Функционалдық сауаттылық және тілдік дағды: аспаз мамандығына бағытталған интеграция

Авторы: Молдахметова Б.Е., педагог-сарапшы, қазақ тілі мен әдебиеті пәні оқытушысы
Нұрпеисова И.Т., педагог-модератор, қазақ тілі мен әдебиеті пәні оқытушысы

Қазіргі білім берудің басты бағыты — студенттердің тек теориялық біліммен қарулануы емес, оны өмірде қолдана алуы, функционалдық сауаттылық деңгейінің жоғары болуы. Бұл талаптар техникалық және кәсіптік білім беру саласына да тікелей қатысты. Мамандыққа бағытталған қазақ тілін оқыту — осы қажеттілікке жауап беретін бағыт.

Факультативтік авторлық бағдарламада кәсіби бағдарланған оқыту мен қазақ тілін интеграциялау арқылы білім алушылардың функционалдық сауаттылығын дамыту жолдары қарастырылады. «Тамақтандыруды ұйымдастыру» мамандығы аясында дайындалған әдістемелік бағдарлама мысалға алынып, нәтижелі тәжірибе ұсынылады.

«Тамақтандыруды ұйымдастыру» мамандығына арналған факультативтік курста білім алушылардың тілді меңгеруі кәсіби мақсатқа бағынады. Курстың мазмұны мен тапсырмалары нақты еңбекке, болашақ аспаздық қызметке бейімделіп құрастырылған.

Курс барысында орындалатын тапсырмалар:

• тағам мәзірін жазу,

• санитарлық талаптар туралы айту,

• ұлттық тағам атауларымен жұмыс,

• диалог пен монолог құрастыру,

• инфографика, SWOT-талдау, кластер құрау.

Бұл – білім алушының тыңдалым, айтылым, оқылым, жазылым дағдыларын қатар дамытып, тілдік білімді өмірлік ситуацияларда қолдануға үйретеді. Сонымен қатар курсқа КАЗТЕСТ деңгейлері мен критериалды бағалау жүйесі енгізілген.

Курстың интеграциялық сипаты:

• Информатикамен – цифрлық тапсырмалар, онлайн жаттығулар;

• Географиямен – «Туризм», «Экология» тақырыптары;

• Психологиямен – тұлғалық даму, өз уақытымды басқару;

• Кәсіптік пәндермен – тағам технологиясы, қоғамдық тамақтандыру.

Осылайша, тіл тек пән емес, кәсіби коммуникация құралы ретінде көрініс табады.

Қазақ тілін оқытудың жаңа парадигмасы — тілді «өмір сүруге арналған құрал» ретінде үйретуде. Аталған курс арқылы болашақ аспаздар мемлекеттік тілді өз мамандығында еркін қолдануға машықтанады. Бұл өз кезегінде әлеуметтік-мәдени интеграция мен еңбек нарығындағы сұранысқа сай келетін мамандарды қалыптастырады.

Қазақ тілін өзге ұлт өкілдеріне оқыту – үлкен әдістемелік ізденісті талап ететін сала. Ал егер бұл оқыту кәсіби бағытта жүргізілсе, жауапкершілік екі есе артады. Талғар политехникалық колледжінің «Тамақтандыруды ұйымдастыру» мамандығына арналған арнайы курсы дәл осы талаптарды толық ескеріп жасалған.

Бағдарламада техникалық білім беру мазмұны қазақ тілі пәнімен интеграцияланып, білім алушылардың болашақ мамандығына тікелей байланыстырылған. Мысалы, «Дұрыс тамақтану – денсаулық кепілі», «Ұлттық тағамдар», «Сауда қызметін ұйымдастыру» сияқты бөлімдер арқылы студенттер тек тілді емес, кәсіби терминологияны да меңгереді.

Білім алушылар әртүрлі тапсырмалар арқылы оқылым, тыңдалым, айтылым және жазылым дағдыларын дамытады. Айрықша назар аударатын жайт – барлық тапсырмалар студенттің функционалдық сауаттылығын арттыруға бағытталған.

Аталған бағдарлама – кәсіби қазақ тілін меңгертудегі үздік үлгілердің бірі ретінде танылып, республикалық конкурсқа ұсынылуы да — соның айғағы.