Дарын орталығының тес тапсырмалары

6 СЫНЫП ОҚУШЫЛАРЫНА АРНАЛҒАН
РЕСПУБЛИКАЛЫҚ ОЛИМПИАДА
Олимпиаданың екінші кезеңі
(аудандық)

Пән/Предмет: Қазақстан тарихы

ZK

O0

РЕСПУБЛИКАНСКАЯ ОЛИМПИАДА
ДЛЯ УЧАЩИХСЯ 6 КЛАССОВ
Второй этап олимпиады
(районный)

ZK

O0

1-15 тапсырмалар [әр дұрыс жауап үшін 1 ұпай беріледі]

ZK

O0

8
8
1. 552 ж. Бумынның Түрік елінің қағаны болып жарияланды:
А)
В)
С)
D)
Е)

8

Жужандар әскерін талқандағаннан кейін
эфталит әскерін талқандағаннан кейін
Персиямен одақ құрғаннан кейін
Византиямен одақ құрғаннан кейін
Қытайларды толық жеңгеннен кейін

2. 746 жылы Жетысу жеріне Алтай мен Тарбағатайдан қоныс аударған тайпа
А) түргеш
В) қыпшақ
С) соғды
D) қарлұқ
E) қимақ

ZK

ZK

ZK

3. Түркілер Қытайдан Жерорта теңізі елдеріне баратын Ұлы Жібек жолының едәуір
бөлігіне ие болды:
А) Византия империясы құлағаннан кейін
В) Қарлұқ қағанатымен сауда қатынастары дамығаннан кейін
С) Орталық Азияны жаулап алғаннан кейін
D) Батыс Түрік қағанаты өркендегеннен кейін
E) Түргеш қағанаты құлағаннан кейін

O0

O0

8

O0

8

8

4.Ерте ортағасырлардағы Қазақстан аумағында түркілер кезеңінде мекендеген
алғашқы мемлекеттердің бірі:
А) Түрік қағанаты
В) Әбілқайыр хандығы
С) Сібір хандығы
D) Қаңлы мемлекетті
Е) Ақ Орда
5. Билік үшін өзара талас-тартыс, сұрапыл жұт пен Қытай әскерінің шабуылдары
сияқты негізгі себептердің салдарынан 603 жылы ыдыраған қағанат:
А) Батыс Түрік
В) Шығыс Түрік
С) Қимақ
D) Түргеш
Е) Түрік

ZK

O0

ZK

8

O0

ZK

8

O0

8

6. 603-704жж. билік құрған мемлекетті анықтаңыз:
А) Қыпшақ хандығы
В) Қарахан мемлекеті
С) Түргеш қағанаты
D) Батыс Түрік қағанаты
Е) Оғыз мемлекеті

ZK

ZK

O0

O0

ZK

O0

7. XI ғасырда Жүсіп Баласағұнидің түркі халықтарының рұхани өмірімен дәстүрлері
туралы жазған еңбегі :
А) «Құтты білік»
В) «Диуан луғат ат-түрк»
С) «Тарих-и-Рашиди»
D) «Шежіре түрк»
E) «Диуани Хикмет»

8

8

8

8. Білге қаған мен Күлтегінге арналып
A) күйдірілген кірпіштен қала салынды
B) руна жазулары жазылған ескерткіштер тұрғызылды
C) күмбезді кесене салынды
D) қытай иероглифтерімен жазылған ескерткіш қойылды
E) соғды жазуымен жазылған ескерткіш қойылды
9. 751 году Атлах қаласының маңындағы шайқас болды:
А) араб және хазар әскерлері арасында
В) араб және қытай әскерлері арасында
С) түргеш және соғды әскерлері арасында
D) ұйғыр және араб әскерлері арасында
E) оғыз және араб әскерлері арасында

ZK

ZK

O0

O0

8

ZK

O0

8

8

10. Мұқан қаған тұсында түріктердің үстемдік еткен территориялары (аумақтары)
А) Орталық Азия, Оңтүстік Тибет
В) Парсы мемлекеті, Оңтүстік Сібір
С) Оңтүстік Тибет, Батыс Сібір
D) Орталық Азия, Византия империясы
E) Орталық Азия, Оңтүстік Сібір
11. Киев Русі мен дипломатиялық қатынаста болған ел:
А) Түрік қағанаты
В) Батыс Түрік қағанаты
С) Қарлұқ мемлекеті
D) Оғыз мемлекеті
Е) Қарахан мемлекеті

ZK

O0

ZK

8

O0

8

ZK

O0

8

12. 1141 жылдан бастап қарақытай билеушілері өзінің вассалдары(бодан) еткен,
тәуелділікте болған ел:
А) Қыпшақ
В) Оғыз

С) Түргеш
D) Қимақ
Е) Қарахан
13. Қарахан мемлекетінің негізін қалаған билеуші:
А) Иштеми каған
В) Бумын каған
С) Мұса хан
D) Білге каған
Е) Сатұқ Боғра хан

ZK

ZK

O0

O0

8

ZK

O0

8

8

14. Қимақтардың негізгі шаруашылығы:
А) аң аулау
В) суармалы егіншілік
С) сауда
D) балық аулау
E) көшпелі малшаруашылығы
15. Х ғ. Аристотельден кейін «Екінші ұстаз» атанған Шығыстың алғашқы
ғалымдарының бірі
А) Қожа Ахмет Яссауи
В) Сулейман Бақырғани
С) Махмұд Қашғари
D) Әл-Фараби
E) Ахмед Иүгнеки

ZK

ZK

O0

ZK

O0

O0

8
8
16-25 тапсырмалар [әр дұрыс жауап үшін 2 ұпай беріледі]

8

16. Оқиғалардың хронологиялық дұрыс ретін анықтаңыз:
1. Қыпшақ хандығының құрылуы; 2.Қимақ қағанатының құрылуы; 3.Түргеш
қағанатының құрылуы; 4. Қарлұқ мемлекетінің құрылуы
А) 4.3.2.1
В) 3.4.1.2
С) 2.3.4.1
D) 1.2.3.4
Е) 3.4.2.1
17. Мемлекеттерді құлау себептерімен сәйкестендіріңіз
1. Батыс Түрік қағанаты
2. Түргеш қағанаты
3. Оғыздар мемлекеті
А. Арабтар мен қытайлықтармен болған соғыстар
Б. Дулу және нушеби арасындағы тайпааралық соғыстар
В. Селжұқтар мен қыпшақтармен болған соғыстар
А) 1-В; 2-А; 3-Б
В) 1-А; 2-В; 3-Б

ZK

O0

ZK

8

O0

8

ZK

O0

8

С) 1-А; 2-Б; 3-В
D) 1-Б; 2-В; 3-А
Е) 1-Б; 2-А; 3-В
18. Батыс Түрік қағанаты жаулап алған жерлерінде
A) өз биліктерін орнату және салық алумен шектелді
B) өздеріне дейінгі тәртіпті толығымен өзгертті
C) басып алынған жерлердегі барлық қалаларды қиратты
D) жаулап алған тайпалармен тұрақты қатынас орнатты
E) жергілікті жерлерде билік орнатумен шектелді

ZK

ZK

O0

O0

8

ZK

O0

8

8

19. XI ғасырда «Масғұт кестелері» атты кітабында астрономия мәселелерін
қарастырған ғалым-энциклопедист
А) Махмұд Кашғари
В) Әбу Райхан Бируни
С) Ахмет Иүгнеки
D) Қожа Ахмет Яссауи
Е) Әл-Фараби
20. Деректер бойынша қарлұқтардың Жетісуға қоныс аудару себебінің бірі
А) Ұйғырлармен күресте жеңіліске ұшырауы
В) Қимақтармен күресте жеңіліске ұшырауы
С) Қыпшақтармен күресте жеңіліске ұшырауы
D) Түріктермен күресте жеңіліске ұшырауы
Е) Оғыздармен күресте жеңіліске ұшырауы

ZK

ZK

O0

ZK

O0

8

O0

8

8

21. Сырдария бойында Қыпшақ хандығының орналасқан ордасы
А) Баласағұн
В) Сығанақ
С) Аксүмбе
D) Құйрықтөбе
E) Аққорған

22. Қарахан, Айша-бибі және Бабаджа-қатын кесенелеріне ортақ белгіні анықтаңыз
A) Сырдария өзенінің маңында орналасқан
B) Тараз қаласына жақын аумақта салынған
C) Жетісу аумағында орналасқан
D) Түркістан қаласы маңында салынған
E) Суяб қаласы маңында салынған

ZK

ZK

ZK

23. Түркістан қаласында орналаспаған сәулет ғимаратын анықтаңыз
A) Қожа Ахмет Яссауи кесенесі
B) Есім хан кесенесі
C) Арыстан-Баб кесенесі
D) Рабиға Сұлтан Бегім кесенесі
E) «Үш Арыс» мешіті

O0

8

O0

8

O0

8

24.1893 жылы дат ғалымы В.Томсеннің түрік жазбаларының мазмұнын ашуы
дәлелдейді
A) Орталық Азияда дамыған өркениеттің болғандығын
B) халықтардың Батыс Сібірден Оңтүстік Азияға қоныстанғанын
C) Батыс Сібірде дамыған өркениеттің құлауын
D) Азиядағы қаңлы елінің құрылу уақытын
E) Орталық Азияда дамыған қыпшақ хандығының болғандығын

ZK

ZK

O0

ZK

O0

8

O0

8

8

25. Х-ХІ ғасырларда қала құрылысының дамығандығын сипаттамайтын құбылыс
A) қала аумақтарының тарылуы
B) рабадтың қалыптасуы
C) мешіттердің салынуы
D) қорғаныс құрылыстарының салынуы
E) моншалардың салынуы
26-30 тапсырмалар [әр дұрыс жауап үшін 3 ұпай беріледі]
ОҚИҒА КУӘГЕРЛЕРІ МЕН ТАРИХШЫЛАРДЫҢ ДЕРЕКТЕРІ
1-ші дереккөз
Орталық Азия тайпалардың көші-қоны туралы XII ғасыр басындағы араб
авторы әл-Марвази былай деп жазды: «...Құндар (қидандар) Қытай жерінен келді.
Олар несториан христиандары болатын, өздерінің тұған жерінен көшпелілердің
қысымымен кетті. Сонда құндар сарылардың(қыпшақтардың бір бөлігі) жеріне
жылжыды, ал сарылар түркімендер жеріне кетті. Түркімендер ғұздардың
(оғыздардың) жеріне ойысты. Ғұздар армян теңізі(Қара теңіз) жағалауына жақын
бажноқтар(печенегтер) жеріне қоныс аударды».
2-ші дереккөз

ZK

ZK

O0

ZK

O0

8

O0

8

8

Ибн Хордарбек IXғ. «Жолдар мен аймақтар» кітабын жазды.Бұл кітапта ол
Әмудария өзенінің арғы және бергі бетін мекендеген қыпшақ тайпалары мен оның 16
қаласы жайлы мәліметтер келтірген.
26. Мәнмәтін бойынша 1-ші дереккөздегі көші-қон ұғымына анықтама беріңіз
А) экономикадағы елеулі өзгерістер
В) адамдардың қоныс аударуы, тұрғындардың бір жерден екінші жерге ауысуы
С) тәуелсіз мемлекеттер одағы
D) мемлекеттің бір бөлігінің жекешеленуге, оқшаулануға ұмтылуы
Е) көпестердің тұрағы немесе кеңсесі
27. Мәнмәтін бойынша 1 және 2-ші дереккөздердің жазылған уақыттарын көрсетіңіз
А) Хғ., IXғ. аяғы
В) ХIғ., IXғ. ортасы
С) ХIIғ., Xғ. ортасы
D) ХIIғ., IXғ.ортасы
Е) ХIIғ., IXғ. аяғы

ZK

O0

ZK

8

O0

ZK

8

O0

8

28. Мәнмәтін бойынша қыпшақтар, қимақтар, оғыздар тайпалары тұтастығын
анықтаңыз
A) түркі халықтары болып табылған
B) түрікмен халқының арғы аталары
C) армян халқының ұрпақтары
D) баджандар жерінен көшіп-қонғандар
E) моңғол халықтары болып табылады

ZK

ZK

O0

ZK

O0

8

O0

8

8

29. Мәнмәтін бойынша 1 және 2-ші дереккөздердің ортақ мазмұнын анықтаңыз
A) қыпшақтар мен қимақтар тарихы баяндалған
B) «халықтардың қоныс аудару» кезеңі сипатталған
C) түркі кезеңіндегі халықтардың тарихы
D) түркі кезеңіндегі қала мәдениеті сипатталған
E) VIII-XI ғғ. Еуразияға көшіп-қону баяндалған
30. 1 және 2-ші дереккөздердің маңызын талдаңыз
A) Орта Азиядағы халықтардың өмірі сипатталған
B) Қытай елінен «Халықтардың ұлы қоныс аударуы» кезеңі айтылған
C) барлық тайпалардың Еуразияға көшуі айтылған
D) Алтайдан Еуразияға халықтардың көшу тарихы сипатталған
E) моңғол халықтарының Түркменияға қоныстану тарихы сипатталған

ZK

ZK

O0

O0

8

ZK

ZK
8

ZK

O0

8

O0

8

O0

ZK
8

O0

8