Тапсырма 1. Жеке
жұмыс.« Бұрыштар»
тәсілі:
Шарты:Көне түркі жазуының тарихи
маңыздылығын анықтайды
1.Қазіргі қазақтардың
ата-бабалары пайдаланған жазудың ежелгі үлгілері қалай
аталады?
2.Түркі жазуын ашып,зерттеген
кім?
3.Құлпытас орнатылды қай жылы?
т.б
Бағалау. «Стикер» арқылы
бағалау
Тапсырма 2.
Топтық жұмыс - . «Джигсо»
әдісі.
1-қадам: мәтінмен
жұмыс
2-қадам: «Сарапшы
топ»
3-қадам: «Бастапқы
топ»
Шарты: 1. Көне заманның танымал
ескерткіштері мен жәдігерлері туралы
әңгімелейді
Мәтінмен
жұмыс
1.Түрік Елінің жиһангер
қолбасшысы Күлтегін — көшпелілер тарихында ең көрнекті көсем,
баһадүр тұлғалардың бірі. Ол атақты Мөде, Аттила, Шыңғыс
қағандармен парапар, тіпті өзі қаған аталмағанымен күллі көшпелі
этностарды көк байрақтың астына біріктіруші, Ұлы Түрік қағанатының
сабақтастығын, əскер жорығын, дəстүрлі заңын жалғастыра білген
кемеңгер ер, дара тұлға. Оның қолбасшылық дарыны мен əскери
қабілетіне, жеке басының ерлігіне төтеп берген адам баласы ол
заманда болған емес.Күлтегін жырының басты идеясы — түркі халқын
ауызбірлікте болуға, салт-дəстүрін берік ұстауға, сыртқы жауға
қарсы тұруға шақырады. Елге тірік болған даңқты қолбасшы Күлтегін
түркі халқының жауынгерлік рухын асқақтатты. Тастағы жазуда
Күлтегін бейнесі теңдесі жоқ батыр, əйгілі қолбасшы есебінде
көрсетіледі.Түріктер тəуелсіз мемлекетін сақтап қалу жəне оны
дамыту үшін атадан жеткен асыл мұра — жерді көзінің қарашығындай
сақтады. Отанға деген сүйіспеншілік Күлтегін жазба ескерткішінде де
анық сипатталған. Сондықтан орталық Өтүкен түріктер ұғымында
қасиетті деп саналған .
2.Бз.д. ІІІ ғасырда ғұн
мемлекетінің басшысы Мөде Тəңірқұт: «Жер — мемлекеттің негізі», —
деп келер ұрпаққа Мəңгілік өсиет қалдырды . Жер мəселесі бүгінгі
ХХІ ғасырда да ең өткір проблема болып саналады. Түріктер үшін ең
асыл мұра ол — жер болып саналып, олар халқына пана болатын
қасиеттіЖерұйық іздеген. Күлтегін жазуларын оқи отырып, байырғы
түркі өркениетінің экономикалық, геосаяси, əлеуметтік,
дүниетанымдық құндылықтарын, мемлекеттің ішкі жəне сыртқы
саясатында қастерленген ұстанымдарын қаз-қалпында тануға болады
.731 жылы Күлтегін қайтыс болады
.
3.Батырдың қайтыс болғанын
естіп, оның қазасына дүниенің төрт бұрышынан көңіл айтуға елдер мен
мемлекеттерден елшілер келеді.Білге қаған Күлтегіннің қайтыс
болғанын хабарлап, арнайы киелі орын құрылысын тұрғызатын шеберлер
мен бəдізшілерді жіберуін өтініп, Тан империясынан көмек сұрайды.
Ол туралы Күлтегін ескерткішінің мəтінінде Білге қағанның атынан
«Менің сөзімді қайтармады (сындырмады). Табғач қаған (император)
Орда бедерлеушісін (шеберін) жіберді», — деген мəлімет қалған
.Қытай империясының тарапынан жіберілген елшілердің құрамында Орхон
өзені жағалауынан тамаша монумент тұрғызған шеберлер болды. Бітік
тастағы жазуларда Күлтегінді жерлеу рəсімі ежгей-тегжейлі
сипаталды. Бұдан біз VIII ғасырдағы халықаралық қарым-қатынастар
деңгейінің қаншалықты жоғары болғандығын
көреміз.
4.Түрік тайпаларының
біріктіріп, мемлекетке айналдырудағы ұлы жорықтарда қаһармандық
істерімен атағы жайылған Күлтегін батырдың зор жетістіктерін туған
ағасы Білге қаған інісін мəңгі есте қалдыру үшін арнайы өзі
дайындатқан зəулім қабырға тасқа көне түрік бітіктің таңба-əрпімен
жазу жазып, тарихи дерек ретінде, баласы Иоллығ-тегінге жаздырып,
келер ұрпаққа өсиет етіп қалдырды. Күлтегін бітік тасына мəңгі
жазуды қашап жазған адам əрбір сөзге, сөйлемге көп мағынаны
сыйғызып жіберіп отырған. Барлық оқиғалар шындық тұрғысынан табиғи
таза қалпында айтылған. Бұл адамгершілікке негізделген дала
өркениетінің жəне байырғы түріктердің философиялық дүниетаным
жүйесінің ерекшелігі болып табылады.Осының бəрінен бүгінгі күнде
біз сол заманда Ұлы Далада түріктердің бейбітшілік орнатып,
сана-сезімдеріндегі асқақ мемлекетшілдік идеологиясының
қалыптасқандығына көзімізді жеткіземіз.Күлтегіннің құрметіне
қойылған Мəңгі тас тек түрік халықтарының ғана емес, бүкіл
адамзаттың баға жетпес тарихи мұрасы болып
табылады
Бағалау. Өзін- өзі бағалау- «Екі
жұлдыз, бір ұсыныс» арқылы
Тапсырма 3.
Жұптық жұмыс–«Картамен
жұмыс»
Шарты:
1Түркі жазуының таралу
аймақтарын картадан
көрсетеді
Бағалау.Өзін-өзі бағалау - дайын үлгі
арқылы
Тапсырма 4. Жеке
жұмыс
«Еркін
әңгіме» Әңгіме
құрау
Бағалау. Мұғалімнің
мадақтауы
|