Экономикалық қиындықтар жағдайындағы жастардың өмірлік стратегиясы

Қазіргі жаһандық өзгерістер мен тұрақсыз экономикалық ахуал жастардың өмірлік таңдауларына тікелей ықпал етіп отыр. Әлемдік нарықтың құбылуы, жұмыссыздық деңгейінің артуы, инфляция мен баға қымбатшылығы – әсіресе әлеуметтік-экономикалық жағдайда енді қалыптасып келе жатқан жас буын үшін үлкен сынақ. Мұндай кезеңде жастардың өмірлік стратегиясы бұрынғыға қарағанда әлдеқайда күрделі, сан қырлы және жоспарлы болуды талап етеді. Бұл мәселе – тек экономистердің немесе әлеуметтанушылардың зерттеу нысаны емес, қоғамның жалпы даму бағытына әсер ететін стратегиялық құбылыс.

Ең алдымен қазіргі жастардың негізгі басымдықтарына тоқталсақ, олардың өмірлік бағдарлары бірнеше бағытқа жүктеліп отыр. Біріншісі – қаржылық тұрақтылыққа ұмтылу. Бұрынғы буын көбіне әлеуметтік статус пен тұрақты қызметті бірінші орынға қойса, бүгінгі жастар жоғары жалақыдан бұрын, қаржылық дербестікке, қосымша табыс көзін қалыптастыруға ден қойып келеді. Фриланс, стартап, онлайн кәсіпкерлік, цифрлық маркетинг сияқты бағыттардың кең таралуы – осының айғағы. Қиындықтар жағдайында жастардың қауіпсіз стратегиясы ретінде көпсалалы болу, яғни бірнеше бағытты қатар алып жүру қалыптасып келеді.

Екінші маңызды стратегия – біліктілік пен дағдыны үздіксіз жетілдіру. Жұмыс нарығындағы бәсекенің артуы маманнан тек диплом ғана емес, нақты дағдыны, технологиялық сауаттылықты және бейімделгіштікті талап етеді. Осы себепті жастар арасында қайта даярлау курстары, қысқа мерзімді онлайн білім беру платформалары, дағды орталықтары ерекше сұранысқа ие. Экономикалық тұрақсыздық кезінде икемді дағдылардың құндылығы артады: IT, аналитика, дизайн, қаржылық сауаттылық, тіл меңгеру – жастардың өзін қорғау механизміне айналып келеді.

Үшінші өзекті бағыт – шетелге шығу стратегиясы. Көптеген жастар шетелде жұмыс істеу, оқу немесе тәжірибе жинақтау арқылы жаңа мүмкіндік ашуға тырысады. Бұл үрдістің екі қыры бар: бір жағынан, жастардың әлемдік нарыққа бейімделуі – олардың кәсіби өсуіне пайдалы; екінші жағынан, ел ішіндегі кадр тапшылығын күшейтуі мүмкін. Осы тұрғыдан алғанда мемлекет тарапынан мамандарды елде ұстап қалуға бағытталған бағдарламалар, гранттар, жастарға арналған кәсіпкерлік жобаларды қолдау маңызды рөл атқарады.

Төртінші өмірлік стратегия – құндылықтық бағдарлардың өзгеруі. Экономикалық қиын кезеңдер жастарды прагматикалық ойлауға, жоспарды қысқа мерзіммен құруға және тәуекелді азайтуға итермелейді. Бұрынғыдай ұзақ мерзімді мақсат емес, нақты, қолжетімді, тәжірибеге негізделген жоспарлар басымдық алады. Өз күшіне сену, жеке бренд қалыптастыру, әлеуметтік желі арқылы кәсіби бедел жинау – осы ұрпақтың жаңа дағдысы.

Сонымен қатар жастардың өмірлік стратегиясына қоғамның қолдауы, отбасының әлеуметтік капиталы, мемлекеттік даму бағдарламалары айтарлықтай әсер етеді. Экономикалық қиындықтар жастарды әлсіз етпейді; қайта оларды бейімделгіш, жылдам шешім қабылдайтын, көпжақты ойлайтын тұлғалар ретінде жетілдіреді. Бұл – уақыт талабы.

Қорытындылай келгенде, қазіргі экономикалық жағдай жастардың өмірлік стратегиясын жаңаша форматта қалыптастырып отыр. Олар тұрақсыздық жағдайында өз жолын табу үшін жаңа білімге сүйенеді, қосымша мүмкіндіктерді іздейді, дағдыны жетілдіреді және әлемдік кеңістікке еркін кіріге бастайды. Бұл үрдістер – қоғамның келешектегі экономикалық және әлеуметтік дамуының көрсеткіші. Сондықтан жастар стратегиясын қолдау – мемлекеттің де, білім жүйесінің де, қоғамның да басты міндеттерінің бірі.