Ерте жүктілік – ертеңгі үлкен күдік

Кіріспе

Ерте жүктілік – бүгінгі қоғамның өзекті мәселелерінің бірі. Жасөспірім қыздардың ерте жүктілікке тап болуы олардың денсаулығына, білім алуына, психологиялық және әлеуметтік жағдайына елеулі әсер етеді. Бұл құбылыс тек жас қыздардың ғана емес, олардың отбасыларының, жақындарының және жалпы қоғамның проблемасы болып отыр. Жүктілікке қатысты қиындықтардың бірі – жасанды түсік жасату мәселесі. Ол көптеген әлеуметтік, моральдық, медициналық және құқықтық сұрақтарды туындатады. Бұл құбылыс жасөспірім қыздардың ғана емес, олардың ата-аналарының, әлеуметтік ортасының және жалпы қоғамның маңызды проблемасына айналды. Жасөспірім қыздардың ерте жүктілікке тап болуы олардың физикалық денсаулығына ғана емес, сонымен қатар болашақ өміріне де теріс әсер етеді. Мұндай жағдайлар жасөспірімдердің білім алуына, кәсіби дамуына және жеке тұлғалық өсуіне кедергі келтіреді. Ерте жүктілік – болашақ аналардың әлеуметтік мәртебесін төмендетіп, олардың өмір сүру сапасын айтарлықтай нашарлатады.Жүктілік мәселесімен қатар, жасөспірімдер үшін ең күрделі сұрақтардың бірі – жасанды түсік жасату. Жасанды түсік жасату көптеген елдерде моральдық, заңдық және медициналық тұрғыдан өзекті тақырып болып табылады.

Ерте жүктілік мәселесі әртүрлі факторларға байланысты туындайды. Бұл жыныстық тәрбие берудің жеткіліксіздігінен, отбасылық бақылаудың әлсіздігінен, әлеуметтік-экономикалық қиындықтардан және дұрыс ақпараттанудың жоқтығынан туындайды. Жасөспірім қыздар мұндай жағдайға тап болғанда, олар көбінесе дұрыс шешім қабылдауға дайын болмайды. Сондықтан бұл мәселені шешу үшін кешенді және жүйелі жұмыстар қажет.Осы мақалада ерте жүктіліктің негізгі себептері мен салдарына, сондай-ақ оны алдын алу жолдарына тоқталамыз.

Негізгі бөлім

Ерте жүктіліктің алдын алу – жасөспірімдердің денсаулығын, білімін және болашағын қорғаудың ең маңызды қадамдарының бірі. Қоғамның бұл мәселеге көңіл бөліп, шешім қабылдауы болашақ ұрпақтың денсаулығы мен өмір сапасына тікелей әсер етеді. Бұл тек жасөспірімнің физикалық саулығына ғана емес, оның психологиялық жағдайына да айтарлықтай зиян келтіруі мүмкін. Аборт – бұл медициналық процесс қана емес, сонымен бірге қоғамның моральдық құндылықтары мен этикалық нормаларына қатысты күрделі мәселелерді қамтиды.Осы тұста аборттың түрлеріне тоқталсақ.

Аборттың анықтамасы және түрлері

Аборт – бұл құрсақтағы ұрықтың тіршілігінің 28 апталық мерзімге жетпей тоқтатылуы. Аборт екі түрге бөлінеді:

1. Өздігінен түсік тастау – денсаулық жағдайына немесе сыртқы факторларға байланысты табиғи жолмен жүктіліктің үзілуі.

2. Жасанды түсік жасату – әйелдің өз қалауымен немесе медициналық көрсеткіштерге байланысты жүктілікті жасанды жолмен тоқтату.Жүктіліктің 14-15 аптасына дейін ұрықтың тіршілігі үзілсе, бұл ерте түсік деп саналады, ал 14-15 аптадан кейін үзілуін кеш түсік деп атайды.

Аборттың тарихы ежелгі заманнан басталады. Ежелгі өркениеттерде түсік жасауға әртүрлі көзқарастар болды.Мысалы;

Платон (б.з.д. 427-347) өзінің еңбектерінде акушерлердің жүкті әйелдерге көмек көрсетумен қатар, қажет болса, түсік жасауына болатынын жазған.

Аристотель (б.з.д. 384-322) өмірдің алғашқы белгілері пайда болғанға дейін ұрықты жоюға болатындығын айтқан.

Гиппократ антының бастапқы нұсқасында: «Мен ешбір әйелге аборт пессариясын бермеймін» деп, абортқа тыйым салынғаны жазылған.

Бұл көзқарастар аборт мәселесінің ежелден бері күрделі әрі даулы екенін көрсетеді. Қазіргі кезде әр елде абортқа қатысты әртүрлі заңдар қабылданған. Бұл процедураның психологиялық салдары да айтарлықтай ауыр болуы мүмкін, себебі көптеген әйелдер аборттан кейін күйзеліске ұшырайды немесе өзін кінәлі сезінеді. Сонымен қатар, заңсыз немесе біліксіз мамандар тарапынан жасалған аборттар өлімге әкелетін жағдайларға жиі себеп болады. Сондықтан жүктіліктің алдын алу және оның дұрыс жоспарлануы абортқа деген қажеттілікті азайтудың маңызды жолы болып табылады.

Жасанды аборттың салдары; Аборт әйел денсаулығына үлкен зиян тигізуі мүмкін. Бұл әсіресе жасөспірімдер мен алғаш рет жүкті болған әйелдер үшін өте қауіпті. Жасанды түсіктің негізгі салдары:

Физикалық зиян: Жыныс мүшелерінің инфекциясы, жатырдың жарақаттануы немесе бедеулік. Алғаш рет жүкті болып, түсік жасатқан әйелдердің болашақта ана болу мүмкіндігі күрт төмендеуі мүмкін.

Психологиялық зиян: Аборт жасағаннан кейінгі стресс, депрессия, кінәлілік сезімі әйелдің психологиялық саулығына кері әсер етеді.

Әлемде жыл сайын 73 миллионға жуық жасанды түсік жасалады. Оның 98%-ы дамушы елдерде жүзеге асады, бұл аборт жасатудың қауіпсіз жолдарының жоқтығын көрсетеді.

Жасөспірімдер арасындағы ерте жүктіліктің себептері;

1. Жыныстық тәрбие берудің жеткіліксіздігі.

2. Контрацепция әдістері туралы білімнің төмендігі.

3. Отбасылық бақылаудың әлсіздігі.

4. Әлеуметтік және экономикалық қиындықтар.

Жасөспірім қыздардың жүктілігі олардың өміріне ауыр салдарлар әкелуі мүмкін. Бұл тек білім алу мен мансап құру мүмкіндіктерінен айырылып қана қоймай, болашақ денсаулығына да зиян тигізеді.

Ерте жүктілік пен аборт мәселесін шешу жолдары;Ерте жүктілік пен жасанды түсік мәселелерін шешу үшін қоғам мен мемлекет тарапынан кешенді шаралар қажет.

1. Жыныстық тәрбие беру: Мектептер мен колледждерде жасөспірімдерге арналған арнайы сабақтар ұйымдастыру.

2. Психологиялық қолдау көрсету: Жасөспірімдер мен олардың ата-аналары үшін арнайы психологтармен кездесу ұйымдастыру.

3. Медициналық кеңес беру: Жасөспірімдерге контрацепция әдістері туралы ақпарат беру.

4. Заңнамалық шаралар: Аборт жасатуға қатысты қатаң бақылау мен қауіпсіздік шараларын енгізу.

Қоғамның рөлі;

Ерте жүктіліктің алдын алуда отбасының, мектептің және қоғамның рөлі ерекше. Ата-аналар балаларымен ашық сөйлесіп, олардың жыныстық тәрбие туралы сауатты білім алуына жағдай жасауы керек. Бұл оларға өмірдегі дұрыс шешім қабылдауға мүмкіндік береді және қиын жағдайларға тап болмауға көмектеседі.

Мектепте мұғалімдер жасөспірімдерге жауапкершілік пен қауіпсіздік мәселелерін түсіндіріп, олардың өз денсаулығына саналы түрде қарау дағдыларын қалыптастыруы қажет. Сонымен бірге, арнайы дәрістер мен тренингтер ұйымдастырып, жыныстық тәрбие бойынша ақпарат берудің маңызы зор.

Қоғам да бұл мәселеге бейжай қарамауы керек. Қоғамдық ұйымдар, денсаулық сақтау мекемелері және бұқаралық ақпарат құралдары жасөспірімдер арасында ақпараттық және профилактикалық жұмыстар жүргізуі тиіс. Мысалы, ерте жүктіліктің салдары мен қауіптері туралы ақпараттық науқандар ұйымдастыру, жасөспірімдер үшін қолжетімді психологиялық көмек орталықтарын ашу маңызды.Бұл үш тарап – отбасы, мектеп және қоғам – бірлесе жұмыс істегенде ғана ерте жүктілік мәселесін азайтып, жасөспірімдерге жарқын болашаққа жол аша алады.

Қорытынды

Ерте жүктілік – тек жасөспірімдердің ғана емес, бүкіл қоғамның шешілуі тиіс өзекті мәселелерінің бірі. Бұл проблемаға кешенді түрде қарау және оның барлық аспектілерін, соның ішінде медициналық, психологиялық және әлеуметтік тұрғыларын қамту маңызды. Жыныстық тәрбие беру, жасөспірімдерге психологиялық қолдау көрсету, контрацепция әдістері туралы ақпараттандыру және ата-аналар мен мұғалімдердің рөлін арттыру арқылы ерте жүктілік пен оның салдарын айтарлықтай азайтуға болады.

Сонымен қатар, мектептерде жыныстық және әлеуметтік тәрбиені жүйелі түрде енгізу, жасөспірімдерге сенімді орта қалыптастыру және қоғамда денсаулыққа жауапкершілікпен қарау мәдениетін насихаттау қажет. Қоғамдық ұйымдар мен бұқаралық ақпарат құралдарының жастар арасында ақпараттық-түсіндіру жұмыстарын жүргізуі де ерекше маңызға ие.

Жасөспірімдердің денсаулығын қорғау – олардың жарқын болашағының кепілі ғана емес, бүкіл елдің әлеуметтік және демографиялық тұрақтылығының негізі. Сондықтан бұл мәселеде ата-аналар, ұстаздар, медицина мамандары және қоғам болып бірлесе жұмыс атқару – баршамыздың азаматтық міндетіміз. Жастарға қолдау көрсету арқылы біз болашақтың сенімді іргетасын қалап, ұрпақтың дені сау, саналы және табысты болуын қамтамасыз ете аламыз.