Ыбырай Алтынсарин – ағартушылықтың шамшырағы

Қазақ халқының тарихында өшпес із қалдырған ұлы ағартушы – Ыбырай Алтынсарин. Ол – халқымыздың алғашқы ұстаздарының бірі, жаңа дәуірдегі ұлттық білімнің негізін қалаушы тұлға.

Ыбырай Алтынсарин 1841 жылы Торғай өңірінде дүниеге келген. Жастайынан зерек, білімге құштар болып өскен ол Орынбордағы орыс-қазақ мектебін тәмамдаған соң, халық ағарту ісіне белсене кірісті. Оның өмірлік мақсаты – қазақ балаларын оқуға, ғылымға баулу, халықтың көзін ашып, өркениетке жетелеу болды.

Ұлы ағартушы қазақ даласында ең алғашқы мектептердің ашылуына себепкер болды. Ол тек қана мектеп ашып қана қойған жоқ, оқулықтар жазды, қазақ балаларын ана тілінде оқытудың маңыздылығын көрсетті. Оның "Қазақ хрестоматиясы" атты кітабы – қазақ әдебиеті мен педагогикасының баға жетпес мұрасы. "Кел, балалар, оқылық!" өлеңі – қазақ жастарын білімге шақырған мәңгілік үндеу болып қала бермек.

Алтынсариннің шығармалары балаларға ғана емес, барша халыққа үлкен тәрбие берді. Оның әңгімелері мен өлеңдері еңбекқорлыққа, адамгершілікке, әділдікке, мейірімділікке баулиды. Мысалы, "Өрмекші, құмырсқа, қарлығаш" әңгімесінде табиғаттағы кішкентай жәндіктердің еңбегі арқылы оқушыны адал еңбек етуге, төзімді болуға шақырады. Бұл шығармаларының тәрбиелік мәні ерекше зор.

Ыбырай Алтынсариннің еңбегі тек білім беру ісімен шектеліп қалған жоқ. Ол халыққа жаңа кәсіби мамандықтарды үйретуді де мақсат етті. Қолөнер, шаруашылық, егіншілік мектептерін ашып, қазақ халқының тұрмысын жақсартуға күш салды. Сонымен қатар, қыз балаларға да білім беру мәселесін көтеріп, қазақ қоғамындағы маңызды өзгерістерге жол ашты. Бұл – оның заманы үшін үлкен жаңалық еді.

Бүгінгі таңда Қазақстандағы әрбір білім ошағында Ыбырай Алтынсариннің есімі құрметпен аталады. Оның еңбектері – біз үшін сарқылмас қазына. Жас ұрпақты білімге, еңбекке, адамгершілікке тәрбиелеудің айқын үлгісі – осы тұлғаның мұрасы.

Қорытындылай келе, Ыбырай Алтынсарин – қараңғы қазақ даласына білім шырағын жаққан шамшырақ. Оның басты арманы – сауатты, білімді, өркениетті ұрпақ тәрбиелеу еді. Біз, кейінгі буын, ұлы ағартушының асыл арманын жалғастырып, білімге, ғылымға ұмтылып, еліміздің болашағына үлес қосуымыз қажет.