Күні: Сыныбы: Пән атауы:

Сабақтың тақырыбы: Дыбыс және әріпті қайталаймыз

Сабақтың мақсаты:

І Білімділігі: Өткен сыныптарда дауысты және дауыссыз дыбыстар туралы алған білімдерін естеріне түсіру. Қазақ тіліндегі дыбыстар, олардың түрлері, атауы, сондай – ақ, дыбыстың – физикалық құбылыс екенін айқындай отырып, ал әріп– дыбыстың жазбаша таңбасы екенін дәлелдей отырып, тың мәліметтер беріп, білім мазмұнын ашу.

ІІ Дамытушылығы: Оқушылардың есте сақтау қабілетін, ой – өрісін, шығармашылығын, сөздік қорын,сөйлеу мәдениетін, өз ойын толық жеткізе білуге үйрете отырып, әрбір оқушының жеке даралығын дамыту, тәрбиелеу.

ІІІ Тәрбиелігі: Ұжымшылдыққа, адамгершілікке, тазалыққа, ұқыптылыққа, әдептілікке, білімпаздыққа жетелеу.

Сабақтың түрі: Жаңа сабақ.

Сабақтың әдіс- тәсілдері: Сұрақ-жауап, әңгімелеу, түсіндіру, баяндау, талдау-жинақтау, пікір –талас.

Көрнекілігі: Кестелер, карточкалар, плакаттар және т.б.

Пәнаралық байланыс: Әдебиеттік оқу, еңбекке баулу.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі:

1. Сәлемдесу.

2. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Әнұранын орындау.

3. Оқушыларды тексеру, сабаққа келмеу себебін анықтау. Жұмыстың жүргізілу түріне қарай топтастырып отырғызу.

4. Оқушылардың көңілін, назарын, сабаққа бейімдеу, ыңғайлау.

5. Ойға шақыру. (Психологиялық даярлық жүргізу).

ІІ. Өткен материалды еске түсіру/ Жалпылау:

1. Үй тапсырмасын сұрау, тексеру.

2. Оқушылардың өткен сабақты қаншалықты меңгергенін, түсінгенін байқау, анықтау.

3. Оқушының сөйлеу қабілетін, сөйлеу тілін сөздік қорын байқау.

4. Неге көңіл аудару қажеттілігін анықтау, ескеру. Жан-жақты тексеру.

ІІІ. Жаңа сабақ:

Сабақтың тақырыбы: Дыбыс және әріпті қайталаймыз

• Дыбыс дегеніміз не?

• Әріп дегеніміз не?

Жалпы күнделікті өмірде адамға қатыссыз, табиғатта, айналада болып жататын дыбыстар өте көп. Сөйлеу тілінде дыбыстау мүшелері арқылы айтылып, естілетін тілдік құбылыс – дыбыс деп аталады. Дыбыстау мүшелері арқылы жасалады. Олар: өкпе, кеңірдек, дауыс шымылдығы, тамақ қуысы, кішкене тіл, ауыз қысы, көмей, таңдай, тіл, тіс, ерін, мұрын қуысы. Дыбыс – сөздің кішкене бөлігі.

• Ал әріп ше?

Әріп – дыбысты таңбалау үшін алынған белгі. Демек, дыбыстың жазбаша - таңбасы.

Біз дыбысты айтамыз және естиміз. Ал, әріпті көреміз, жазамыз. Қазақ тілінде 37 дыбыс, 42 әріп бар. Әріптердің рет – ретімен тізілген жиыны - алфавит (Әліпби) деп атаймыз.

37 дыбыс Дыбыс бола алмайтындар: -я (й+а), -ю (й+ у), -ё (й+о) қосарлы дыбыстар арқылы жасалған, ал -ь жіңішкелік, -ъ – жуандық белгілері.

Дыбыстарды екі топқа бөлеміз. Олар:

1. Дауысты: а, ә, е, и, о, ө, ү, ұ, у, ы, і, э. (12 дауысты дыбыс)

2. Дауыссыз: б, в, г, ғ, д, ж, з, й, к, қ, л, м, н, ң, п, р, с, т, ф, х, һ, ц, ч, ш, щ, (у). (25 дауыссыз дыбыс)

Дауысты дыбыс – өкпеден шыққан ауаның ауыз қуысында еш кедергіге ұшырамай, еркін шығуынан жасалатын дыбыстар. Дауысты: а, ә, е, и, о, ө, ү, ұ, у, ы, і, э. (12 дауысты дыбыс).

Дауысты дыбыстар тілдің қатысына қарай:

Дауысты дыбыстар жақтың қатысына қарай:

Еріннің қатысына қарай:

Дауыссыз дыбыстар – дауыс шымылдығының жиырылуынан, өкпеден шыққан ауаның ауыз қуысында кедергіге ұшырап шығуынан жасалатын дыбыстарды айтамыз.

Ұяң: б, в, г, ғ, д, ж, з, һ. Үнді: р,й, у, л, м, н, ң.

Қатаң: к, қ, п, с, т, ф, х, ч, ц, ш ,щ.

1. жаттығу. Өлеңді жатқа жазу.

Мектеп – мектебі, есік – есігі. «Алғашқы қоңырау» тақырыбына әңгіме құрау.

2. жаттығу. Қарамен жазылған қарағым, түнегім, жүрегім, түлегіміз сөздерінің түбірін тауып, оларды дауыссыз дыбыстарға жіктеп жазу.

Дауыссыз дыбыстады тауып, жіктеп жазу.

Қатаң: к, т, с, қ, п, ш.

Ұяң: б, з, д, ж, г, ғ.

Үнді: м, н, ң, й, л, р.

3. жаттығу. Көп нүктенің орнына тиістіәріптерді қоып, сөйлемдерді көшіріп жаз. Қаһарман сөзіне дыбыстық талдау жасау.

Қосымша: «Гүл шоғыры» ойыны арқылы білімдерін толықтыру.

ІV. Сергіту сәті:

Қолға қамшы аламын,

Атқа мініп шабамын.

Құрық сілтеп асауға,

Мен атамдай боламын!!!

V. Сабақты қорытындылау:

5- жаттығу.

Л және р дыбыстарынан басталатын сөздерді бір бөлек, қалған сөздерді бір бөлек көшіріп жазу.

• Бүгінгі сабақта не өтілді?

• Сабақ несімен ұнады?

(Оқушылардың жауабы)

VІ. Үйге тапсырма: 4 – жаттығу 4 бет.

VІІ. Бағалау: Сабаққа белсене қатысқан оқушыларды мадақтап,

жеткен жетістіктерін айта отырып білімдерін бағалау.