Қ.Әбдіғұлов атындағы №34 жалпы білім беретің орта мектеп-гимназиясы

БАЯНДАМА

Тақырыбы: Дәптерге қойылатың талаптар (ағылшын тілі  пәні бойынша)

Ағылшын пән мұғалімі: Жұмабай Мадина

2024-225 оқу жылы

Жоспар:

• Кіріспе:

1. Дәптерге қойылатың талаптар;

• Негізгі бөлім:

1. Ағылшын тілі сабағында қолданылатын дәптер түрлері

2. Дәптерді жүргізу талаптары

3. Дәптердің ағылшын тілін меңгеруге әсері

4. Мұғалімдерге арналған ұсыныстар

5. Оқушылардың жазу сауаттылығын қалыптастырудағы дәптердің рөлі

6. Дәптердің оқушының жазу сауаттылығына әсері

7. Дәптерді тексеру талаптары мен бағалау критерийлері

• Қорытынды:

1. Дәптер талаптарының оқушылардың білім сапасына әсері.

2. Мұғалімдерге ұсыныстар.

Кіріспе

Дәптер оқу процесінің маңызды бөлігі болып табылады. Ол оқушылардың жазу дағдыларын қалыптастыруға, білімдерін жүйелеуге және өзін-өзі бақылауға ықпал етеді. Дәптерге қойылатын талаптар оқушылардың ұқыптылығы мен жауапкершілігін арттырып, жазу мәдениетін дамытады. Осы талаптарды дұрыс сақтау арқылы оқушылардың білім сапасын жақсартуға мүмкіндік туады. Білім беру процесінде дәптер – оқушының негізгі оқу құралдарының бірі. Ол оқушының жазу сауаттылығын, ұқыптылығын және білімін жүйелеу қабілетін қалыптастыруға ықпал етеді. Дәптерге қойылатын талаптар оқу-тәрбие процесінің тиімділігін арттырып, оқушылардың жазу дағдыларын дамытуға мүмкіндік береді.

Ағылшын тілі - әлемдік қарым-қатынастың маңызды құралы, сондықтан оны меңгеру барысында жүйелі білім алу қажет. Оқушылардың оқу үлгерімін арттыруда дәптерді дұрыс жүргізу үлкен рөл атқарады. Ағылшын тілі сабағында қолданылатын дәптерлер оқушылардың жазу сауаттылығын қалыптастырып, материалды тиімді меңгеруге ықпал етеді. Осы баяндамада ағылшын тілі пәні бойынша дәптерге қойылатын негізгі талаптар, олардың оқушылардың білім сапасына әсері және дәптер жүргізудің әдістемелік маңызы қарастырылады.

Дәптерге қойылатың талаптар арқылы

Мақсатым: Оқушылардың жазу мәдениетін дамыту, ұқыптылық пен жауапкершілікті арттыру, білім сапасын көтеру.

Міндетім: Дәптерді дұрыс жүргізу ережелерін түсіндіру, бағалау критерийлерін нақтылау, мұғалімдер мен оқушыларға әдістемелік көмек көрсету.

1. Ағылшын тілі сабағында қолданылатын дәптер түрлері

Оқу процесінде дәптерлер әртүрлі мақсаттарға арналған. Олар пәннің ерекшелігіне қарай бөлініп, оқушылардың жазу дағдыларын жүйелі түрде қалыптастыруға көмектеседі.

Ағылшын тілі пәнінде бірнеше түрлі дәптер қолданылады, олардың әрқайсысы оқу процесінде маңызды рөл атқарады:

• Жұмыс дәптері – күнделікті тапсырмаларды орындауға арналған.

• Сөздік дәптер (Vocabulary notebook) – жаңа сөздер мен олардың аудармасын жазуға, сөйлемдер құрастыруға көмектеседі.

• Грамматика дәптері – ережелер мен грамматикалық жаттығуларды орындау үшін қажет.

• Бақылау дәптері – тест жұмыстары мен бақылау диктанттары жазылатын дәптер.

Әр дәптерді мақсатты түрде қолдану оқушылардың білімін жүйелеуге және материалды жақсы меңгеруге ықпал етеді.

2. Дәптерді жүргізу талаптары

Дәптерлердің дұрыс жүргізілуі оқушылардың білім сапасын арттырып қана қоймай, олардың өзін-өзі ұйымдастыру дағдыларын дамытады.

Ағылшын тілі сабағында дәптер жүргізудің өзіндік ерекшеліктері бар. Дәптер төмендегі талаптарға сай болуы керек:

• Әр сабақтың күні, тақырыбы анық жазылуы тиіс.

• Жаңа сөздер сөздік дәптерге жазылып, транскрипциясы мен аудармасы көрсетілуі қажет.

• Жазба жұмыстары оқушының каллиграфиясына сәйкес таза және ұқыпты орындалуы тиіс.

• Грамматикалық жаттығулар орындалғанда ережелер нақты көрсетілуі керек.

• Әр сабақтың мазмұны логикалық ретпен жазылуы қажет.

Бұл талаптарды сақтау оқушылардың жазу мәдениетін қалыптастырып, олардың пәнге деген жауапкершілігін арттырады.

Дәптерді дұрыс әрі ұқыпты жүргізу – оқушының жауапкершілігі мен тәртіптілігін көрсететін маңызды факторлардың бірі.

Дәптер жүргізуге қойылатын негізгі талаптар:

1. Жазудың көркемдігі мен тазалығы – жазу анық, түсінікті және ұқыпты болуы тиіс.

2. Орфографиялық және пунктуациялық қателердің болмауы – жазба сауаттылығы сақталуы қажет.

3. Күн тәртібінің сақталуы – әр жаңа күннің тапсырмасы тиісті түрде белгіленуі керек.

4. Тапсырмалардың толық және жүйелі орындалуы – барлық тапсырмалар ретімен жазылуы тиіс.

5. Дәптердің сыртқы тазалығы мен эстетикалық сақталуы – дәптер жыртылмауы, беттері бүктелмеуі қажет.

Дәптер ұқыптылыққа, жинақылыққа және жүйелілікке баулиды. Сонымен қатар, дәптерді тексеру барысында мұғалім оқушының жазу дағдыларын дамытып, оның қателерін түзетуіне көмектеседі.

3. Дәптердің ағылшын тілін меңгеруге әсері

Жүйелі түрде дәптер жүргізу оқушылардың білім деңгейіне оң ықпал етеді. Дәптерді дұрыс жүргізу арқылы:

• Оқушылардың жазбаша сауаттылығы артады.

• Жаңа сөздер мен грамматикалық құрылымдарды есте сақтау жеңілдейді.

• Оқушылардың өзіндік жұмыс жасау қабілеті дамиды.

• Шетел тілінде ойлау дағдысы қалыптасады.

Ғылыми зерттеулерге сүйенсек, қолмен жазу есте сақтау қабілетін күшейтеді, сондықтан оқушыларға дәптерді ұқыпты жүргізу өте маңызды.

4. Мұғалімдерге арналған ұсыныстар

• Дәптер жүргізудің маңыздылығын оқушыларға түсіндіру.

• Жазу сауаттылығын жақсарту үшін тұрақты түрде кері байланыс беру.

• Дәптер тексеру кезінде нақты бағалау критерийлерін қолдану.

• Оқушыларды таза, көркем жазуға ынталандыру.

• Дәптерлерді жүйелі түрде бақылап, оқушыларға бағыт-бағдар беру.

5. Дәптердің оқушылардың жазу сауаттылығын қалыптастырудағы рөлі
Дәптер тек оқушының білімі мен үлгерімін көрсететін құрал ғана емес, сонымен қатар жазу сауаттылығын қалыптастыратын маңызды элемент. Таза және ұқыпты жазу, орфографиялық және грамматикалық қателерді болдырмау дағдылары дәптер арқылы қалыптасады. Мұғалімдер төмендегілерге назар аударуы тиіс:

• Оқушылардың каллиграфиясын жақсарту үшін арнайы тапсырмалар беру.

• Дәптердегі қателерді жүйелі түрде талдау және түзету жұмыстарын жүргізу.

• Оқушыларды жазбаша жұмысты мұқият орындауға ынталандыру.

• Орфографиялық және грамматикалық ережелерді тұрақты түрде қайталап отыру.

6. Дәптердің оқушының жазу сауаттылығына әсері

Дәптерге жазу арқылы оқушы өз ойын нақты, логикалық тұрғыда жеткізуді үйренеді. Жүйелі жазу сауаттылықты арттырып, есте сақтау қабілетін жақсартады.

Зерттеулер көрсеткендей, қолмен жазу адам миының белсенділігін арттырып, оқушылардың материалды жақсы меңгеруіне ықпал етеді. Сонымен қатар, дәптермен жұмыс істеу шығармашылық қабілеттерді дамытуға көмектеседі.

7. Дәптер тексеру талаптары мен бағалау критерийлері

Мұғалімдер оқушылардың дәптерін жүйелі түрде тексеріп, бағалауы қажет. Бұл оқушылардың жауапкершілігін арттырады және оқу процесін жақсартады.

Бағалау критерийлері:

• Жазудың анық әрі таза болуы.

• Орфографиялық және пунктуациялық қателердің болмауы.

• Барлық тапсырмалардың толық және дұрыс орындалуы.

• Дәптердің сыртқы тазалығы мен ұқыптылығы.

Мұғалімдердің жүйелі тексеруі оқушының өзін-өзі бақылау дағдысын дамытуға және оның жазу дағдыларын жетілдіруге көмектеседі.

5. Дәптер жүргізудің психологиялық және педагогикалық аспектілері

Дәптерді дұрыс жүргізу оқушының бойында жүйелілік, тиянақтылық, шыдамдылық секілді қасиеттерді дамытады. Сонымен қатар, ол оқу материалдарын тереңірек түсінуге және есте сақтауға ықпал етеді.

Дәптер бойынша қателерді тексерудің түрлері:

1. Қателердің үсті қызыл сиямен сызылып, жоғарысына анықтап жазылады.

2. Қателер жазудың үстінен қызыл сиямен түзетіліп жазылады.

3. Қателердің үсті сызылып, жиек сызығының сыртына, сол жолдың тұсына шартты белгілері қойылады.

4. Қателер түзетілмей сол жолдың тұсына, жиек сызығының сыртына шартты белгілері қойылады.

5. Қателер түзетілмей тек асты сызылады.

Соңғы екі әдіс оқушылардың жіберген қателерін өздері түзетулеріне бағыт-бағдар береді. Ойын, білімін жинақтауға көмектеседі.

Мұғалімдер мен ата-аналар тарапынан ұсынылатын қолдау:

1. Оқушыларға дәптер жүргізу мәдениетін түсіндіру.

2. Дәптерді тексеру кезінде нақты және әділ бағалау жүйесін енгізу.

3. Оқушыларды таза және сауатты жазуға ынталандыру.

4. Дәптер жүргізудің мотивациялық жүйесін қалыптастыру (мадақтау, жетістіктерді белгілеу).

5. Ата-аналарды дәптер жүргізу ережелерімен таныстырып, олардың бақылауын қамтамасыз ету.

Қорытынды

Дәптерге қойылатын талаптарды сақтау – оқушылардың жазу дағдыларын дамытуға, оқу үлгерімін жақсартуға және оқу мәдениетін қалыптастыруға бағытталған маңызды процесс. Дәптерді дұрыс жүргізу олардың логикалық ойлауын дамытып, ұқыптылық пен жауапкершілікті арттырады.

Ағылшын тілі сабағында дәптер жүргізудің маңызы зор. Жүйелі түрде жүргізілген дәптер оқушының білімін бекітуге, сауатты жазуға және ойлау қабілетін дамытуға көмектеседі. Дәптер талаптарын сақтау – тіл үйренудің тиімділігін арттырудың негізгі жолдарының бірі. Сондықтан мұғалімдер мен ата-аналар оқушылардың дәптер жүргізу дағдыларына ерекше назар аударуы тиіс.

Пайданылған әдебиеттер тізімі:

1. Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі. (2019). "Орта білім беру ұйымдарында оқу процесін ұйымдастыру қағидалары."

2. Назарбаев Зияткерлік мектептері. (2021). "Оқу жетістіктерін бағалау және құжаттау жөніндегі әдістемелік нұсқаулық."

3. Педагогикалық шеберлік орталығы. (2020). "Оқушылардың оқу дағдыларын дамытудағы мұғалімнің рөлі."

4. Scrivener, J. (2011). "Learning Teaching." Macmillan Education.

5. Harmer, J. (2007). "The Practice of English Language Teaching." Pearson Education.