады. Байланыстыру металдан жасалған, металл емес жəне металл емес блоктарға (құбырларды қоса), тығыздағыштар мен қабықшаларды толығымен қосуға, бекітілген қондырғыларды қалпына келтіруге жəне бекітілген тұрақты буындардың құрылуымен байланысты бірқатар басқа жұмыстарға қолданылады.

Қосылатын материалдардың барлық түрлері мен желімдердің барлықтүрлерініңжелімдеупроцесі,əдетте,келесісатылардантұрады:

4. беттерді байланыстыру үшіндайындау;

5. желімдідайындау;

6. жабысатын беттерге желімқолдану;

7. қолданылатын желімнің əсеретуі;

8. біріктірілген (желімделген) жұмыс бұйымдарынжинау;

9. белгілі бір температурада жəне қысымда байланысорнату;

10. жабынды желімнентазалау;

11. желімделген буындардың сапасынбақылау.

Байланыстыру үшін бетті дайындау беткі жағына қажетті бұдырлық, кірден жəне майдан тазалауды жəне мұқият тазартуды береді. Механикалық қондырғы құралын таңдау жəне қажетті бұдырлықтарды жою жабысқақ байланыс түріне байланысты. Механикалық түзету үшін, берілген бұдырлықпен механикалық тазалауды қамтамасыз ете отырып, файлдар, қағаздар мен зығыр қағаздар, сондай-ақ өңдеу əдістерінде (бұрғылау, ұнтақтау, ұнтақтау жəне т.б.) қолданылады.

Жер бетіне қолданылатын желім қабаты біркелкі болуы тиіс, ауа көпіршіктері болмауы керек. Сығындылар, мақсатына байланысты, сұйық,пастанемесеадгезиялыққабаттыңқалыңдығынарнайыреттеуді қажет етпейтін жабысқақ пленка түрінде болуы мүмкін. Қолмен желімделген щетка немесе шпатель, сұйық жабысқақ бүріккіш пистолетпен қолданылуы мүмкін. Жабысқақ, ылғал мен ұшпа заттардың желімнен кейін булану кезеңі ішінде желімнен буланып, соның нəтижесінде жабысқақ қажетті тұтқырлыққа ие болады жəне жабысқақ тігістің шөгуіназайтады.

Қабыршақтардың жəне басқа қысқыш құрылғылардың көмегімен оларды өздігінен жылжытуды қоспағанда желімделген жұмыс бөлшектерінің комбинациясы жүзеге асырылады.

Желімдеу жəне полимерлеу үрдісі белгілі бір жағдайларда болуы тиіс: қысым - 0,3 ... 1 МПа, температурасы - 5 ... 30 ° С, ұстау уақыты - 20 минуттан бастап 74 сағатқа дейін. Қажетті шарттарды жасау үшін механикалық, гидравликалық жəне пневматикалық баспалар жəне электр немесе газбен жылытуға арналған арнайы қондырғылар қолданылады. Ашық жалынның бос орындарын ашу үшін газ немесе бензин қыздырғыштарын пайдалануға болады.

Желім қосылысы көрнекі түрде қадағаланады, сондай-ақ түйіспелерді ағып кету мен беріктікке тексереді. Егер байланыс күші берілсе, сəтсіздік жабыспалы тігіс бойымен емес, негізгі материалда орын алса, қосылым қанағаттанарлық болып саналады.

Шегендеу-тойтармалар көмегіменажырамайтын қосылыстарды алу. Шегендеу металл конструкцияларды өндіру кезінде қолданылады (швейцар, контейнерлер мен жақтаудың түрлері). Тойтарма - бұл пластиналық металдан жасалған таяқ,басында қалау деп аталатын үшы болады.Операция барысында таяқшаның екінші жағында екінші бастырушы басы қалыптасады, ол біріктірілетін бөріктер тесіктерінде орнатылады, ол жабық бас деп аталады. Тұтқаларды дайындау үшін дөңгелек металды қолдану қажеттілігі арқалықтың бастары пештің пластикалық деформациясының нəтижесінде пайда болады.Тұтқаны бүктеп тұрған кезде, тораптарды біріктірілетін бөлшектер сияқты бірдей материалдан таңдау керек. Бұл гальваникалық жұптардыңпайда болуына кедергі келтіреді, бұл тесік пен бөліктің арасындағыбайланыс орнында коррозияға əкеледі. Шегендеу процессі екі сатыдан тұрады: дайындық жəне дұрыс кесу. Дайындау сатысында тесік бұрғылау немесе тесіктерді бұру жəне қажет болған жағдайда бастарды жабу арқылы тесікке қалыптастыру кіреді. Тұтқаны пышақпен дайындауға арналған тесікке еніп, тырнағыштық бұйымдарды созып, жабық басты қалыптастырады жəне пышақтан кейін тазалауды қамтиды. Тығыз байланған заттың сипатына байланысты шегендеу суық (қыздыра алмай)жəнеыстық(жылытқышты1,000...1,100°Cтемпература)алдын ала қыздырады. Іс жүзінде диаметрі 12 мм-ден асатын болат кескіндері қолданылған жағдайда ыстық илеуқолданылады.

Тойтарылған және тойтарма тігістерінің түрлері. Монтаждау жұмыстарында ең жиі пайдаланылатын тораптар - жартылай дөңгелек жəне пішіндес бастары бар тораптар. Шегендеулер жеткіліксіз берік қосылмағандықтан, оларды шектеулі түрде қолданады.

1. сурет Шегендеу түрлері: a, б, - жартылай дөңгелекбасымен;

в - цилиндр басымен; г - құпия басымен; д - жартылай шұңқыр басымен; e - жарылғыш; ж – құбырлы

Мақсатынажəнепайдаланужағдайларынабайланыстыцилиндрлер блогының бастиегі басқа нысандарын қолдануға болады (сурет2.4.).

Шегендеудің мөлшерін таңдау бөліктердің қалыңдығына байланысты болады. Шегендеудің диаметрі, əдетте, біріктірілетін бөліктердің жалпы қалыңдығына тең болуы керек. Тік бұрылыстың ұзындығы жабық бастың қалыптасуын, пішінді үдеріс кезінде таяқшаны азайтуды жəне оның астындағы тесік пен қабырғалардың арасын толтыру қажеттілігін ескере отырып айқындалады (сурет-2.5).

Тұтқаны еркін, бірақ жеткілікті тығыз бекітуге кепілдік беру үшін тесіктің диаметрі өзекше диаметрінен біршама үлкен болуы керек:

Шегендеудің диаметрі,мм 0 2.2 2.6 3.0 3.5 4.0 5.0 6.0 7.08.0

Бұрғының диаметрі, мм:

дəл жиынтық.................................2,1 2,4 2,7 3,1 3,6 4,1 5,2 6,2 7,2 8,2

өрескелқұрастыру 2.3 2.6 3.1 3.54.0 4.5 5.7 6.7 7.78.7

Байланыс кезінде жабық бас құруға болмайтын жағдайда, жарылғыш шегендеулер қолданылады. Жарылғыш затпентолтырылған бұл бұрылыс қосылуға арналған бөліктердің тесіктеріне орнатылып, суық күйде жарық балғалары соққығаұшырайды.

Осыдан кейін, шегендеу кірістіру басының жағынан жылыту құрылғысымен (мысалы, дəнекерлеу үтік) жылытылады, соның салдарынан тесікшеге орнатылған заттың жарылуы байқалады жəне оның соңында жабық бас қалыптастыру үшін кеңейеді.

2.2.сурет.Шегендеулі қосылыстар:

a - сөресімен басы бар; б - жартылай дөңгелек басымен; 1 - жабу басы; 2 - шыбық; 3 - кірістірілген бас; l - тордың ұзындығы;

d - таяқтың диаметрі; l₀ - жабылу басы астындағы тесік ұзындығы; S - қосылатын бөліктердің қалыңдығы

Бөлшектерді біріктіретін орын шегендеу тігісі деп аталады. Қоспаның табиғатына жəне оның мақсаттарына байланысты, діңгектер қатты, тығыз жəне қатты болып бөлінеді.

Күшті тігіс жоғары беріктігі бар қосылысты алу қажет болған жағдайларда қолданылады. Әдетте, бұл əртүрлі тірек конструкцияларында: бустер, бағандар, көтеру конструкциялары жəне басқа да ұқсас құрылымдар.

Төменқысымдыгаздарменсұйықтықтардытасымалдауғаарналған сұйықтықтар, құбырлы түйіндер үшін борттық танкілер мен кемелер үшін қатты тігісқолданылады.

Қатты тігіс жоғары қысыммен жұмыс істейтін құрылғыларда жəне құрылымдарда, мысалы, бу қазандықтарында, бөлшектерді қосу үшін қолданылады.

Бірлескен бөлшектерін өзара орналасуы бойынша, екі түрлі тігіс түрі бар: түйісу жəне лап (сурет 2.6, а). Қақпақ түйістерін біріктіру қабаттастыру арқылы жүзеге асырылады. Қосылым біреуін пайдаланады (сурет-2.6, б) немесе екі (сурет 2.6, c). Кез-келген байланыстың шегендеулері бір, екі, үш немесе одан да көп жолға орналастырылуы мүмкін. Шегендеулердердің қатарына байланысты қосылыс бір, екі жəне көп қатарлы пішінді буындарды бөледі (сурет- 2.7).

Қосылыстағы тойтармалар арасындағы қашықтық қосылыс түріне байланысты таңдалады (бір қатарлы немесе екі қатарлы). Бір қатарлы тігістерде балта осьтерінің (қадам) арасындағы қашықтық үш тірек диаметріне тең болуы тиіс, ал қосылыста тесік осіне қосылатын бөлшектердің шетінен кем дегенде бір жарым диаметр болуы керек.

Екіжақтытігістердіорындағанкезде,осықашықтықтарсəйкесінше төрт жəне бір жарым дана диаметрге тең болуы тиіс. Мұндай буындардағы шегендеудің арасындағы қашықтық екі шегендеу диаметрі болуыкерек.

Қолмен шегендеу үшін құралдар мен керек-жарақтар. Қолмен тойтару үшін төмендегі құралдар пайдаланылады: слесарь (əдетте шаршы шабуылшы бар балғамен), кірістіру басы мен қыспақ балғаны ұстап тұру. Шегендеу үшін балға дəнекердің диаметріне байланысты салма бойынша таңдалады:

Дəнекердің диаметрі, мм .. 2, 0	2,5	3,0		3,5
Балғаныңмассасы,г 100...150	150...200	200...300		300...350
Дəнекердің диаметрі,мм.. 4,0	5,0		6,0.....8.0
Балғаныңмассасы,г 350 ..350	400.....450		450.....500

Қолдау – дəнекердің тойтармаларының ажыратып алу тірегі болып қызмет етеді, қолдау массасы балға массасының 4-5 есе көп болуы

керек. Жарты дəнікер түкті бас тігісіне негізделген тіреуіш жабық бас тері түріне сəйкес келетін нысаны бар тесік болуы керек.

7. .сурет. Дəнекердің түрлеріне қарай, өзектердің қаптамалары: a - бір қатар; б, в - екі қатарлы; r - бірнеше қатар; t - қосылу қадамы;a - бөліктің шетінен тесік тесік ортасына дейінгіқашықтық

Керу – Стрингер қабықшаның бойында кесіліп тұрған парақтарды қаптайды. Шиеленіс осіне соқыр тесік жасалады, оған қосылуға арналған бұйымдар салынған кезде түйреуіш табақша кіреді. Созылу тесіктерінің диаметрі тесіктердің диаметрін 1 ... 1,5 мм-ден көп емес болуы тиіс.

Сығу - бұл тордың соңында пішінді түйістің жабылатын жартылай шеңберлі басын қалыптастырғаннан кейін қалыптастыру үшін тесік пайда болады. Бұл тесіктің пішіні жабылатын бастың пішініне сəйкес келуі керек. Соқыр бекініс бастары балғамен жасалады.

Безеубастар жалпақ жəне дөңгелектелген жұмыс бөлігі бар өткір болып табылады жəне ілмектелген тігістің шеттерін тесу арқылы қол жеткізілген діңгектің қаттылығын жасауға арналған.

Қолдау, созу жəне безеубастар аспаптық көміртекті болаттан жасалады жəне олардың жұмыс бөліктері сөндіріледі.

Осы құралдардың көмегімен қолмен шегендеу екі əдіспен жүзеге асырылады: тікелей жəне кері.

Тікелей əдіс жабық бастың жағынан соққы таяқшасына əсер ететіндігімен сипатталады.

Кері əдіспен соққылар салмалы бастың үстіне басылады, жəне құлыптау басын қалыптастыру тіреу жəне қысу жолымен жүзеге асырылады. Шегендеу сапасы тікелей əдіспен əлдеқайда төмен емес, сондықтан кері тігу əдісі тек тікелей қолдану əдісі мүмкін болмаған жағдайда ғана қолданылады.

Пистонница-(2.8 сурет) құбырлы тойтармаларға арналған арнайы құрал болып табылады. Дəнекер 4 тесікке орналастырылған, 1-ілмек жауып тұрған басына бекітілген, пистонница 2 дəнекерді біріктіріліп, бір-біріне тартылып, пистонница тұтқаны айналдыру арқылықұлыптау басыкеңейтіледі.

7. .сурет.Пистондаушы:

1 - қармақ; 2 - пистонница; 3 -қысым; 4 - дəнекер

Қолмен тойтару кезде келесі ережелер сақталуы керек:

1. Жұмысқа кіріспесбұрын:

   • тесілген бөлшектерде тесіктердіңсəйкестігі;

   • тесік диаметрінің дəнекер диаметрінесəйкестігі;

   • толық жабу басын алу үшін тырнақшаныңұзындығы.

2. Бұрыштық бас саңылауларын есепке алу басқару тесігі арқылы бастың астындағы ойықтың тереңдігі мен диаметрін бақылаумен орындалуыкерек.

3. Бөлшектерді бүктеу пластинкаға тігіп, жарты дəнекер шүмегінің бастарымен орындалуы керек-тиісті өлшемдегі сфералық тесікшені қолдайды.

4. Араластырылған бөліктерді əрқашан тесік диаметріне сəйкес келетін тесікпен созып тұрыңыз.

5. Егер дəнекер тесікке еркін сыятын болса, дəнекерді тесікке шығармаңыз.

6. Ұстаушы буындарды тігу кезінде, мысалы, пышақпен, топсаның буындарыарасындажұқақағазтөсенішінсалукерекжəнемезгіл-мезгіл тырнағының бұрылысы кезінде топсаның қосылысынтексеріңіз.

7. «Салмақтағы», яғни герметикалық бөлшектер тігінен орналасқан кезде, сондай-ақ пневматикалық балғамен балға барғанда, жұмысты бірге орындау керек: бір жағынан тіреуіш басынан, екіншісі - герметикалық жақтауды жабуүшін.

9. сурет. Тойтармаларды жасау үшінқұрал

9. сурет Қолмен тасымалданатын пневматикалық баспа режимі. ПРП5-2: 1 - цилиндр; 2 - қапсырма; 3, 4 –қысым

8. Арнайы дəнекерді қолданғанда, арнайы құрылғыларды пайдаланып жұмсақ болаттан, мыс немесе алюминийден жасалған жолақты немесе сым қолданыңыз(2.9-сурет).

9. сурет. Пневмотұтқалық стационарлық баспасөз режимі. KP204-M: 1 - пневматикалық цилиндр; 2 - қапсырма; 3, 4 - қысым; 5 - тірек; 6 - контргайка; 7-бұрама;8-тапалдақ;9-қоршау;10-қосудыңпедалі;11-автоматтықазандық; 12 –сүзгі

Тойтаруды механизациялау. Ірі көлемді бөліктерді кесу кезінде қолмен механикаландырылған құралдар мен стационарлық пышақ жабдығы кеңінен қолданылады.

Шегендеу үшін ең көп таралған механикаландырылған құрал - бұл пневматикалық (сирек электрлік) бал қайшыны. Дəнекерлі балғалары əртүрлі түрлерімен ерекшеленеді, бірақ барлық балғалары дірілдеудің денеəсерінетұрақтыəсерететінкəсібиаурулардыңпайдаболуынажол бермейтін дірілдеткіштермен жабдықталуыкерек.

Материалдыңқалыңдығы4мм......6ммқалыңдығы6мм-гедейінгі диаметрі бар пневматикалық баспа материалдары жұмысының элементтерін біріктіру үшін қолмен басқару режиміқолданылады.

ПРП5-2 (сурет 2.10) жəне стационарлық режим.KП204-M(сурет-2.11). Қалыңдығы 1 мм қалыңдығы гальванизацияланған болаттан жасалған бұйымдарға жалғанғаналюминий дəнекерлермен жалғау

үшін, пышақтарды кеңінен қолдануға болады.

Розеткалардың дұрыс орналасуы баспаның биіктігімен бақыланатын бөліктердің үстінен үстінен немесе шабақ немесе өлшеуіш калибрімен басқарылады.

2.3, БІРІКТІРУ ӘДІСІМЕН ПЛАСТИКАЛЫҚ ДЕФОРМАЦИЯЛАУ (БІЛІКТЕУ)

Біріктіру əдісімен пластикалық деформациялау (біліктеу)- құбыр бөлігінің тесікшесіне салынған құбырдың соңын кеңейту процесі. Бұл əдіс, негізінен, дене бөліктерімен құбырларды жалғау үшін пайдаланылады. Мұндай байланыс оның беріктігі мен тығыздығымен ерекшеленеді. Роликтің басталуына дейін түтік пен дене бөлігінің ашу беті арасындағы айырма құбырдың диаметрінен 1% аспауға тиіс. Дененің қимасының дөңгелектік жəне цилиндрлік қимасыныңауытқуы 0,2 мм-ден аспауы тиіс. Түтіннің өртенгені дене бөлігінің ашылуына орнатылғаннан кейін тікелей жылжымалы процесс кеөту.

Құралдың (біліктеу) құбырдың металға əсер етуі нəтижесінде пластикалықдеформацияларпайдаболады,нəтижесіндеоныңдиаметрі ұлғаяды жəне түтік тесіккебекітіледі, тек түтік деформацияланады. Әрі қарай жылжу кезінде құбыр тесігі қабырғаларында баса бастайды, олар жүктеме жойылғаннан кейін түйіспінің беріктігі мен тығыздығын қамтамасыз ететін серпімді деформацияларды тудырады.Айналмалы

түтікшенің ұшы конусты түрде қалыптасқан жағдайда, түйіннің беріктігі едəуір көбейеді.

2.12.сурет. Қисық бүйірлік біліктеу:

1 - жылжымалы роль; 2 - корпус; 3 – біліктеу ролик; 4 – конус

Жылжымалы илектеу үшін бұрандалы илемдеу: бекіту (КВК) жəне бүйірілік (КВБ) қолданылады. Бүйірілік илектеу (сурет 2.12) 2-бөліктен тұрады, онда жасалған тіліктер, илемдеу роликтер 3, конустар 4 жəнебіліктеу

роликтер 1.

4 конусы айналғанкезде, роликтердің көлбеу ұштары 3 корпусына 2 басып,

құбырдыңішкібетібойыменжылжымалуғамүмкіндікбереді.Сонымен қатар, роликтер, конустың айналасында жылжытады, алға қарай жылжыту корпусына алға қарай жылжытады. Алға жылжып, конус роликтерді бір-бірінен жылжытады, ал роликтер түтікті кеңейтеді. Айналу орын алады. Бүйірлік роликтер құбырдың ұшының 15 ° бұралуын қамтамасызетеді.

Пневматикалық жəне электрлік қолмен жұмыс істейтін электр құралдары (бұрғылар) илемдеу жетегіе арналған ретінде пайдаланылады. Сапаны бақылауды илемдеу көзбен жəне құлақпен жүзеге асырылады. Сапалы илеммен құбырды тесікке батыруға болмайды, ал ол жазылған кезде дыбыс шығаратын дыбыс болмауы керек.

Қорытынды

Біріктіру əдісімен пластикалық деформациялау (біліктеу)- құбыр бөлігінің тесікшесіне салынған құбырдың соңын кеңейту процесі. Бұл əдіс, негізінен, дене бөліктерімен құбырларды жалғау үшін пайдаланылады. Мұндай байланыс оның беріктігі мен тығыздығымен ерекшеленеді. Роликтің басталуына дейін түтік пен дене бөлігінің ашу беті арасындағы айырма құбырдың диаметрінен 1% аспауға тиіс. Дененің қимасының дөңгелектік жəне цилиндрлік қимасыныңауытқуы 0,2 мм-ден аспауы тиіс. Түтіннің өртенгені дене бөлігінің ашылуына орнатылғаннан кейін тікелей жылжымалы процес кеөту.

Егер жұмсақ ерітінділермен дəнекерлеу, əдетте, біріктірілетін бос орындардың өзара орналасуын бекітпестен таратылады жəне оларды жылтырату процесі жеткілікті ұзақ уақыт интервалына қажет болған кезде, пештермен немесе басқа тұтқыштармен ұстап тұру үшін жеткілікті болып табылады, дайындама өзара қамтамасыз етілуі керек. Мұндай бекітпелер бекітуші құрылғылармен жабдықталған құрылғылармен жұмыс істеуге жəне жылу кезінде бірлескен дайындамалардан жылуды нашар жоюға жұмсалады. Қатты дəнекерлеу кезінде осындай құрылғыларда жиі пайдаланылатын материалдарға көмір жəне асбест жатады.

Біріктірілетін бөліктердің беттерін дəнекерлеуден бұрын мұқият тазалап, ерітіңіз. Біріктірілетін беттердің тазалауы сыпырғыш щеткалар, егеулер немесе қырғыштар көмегімен жүзеге асырылады жəне оларды түрлі еріткіштермен (бензин, ацетон, ақ түсті жəне т.б.) майсыздандырады

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ:

1. Физикадан анықтамалық құрал. Дүйсембаев Б., Қазақбаев Д. Алматы «Рауан» 1996 жыл

2. Развитие технического творчества школьников П.Н. Андрианова, М.А. Галагузовой. Москва «Просвещение» 1990г.

3. Физика және Астрономия (7- класс) Башарұлы Р,. Тоқтарбергенова У., Қазақбаева Д. Алматы «Атамұра» 2007 жыл.

4. Физика және Астрономия (9- класс) Башарұлы Р,. Тоқтарбергенова У., Қазақбаева Д,. Бекбасар Н. Алматы «Мектеп» 2005 жыл.

5. Физика және Астрономия (8- класс) Дүйсембаев Б.М., Байжасарова Г.З., Медетбекова А.А. Алматы «Мектеп» 2007 жыл

6. Физика – юным. Алексеева М.Н. Москва «Просвещение» 1980 жыл