Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ мәдениеттану мамандығының 1 курс студенті: Манарбекова А. Д.

Тексерген: Аликбаева М. Б.

Араб каллиграфиясы – жазу өнерінің шыңы

Араб каллиграфиясы – ислам әлемінің ерекше өнер түрі, жазу мен эстетиканың ұштасқан үлгісі. Ол тек әріптерді жазу емес, олардың үйлесімділігін, мағынасын және сұлулығын біріктіретін мәдениет пен руханияттың көрінісі.

Бұл өнер ислам дінімен тығыз байланысты. Құран Кәрім аяттарын қағаз бетіне түсіру қажеттілігі каллиграфияны дамытуға түрткі болды. Жазу Құранды сақтап, тарату ғана емес, сонымен бірге Алланы мадақтаудың, оның құдіретін сезінудің құралына айналды. Әр әріптің, әр сызықтың терең мағынасы бар, сондықтан каллиграфия шеберлері әр жұмысына жанын салып, ерекше ықыласпен орындаған.

Араб каллиграфиясының бірнеше стильдері бар. Ең көне стильдердің бірі – куфи. Бұл стильдің айқын, геометриялық формалары алғашқы кезеңдегі ислам жазбаларында кең қолданылды. Насх стилі Құран аяттарын жазуда қолданыла бастады, өйткені ол оқуға ыңғайлы әрі қарапайым болды. Кейінгі кезеңдерде диуани, талик, сулус сияқты стильдер пайда болып, олар сәулет өнері мен сәндік бұйымдарды көркемдеуде кең таралды.

Каллиграфия тек жазу ретінде ғана емес, көркем шығармашылықтың ерекше формасы ретінде де дамыды. Мешіттердің қабырғаларындағы аяттар, күмбездердегі өрнектер, кілемдер мен тұрмыстық заттардағы жазулар – осының бәрі араб каллиграфиясының шексіз мүмкіндіктерін көрсетеді. Бұл өнер тек сөздермен емес, олардың формасымен, ритмімен және гармониясымен адамның жүрегіне әсер етеді.

Қорытындылай келе, араб каллиграфиясы – ислам мәдениетінің рухани және эстетикалық тереңдігін бейнелейтін өнер түрі. Ол тек әріптердің сұлулығы емес, адамның жан дүниесіне әсер ететін, сенім мен шабыт сыйлайтын шеберлік. Бұл өнердің құндылығы ғасырлар бойы сақталып, қазіргі уақытта да өз маңызын жоғалтқан жоқ.