Бөлім:

5 бөлім. Химия және өмір

Бөлімше

5.1 Биохимия

Сабақтың тақырыбы

5.1.5. Ферменттердің рөлі және қолданылуы

Сабақтың түрі

Аралас сабақ

Оқыту нәтижесі

1) Ферменттердің рөлі мен қолданылуын білу

Бағалау критерий

1) Ферменттердің рөлін түсіндіреді

2) Ферменттердің тиімділігін сипаттайды

3) Ферменттердің қолданылу аясын ашады

Күтілетін нәтижелер

Ферменттердің рөлі мен қолданылуын білу

ЕББҚ білім алушы

Ақпаратты қабылдау деңгейі төмен білім алушы

Қажетті ресурстар

Шыны ыдыстар, сутегі асқын тотығы, шикі және піскен картоп, дәптер, қалам, https://youtu.be/BzX1bDWHotE , суреттер

М.Қ. Оспанова, Қ. С. Аухадиева, Т.Г. Белоусова Химия оқулығы 1-бөлім, https://emirsaba.org/lekciya-fermentterdi-oldanui.html Guizizz.com. программасында жасалған тест тапсырмасы https://quizizz.com/admin/quiz/64e2e86c47f96b0007c4ce4f?source=quiz_share

Ойлау дағдыларының деңгейі

Білу, түсіну

Сабақ кезеңі/

Уақыты

Педагогтің іс-әрекеті

Оқушының іс-әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

8 мин.

Ұйымдастыру кезеңі:

1. Амандасу, түгендеу.

2. Ынтымақтастық атмосферасын қалыптастарады

3. Жаңа сабақты ашу үшін тәжірибелік демонстрация көрсету.

«Ой қозғау» әдісі

Топтық жұмыс.

Тәжірибелік демонстрация:

2 шыны ыдыстағы суға 1 – шикі, 2 –піскен картоптың бір бөлігін саламыз. Екі шыны ыдысқа да сутегі асқын тотығының ерітіндісі құйылады. Біраз уақыттан кейін бір шыны ыдыста газдың қатты бөлінуі байқалады, 2 – де-жоқ.

1. Не болды? Неліктен?

Мұғалім тақтаға химиялық реакция теңдеуін жазады:

H₂O₂→ H₂O + O₂↑

2. Білім алушылардан реакцияны теңестіруді сұрайды.

3. енді ойланайық, неге 1 шыны ыдыста газ шығады, ал 2-де жоқ?

4. 8-сыныптан бастап катализаторлардың жұмыс істеу принципі белгілі:

А +В ≠ АВ;

А + К =АК АК +В = АВ +К

Бірақ біздің жағдайда біз зат қоспадық, демек ол картоп жасушаларында бар. Бұл қандай зат?

1. Білім алушылар 1 шыны ыдыста газдың бөлінгенін көреді

2. Білім алушылар реакцияны теңестіреді:

2H₂O₂→2 H₂O + O₂↑

3. 1 шыны ыдыста тірі жасушалар, ал 2 – де өлі жасушалар бар, сондықтан 1 шыны ыдыста , 2 шыны ыдыстағы жоқ заттар бар. Бұл катализатор бар екенін айтады.

4. Бұл ферменттер-биологиялық катализаторлар екенін айтады.

Ынталандыру

Бақылау

Шыны ыдыстар, сутегі асқын тотығы, шикі және піскен картоп, дәптер, қалам.

Сабақтың ортасы

Жаңа сабақ

15 мин

ЕББҚ білім алушылар

«Кинометафора» әдісі

Жаңа тақырыпқа қатысты, білім алушыларға мазмұнын ұғуға көмектесетін бейнежазбаны көрсету. Оны көрсетпес бұрын, білім алушыларға назар қойып, қарап, мұқият болу керектігін ескерту.

Топтық жұмыс

Үш қадамдық сұхбат . Білімалушылар 1,2, 3 үштікке топтастырылады. 2-ші нөмірлі білім алушылар үлгерімі жоғары студенттер болу керектігі ескеріледі! Осы тапсырманы орындау арқылы білім алушылар жаңа сабақты меңгереді.

1. Тапсырма

Бейнежазбада көрсетілген ферменттердің рөлін түсіндіреді.

1-ші студент сұрақ қояды

2-ші студент жауап береді

3-ші студент бағалайды

Жеке жұмыс

2 . Тапсырма

Guizizz.com. программасында жасалған

тест тапсырмаларын орындаңыздар.

3. Тапсырма

Химиялық диктант

Табиғаты бойынша ................. күрделі нәруыздарға жатады.

......................ферменттерді зерттейтін ғылым.

Липаза майларды ................ мен глицеринге дейін ыдыратады.

................... көмірсуларды ауыз қуысында ыдыратады.

Пепсин асқазан сөлінде нәруызды ..................дейін ыдыратады.

Қажетті сөздер: аминқышқылдарына, энзимология, май қышқылы, ферменттер, амилаза.

https://youtu.be/BzX1bDWHotE

Бейнежазба

https://quizizz.com/admin/quiz/64e2e86c47f96b0007c4ce4f?source=quiz_share

Guizizz.com. программасында жасалған

тест тапсырмасы

Дәптер

10 мин

Оқушыларға М.Қ. Оспанова, Қ. С. Аухадиева, Т.Г. Белоусова

Химия оқулығы 1-бөлімде 84 беттегі § 22 Ферменттердің маңызы мен қолданылу тақырыбын қарауды ұсынады.

«Мылқау сурет»

Жұптық жұмыс : Әр топқа суреттер таратылады. Суретке қарап реакциялардағы ферменттердің тиімділігін сипаттаңдар

1-топ

2-топ

3-топ

https://studfile.net/html/2706/988/html_ljz88baXl6.BS_E/img-fKXVZV.jpg

4-топ

https://biokhimija.ru/images/fermenty/S04-09-zavisimost-skorosti-ot-pH.png

Суреттер

М.Қ. Оспанова, Қ. С. Аухадиева, Т.Г. Белоусова

Химия оқулығы 1-бөлім

7 мин

Функционалдық сауаттылық

Мәтін

Нан пісіру саласында ферменттерді қолдану өте тиімді (заманауи технология) – 1 тонна қамырға 300 г фермент қосып ашытылады – нанның иісі, дәмі және түрі жақсарады.

Ферментті препараттар қамырдың ашуын тездету арқылы нан пісіруге кететін уақытты 25 %- ға дейін қысқартады. Демек, осы үнемделген уақыт ішінде тағы да бірнеше мыңдаған тонна нан өндіруге болады.

Ұйытқы арқылы ( дәстүрлі технология) – 1 тонна қамырға шамамен 100 кг ұйытқы – көп шығын, сондықтан соңғы өнімнің өз бағасы, салыстырмалы ферменттер қолдануында қымбат болып келеді.

Ферменттердің қолдануының кемшіліктері:

- ақуыз болғандықтан, сақтауда тұрақсыз: температура, рН әсерлеріне сезімтал;

- қайта қолдану мүмкіншілігі төмен болады, реагенттерден және өнімнен қиын ажыратылады.

https://stan.kz/download/uploads/2022/04/full_1649666295975842ab2e8ca58706c7ecae8d840c33.jpg

Топтық жұмыс.

Тапсырма 1 : Бұл кемшіліктерді жою үшін ұн және нан өндірісінде қандай тағы ферменттерді қолдануға болатының атаңыз, түсіндіріңіз?

______________________________________________________________________

https://emirsaba.org/lekciya-fermentterdi-oldanui.html

Сабақтың соңы

5 мин

Рефлексия «Бүркіт. Тотықұс. Торғай»

Бүркіт. Мен бүгінгі сабақтан бәрін ұқтым, құшағыма сыйғанша қажетті мағлұматтың барлығын алдым

Тотықұс. Мен тотықұсша сайрадым, бірақ барлығы құшағыма толық сыймады.

Торғай. Мен шамам келгенше өз қорегімді ғана алдым. Біртіндеп меңгеремін.

Бағалау : 100 балдық жүйемен бағаланады.

Үйге тапсырма: М.Қ. Оспанова, Қ. С. Аухадиева, Т.Г. Белоусова

Химия оқулығы 1-бөлімде 84 беттегі § 22 Ферменттердің маңызы мен қолданылу тақырыбын қарап, оқып, түсіну.