Экологиялық Сана – Ұлт Болашағына Салынған Инвестиция

Адам мен табиғат арасындағы тепе-теңдік – жер бетіндегі тіршіліктің ең нәзік, әрі басты шарты. Бүгінгі таңда біз бұл тепе-теңдіктің шегіне жеткенін мойындауымыз керек. Қазақстанның әрбір азаматы, әсіресе жас ұрпақ, Аралдың трагедиясын, Семейдің зардабын немесе Каспийдің тағдырын тек тарих ретінде емес, жеке жауапкершілік ретінде сезінуі тиіс. Осы зерттеу жобасының негізгі өзегі – оқушылардың экологиялық санасын қалыптастыру – бұл тек білім беру міндеті емес, бұл ұлттың тұрақты болашағына салынған стратегиялық инвестиция.

Біз оқушыларға қанша фактіні жаттатып, қанша заңдылықты үйретсек те, егер ол білім жүректен өтпесе, ол тек «теориялық дағды» болып қалады. Біздің зерттеу көрсеткендей, оқушылардың 80%-ы табиғатты қорғауды әр адамның міндеті деп біледі. Бұл өте қуантарлық жауапкершілік деңгейі. Алайда, олардың тек 20%-ы ғана қалдықтарды үйде үнемі сұрыптайтынын айтады. Міне, осы аралық – білім мен әрекет арасындағы алшақтық – біздің педагогикалық мақсатымыз болуы керек.

Экологиялық сана – бұл әлемді тұтыну объектісі ретінде емес, бірлесіп өмір сүретін тірі организм ретінде қабылдау. Бұл оқушының Аралдың тартылуын көргенде жүрегі ауыруы, қоқыс тастауға қолы бармауы, суды ысырап етпеуді әдетке айналдыруы.

Біздің жобамыз осы алшақтықты жою үшін екі негізгі бағытты ұсынады:

1. Теориядан Тәжірибеге: Экологияны тек биология сабағында емес, математикада ресурстарды үнемдеу есептерін шығару, әдебиетте табиғат туралы шығармаларды талдау арқылы пәнаралық деңгейде енгізу. Эко-білімді мектеп өмірінің бір бөлігіне айналдыру.

2. Эко-Белсенділік: Оқушылардың пассивті бақылаушы болуына жол бермеу. "Мектеп экобағы", "Пластикке екінші өмір" жобалары арқылы оларға өзгерістің бір бөлігі болу мүмкіндігін беру. Сауалнамада оқушылардың 53%-ы белсенділікке «уақыт болса қосыламын» дегені, біздің оларға бұл іске деген қызығушылығын арттыру керек екенін көрсетеді. Эко-белсенділік – бұл жай ғана тазалау жұмысы емес, бұл – оқушының өз қаласына, өз еліне деген құрметінің көрінісі.

Экологиялық функционалдық сауаттылық – білімді өмірде қолдану қабілеті – жас азаматтың қоршаған ортадағы кез келген өзгеріске саналы түрде жауап бере алуы. Біздің балаларымыз тек жақсы баға алу үшін емес, әлемді жақсарту үшін оқуы керек. Олар табиғатқа деген жауапкершілікті тек «міндет» емес, «артықшылық» деп сезінуі тиіс.

Қорытындылай келе, жаңа ұрпақтың экологиялық санасын қалыптастыру – бұл біздің ұлы даламызды, оның байлығын және таза ауасын болашаққа аманаттаудың ең сенімді жолы. Экологиялық тәрбиені жүйелеу арқылы біз Қазақстанның экологиялық тұрақтылығына айтарлықтай үлес қоса аламыз. Себебі, саналы ұрпақ қана табиғатпен үндесіп өмір сүре алады. Біздің міндетіміз – оларға осы үндестіктің құпиясын ашу.