Жиынтық бағалауға арналған
әдістемелік ұсыныстар
География
7-сынып

Әдістемелік ұсыныстар 7-сынып білім алушыларына «География» пәні бойынша
жиынтық бағалауды жоспарлау, ұйымдастыру және өткізу үшін мұғалімге көмек құралы
ретінде құрастырылған. Әдістемелік ұсыныстар «География» пәні бойынша оқу
бағдарламасы негізінде дайындалған.
Бөлім/ортақ тақырып бойынша жиынтық бағалаудың тапсырмалары мұғалімге білім
алушылардың тоқсан бойынша жоспарланған оқу мақсаттарына жету деңгейін анықтауға
мүмкіндік береді.
Әдістемелік ұсыныстарда бөлім/ортақ тақырып бойынша жиынтық бағалауды өткізуге
арналған бағалау критерийлері мен дескрипторлары бар тапсырмалар ұсынылған. Сондай-ақ,
жинақта білім алушылардың оқу жетістіктерінің мүмкін деңгейлері (рубрикалар)
сипатталған. Дескрипторлары мен балдары бар тапсырмалар ұсыныстар түрінде берілген.
Әдістемелік ұсыныстар негізгі сынып мұғалімдеріне, мектеп әкімшілігіне, білім беру
бөлімінің әдіскерлеріне, критериалды бағалау бойынша мектеп, өңірлік үйлестірушілеріне
және басқа да мүдделі тұлғаларға арналған.
Әдістемелік ұсыныстарды дайындау барысында ресми интернет-сайттағы қолжетімді
ресурстар (суреттер, фотосуреттер, мәтіндер, аудио және бейнематериалдар) қолданылды.

2

Мазмұны
1-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУҒА АРНАЛҒАН ТАПСЫРМАЛАР ............. 4
«Географияны зерттеу тәсілдері» бөлімі бойынша жиынтық бағалау ..................................... 4
«Картография және географиялық деректер базасы» бөлімі бойынша жиынтық бағалау ..... 8
«Физикалық география» бөлімі бойынша жиынтық бағалау ................................................. 12
2-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУҒА АРНАЛҒАН ТАПСЫРМАЛАР ........... 16
«Физикалық география» бөлімі бойынша жиынтық бағалау .................................................. 16
«Физикалық география» бөлімі бойынша жиынтық бағалау .................................................. 21
3 -ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУҒА АРНАЛҒАН ТАПСЫРМАЛАР .......... 25
«Физикалық география» бөлімі бойынша жиынтық бағалау .................................................. 25
«Физикалық география» бөлімі бойынша жиынтық бағалау .................................................. 29
«Әлеуметтік география» бөлімі бойынша жиынтық бағалау ................................................. 33
4 -ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУҒА АРНАЛҒАН ТАПСЫРМАЛАР .......... 38
«Экономикалық география» бөлімі бойынша жиынтық бағалау ........................................... 38
«Экономикалық география» бөлімі бойынша жиынтық бағалау ............................................ 42
«Елтану және саяси география негіздері» бөлімі бойынша жиынтық бағалау ...................... 47

3

1-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУҒА АРНАЛҒАН ТАПСЫРМАЛАР
«Географияны зерттеу тәсілдері» бөлімі бойынша жиынтық бағалау
Тақырып

География ғылымының дамуы
Географиялық дереккөздері

Оқу мақсаты

7.1.1.2 Саяхатшылар мен зерттеушілердің география
ғылымының дамуына қосқан үлесін сипаттап, баға береді
7.1.1.6 Географиялық нысандардың, құбылыстардың және
үдерістердің ерекшеліктерін графикалық түрде көрсете
алады:диаграмма, профиль, график

Бағалау критерийі

Ойлау дағдыларының
деңгейі
Орындау уақыты

Білім алушы
• Саяхатшылар мен зерттеушілердің география
ғылымының дамуына қосқан үлесін анықтайды
• Олардың география ғылымына қосқан үлесіне баға
береді
• Нысандар, құбылыстар және үдерістердің
ерекшеліктерін графикалық әдіс арқылы көрсетеді
Қолдану
Жоғары деңгей дағдылары
20 минут

Тапсырма
1. Берілген сұрақтарға жауап беріңіз, тапсырмаларды орындаңыз.
a. Ежелгі дүниедегі Жер туралы деректердің жинақталу себебін атаңыз.
b. Берілген кестені толықтырыңыз.
c.
№ Саяхатшылар мен зерттеушілердің
Саяхатшылар мен
Үлесіне баға
география ғылымына қосқан үлесі
зерттеушілердің
беріңіз
есімдері
1 Жер - шар тәрізді деген түсінікті
дәлелдеген
2 Ендікті және бойлықты
анықтаған ежелгі грек ғалымы
3 Картаға Африканың батыс және
шығыс
жағалауларын
және
Мадагаскар аралының бейнелерін
түсірген зерттеуші
4
Америго Веспуччи
5
Мартин Бехайм
2. Ұлы географиялық ашылулардың басты себебі неде? Сұрақтарға жауап беріңіз.
a. Кескін картаға Фернан Магелланның саяхат жолындағы 4 маңызды географиялық
нысандарын белгілеңіз.

4

b. Фернан Магелланның саяхаты нені дәлелдеді?
c. Фернан Магелланның саяхатына экономикалық тұрғыдан баға беріңіз.
3. География ғылымында нысандарды, құбылыстарды және үдерістердің
ерекшеліктерін графикалық түрде көрсету өте маңызды болып саналады.
Берілген суретпен жұмыс жасаңыз.
a. Суретте қандай географиялық нысан көрсетілген? _____________________________

b. Қандай табиғи құбылыс көрсетілген?___________________________________
с. Осы географиялық нысанның биіктігін сызба түрінде көрсетіңіз (физикалық картаны
қолданыңыз және сызба салу ережелерін сақтаңыз).

5

Бағалау критерийі

Тапсырма №

1
Саяхатшылар мен
зерттеушілердің
география ғылымының
дамуына қосқан үлесін
анықтайды
Олардың география
ғылымына қосқан
үлесіне баға береді

2

Нысандар, құбылыстар
және үдерістердің
ерекшеліктерін
графикалық әдіс
арқылы көрсетеді

Жалпы балл

2

Дескриптор
Білім алушы
ежелгі дүниедегі Жер туралы
деректердің жинақталу себебін
анықтайды;
зерттеушінің есімін анықтайды;
зерттеушінің үлесіне баға береді;
зерттеушінің есімін анықтайды;
зерттеушінің үлесіне баға береді;
саяхатшының есімін анықтайды;
саяхатшының үлесіне баға береді;
Америго Веспуччидың ғылымға
қосқан үлесін сипаттайды;
Америго Веспуччидың ғылымға
қосқан үлесіне баға береді;
Мартин Бехаймның ғылымға қосқан
үлесін сипаттайды;
Мартин Бехаймның ғылымға қосқан
үлесіне баға береді;
Ұлы географиялық ашылулардың
басты себебін анықтайды;
кескін картада Отты Жер аралын
белгілейді;
кескін картада Тынық мұхитты
белгілейді;
кескін картада Филиппин аралдарын
белгілейді;
кескін картада Магеллан бұғазын
белгілейді;
Фернан Магелланның саяхатында
анықтаған нысандарды дәлелдейді;
Фернан Магелланның саяхатына
экономика көзқарасынан баға береді;
сурет арқылы географиялық нысанды
анықтайды;
сурет арқылы табиғи құбылысты
анықтайды;
физикалық картаны қолданып,
географиялық нысанның биіктігін
анықтайды;
сызба салу ережелерін сақтай
отырып, осы географиялық нысанның
биіктігін сызады.

Балл
1

1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1

1

22

6

«Географияны зерттеу тəсілі» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты
ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Білім алушының аты-жөні ____________________________________
Бағалау критерийі
Саяхатшылар мен
зерттеушілердің
география ғылымының
дамуына қосқан үлесін
анықтайды
Олардың география
ғылымына қосқан үлесіне
баға береді

Нысандар, құбылыстар
және үдерістердің
ерекшеліктерін
графикалық әдіс арқылы
көрсетеді

Төмен
Саяхатшылар мен
зерттеушілердің география
ғылымының дамуына қосқан
үлесін анықтап, баға беруде
қиналады
Ұлы географиялық
ашылулардың басты себебін
анықтауда қиналады

Нысандар, құбылыстар және
үдерістердің ерекшеліктерін
графикалық әдіс арқылы
көрсетуде қиналады

Оқу жетістіктерінің деңгейі
Орта
Жоғары
Жер туралы деректердің жинақталу
себебін анықтауда, 1\2 зерттеушінің
Саяхатшылар мен зерттеушілердің
есімін анықтауда/үлесіне баға беруде,
география ғылымының дамуына
Америго Веспуччидың ғылымға қосқан қосқан үлесін анықтайды
үлесін сипаттауда/ үлесіне баға беруде\ Олардың география ғылымына
Мартин Бехаймның ғылымға қосқан
қосқан үлесіне баға береді
үлесін сипаттауда\үлесіне баға беруде
қателіктер жібереді
Ұлы географиялық ашылулардың
Ұлы географиялық ашылулардың
басты себебін анықтауда \ кескін
басты себебін анықтайды
картада Отты Жер аралын \Тынық
мұхитын \ Филиппин аралдарын \
Магеллан бұғазын көрсетуде \ Фернан
Магелланның саяхатта анықтаған
нысандарын дәлелдеуге\экономикалық
тұрғыдан баға беруде қателіктер
жібереді
Сурет арқылы географиялық нысанды \
табиғи құбылысты \ нысанның биіктігін
анықтауда \ географиялық нысанның
биіктігін сызуда қателіктер жібереді

7

Нысандар, құбылыстар және
үдерістердің ерекшеліктерін
графикалық әдіс арқылы көрсетеді

«Картография және географиялық деректер базасы»
бөлімі бойынша жиынтық бағалау
Тақырып

Географиялық номенклатура

Оқу мақсаты

7.2.1.2 Географиялық номенклатура нысандарын
картадан көрсетеді

Бағалау критерийі

Білім алушы
• Картадан географиялық нысандарды анықтайды

Ойлау дағдыларының
деңгейі

Білу және түсіну
Қолдану

Орындау уақыты

20 минут

Тапсырма
1. Берілген сұрақтарға жауап беріңіз, тапсырмаларды орындаңыз.
a. Карта дегеніміз не? _______________________________________
b. Масштаб дегеніміз не? ____________________________________
c.Сандық масштабты атаулық масштабқа айналдырыңыз; 1:100 000
d. 1 және 2-суреттегі картаның түрін анықтаңыз.

2- сурет

1-сурет
Жауап

Жауап

e. Картаның күнделікті өмірде қолданылуына мысал келтіріңіз.
________________________________________________________________________

8

2. Географиялық координаталар арқылы географиялық нысандарды анықтаңыз.
1-кесте
№
Географиялық координаталар
Географиялық нысан
1 06° о.е. 105° ш.б.
2 28° с.е. 83° ш.б.
3 53° с.е. 107° ш.б.
a. 1-кестедегі анықталған географиялық нысандарды шартты белгілер арқылы кескін
картаға белгілеңіз.

3. Кескін картаға географиялық нысандарды белгілеңіз.
a. Кордильер тауларын және оның биік нүктесін.
b. Ніл өзенін және оның ұзындығын.

9

Бағалау критерийі

Тапсырма
№

1

Картадан
географиялық
нысандарды
анықтайды

2

3

Жалпы балл

Дескриптор

Білім алушы
карта ұғымының анықтамасын береді;
масштаб ұғымының анықтамасын
береді;
сандық масштабты атаулық масштабқа
айналдырады;
бірінші суреттегі картаның түрін
анықтайды;
екінші суреттегі картаның түрін
анықтайды;
картаның күнделікті өмірде
қолданылуына мысал келтіреді;
берілген географиялық координаталар
арқылы бірінші нысанды анықтайды;
берілген географиялық координаталар
арқылы екінші нысанды анықтайды;
берілген географиялық координаталар
арқылы үшінші нысанды анықтайды;
анықталған бірінші нысанды кескін
картаға шартты белгі арқылы көрсетеді;
анықталған екінші нысанды кескін
картаға шартты белгі арқылы көрсетеді;
анықталған үшінші нысанды кескін
картаға шартты белгі арқылы көрсетеді;
кескін картада Кордильер тауын шартты
белгі арқылы көрсетеді;
кескін картада Кордильер тауының биік
нүктесін сандық мәлімет арқылы
белгілейді;
кескін картада Ніл өзенін шартты белгі
арқылы белгілейді;
кескін картада Ніл өзенінің
ұзындығын сандық мәлімет арқылы
белгілейді.

Балл
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1

1
1

16

10

«Картография және географиялық деректер базасы» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты
ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Білім алушының аты-жөні ___________________________________________
Бағалау критерийі
Картадан географиялық
нысандарды анықтайды

Төмен
Карта\масштаб ұғымдарының
анықтамасын беруде, картаның
түрлерін анықтауда қиналады

Картадан географиялық нысандарды
анықтауда қиналады

Шартты белгілерді қолданып,
географиялық нысандарды кескін
картада белгілеуде қиналады

Оқу жетістіктерінің деңгейі
Орта
Карта\масштаб ұғымдарының
анықтамасын беруде \ сандық
масштабты атаулыққа
айналдыруда,1\2 картаның түрін
анықтауда \ картаның қолданылуына
мысал келтіруде қателіктер жібереді
Берілген географиялық
координаталар арқылы 1\2\3
нысандарды анықтауда \ кескін
картада көрсетуде қателіктер
жібереді
Кескін картада Кордильер
тауын\биік нүктесін, Ніл өзенін \
ұзындығын сандық мәлімет арқылы
көрсетуде қателіктер жібереді

11

Жоғары
Карта \ масштаб ұғымдарының
анықтамасын береді, картаның
түрлерін анықтайды

Картадан географиялық
нысандарды анықтайды

Шартты белгілерді қолданып,
географиялық нысандарды кескін
картада белгілейді

«Физикалық география» бөлімі бойынша жиынтық бағалау
Тақырып

Литосфераның құрылысы мен заттық құрамы
Литосфераның тектоникалық қозғалыстары

Оқу мақсаты

7.3.1.1 Литосфераның құрылысы мен заттық құрамын
анықтайды
7.3.1.3 Жер қыртысының тектоникалық қозғалыстарын
талдайды: дрейф, коллизия, субдукция, спрединг

Бағалау критерийі

Білім алушы
• Литосфераның құрылысы және заттық құрамын
сипаттайды
• Тектоникалық қозғалыстардың түрлерін анықтайды
( дрейф, коллизия, субдукция, спрединг)

Ойлау дағдыларының
деңгейі

Білу және түсіну
Қолдану

Орындау уақыты

20 минут

Тапсырма
1. Берілген сұрақтарға жауап беріңіз,тапсырмаларды орындаңыз.
a. Литосфера деген не?_____________________________________________
b. Берілген сызбаны толтырыңыз.

с.Кестені толтырыңыз.
Жер қыртысының түрі

Қалыңдығы (км)

Қандай қабаттардан тұрады?

2. А.Вегенердің «континенттердің дрейфі» теориясына 2 дәлел келтіріңіз.
а. 1) ___________________________________________________
2) ___________________________________________________

12

b.Ежелгі суперконтинент Пангея, қандай екі ірі құрлыққа бөлінген?
1) Солтүстік жартышарда _______________________________
2) Оңтүстік жартышарда ________________________________
3. Берілген суреттерді және дүние жүзілік литосфералық тақталар картасын
қолданып, сұрақтарға жауап беріңіз. Кестені толтырыңыз.
№

Суреттер

Тектоникалық
қозғалыстың түрі

Литосфералық
тақталардың
түрлері
(нақты атауы мен
түрі)

Осы
тектоникалық
қозғалыс үрдісі

1

2

3

Бағалау
критерийі
Литосфераның
құрылысы және
заттық құрамын
сипаттайды

Тапсырма
№

1

Дескриптор
Білім алушы
литосфераның анықтамасын береді;
сызбада литосфераның құрылысын
толықтырады;
сызбада литосфераның құрылысын
толықтырады;
сызбада литосфераның құрылысын
толықтырады;
жер қыртысының бірінші түрін сипаттайды;
жер қыртысының екінші түрін сипаттайды
жер қыртысының бірінші түрінің
қалыңдығын сипаттайды;
13

Балл
1
1
1
1
1
1
1

Тектоникалық
қозғалыстардың
түрлерін
ажыратады
(дрейф, коллизия,
субдукция,
спрединг

2

3

Жалпы балл

жер қыртысының екінші түрінің
қалыңдығын сипаттайды;
жер қыртысының бірінші түрінің
қабаттарын сипаттайды;
жер қыртысының екінші түрінің қабаттарын
сипаттайды;
континенттер дрейфі теориясына 1-дәлел
келтіреді;
континенттер дрейфі теориясына 2-дәлел
келтіреді;
солтүстік жартышардағы ежелгі құрлықты
анықтайды;
оңтүстік жартышардағы ежелгі құрлықты
анықтайды;
тектоникалық қозғалыстың бірінші түрін
анықтайды;
тектоникалық қозғалыстың екінші түрін
анықтайды;
тектоникалық қозғалыстың үшінші түрін
анықтайды;
бірінші литосфералық тақтаның түрі мен
атауын анықтайды;
екінші литосфералық тақтаның түрі мен
атауын анықтайды;
үшінші литосфералық тақтаның түрі мен
атауын анықтайды;
бірінші тектоникалық қозғалыстың себебін
ажыратады;
екінші тектоникалық қозғалыстың себебін
ажыратады;
үшінші тектоникалық қозғалыстың себебін
ажыратады.

1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
23

14

«Физикалық география» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты
ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Білім алушының аты-жөні ___________________________________________
Бағалау критерийі
Литосфераның құрылысы
және заттық құрамын
сипаттайды

Тектоникалық
қозғалыстардың түрлерін
ажыратады (дрейф,
коллизия, субдукция,
спрединг)

Төмен
Литосфераның құрылысы мен
заттық құрамын анықтауда
қиналады

Оқу жетістіктерінің деңгейі
Орта
Литосфераның анықтамасын
беруде, сызбада 1\2\3
литосфераның құрылысын
толықтыруда \ жер қыртысының
1\2 түрлерін, 1\2 түрінің
қалыңдықтарын, 1\2 түрінің
қандай қабаттардан тұратынын
сипаттауда қателіктер жібереді

Жоғары
Литосфераның құрылысы мен
заттық құрамын сипаттайды

Ежелгі суперконтинент
Пангеяның қандай құрлықтарға
бөлінгенін анықтауда қиналады

Континенттер дрейфі теориясына
1\2 дәлелдер келтіруде \ ежелгі
суперконтинент Пангеяның,
Лавразия \ Гондвана
құрлықтарына бөлінгенін
анықтауда қателіктер жібереді

Ежелгі суперконтинент
Пангеяның, Лавразия және
Гондвана құрлықтарына
бөлінгенін дұрыс анықтайды

Тектоникалық қозғалыстардың
түрлерін (дрейф, коллизия,
субдукция, спрединг) ажыратуда
қиналады

Тектоникалық қозғалыстың 1\2\3
түрін анықтауда, литосфералық
тақтаның 1\2\3 түрі мен атауын
анықтауда, тектоникалық
қозғалыстың 1\2\3 себебін
ажыратуда қателіктер жібереді

Тектоникалық
қозғалыстардың түрлерін
ажыратады (дрейф, коллизия,
субдукция, спрединг)

15

2-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУҒА АРНАЛҒАН ТАПСЫРМАЛАР
«Физикалық география» бөлімі бойынша жиынтық бағалау
Тақырып

Атмосфера және оның құрамдас бөліктері
Ауа райы және метеорологиялық элементтер
Қолайсыз атмосфералық құбылыстар

Оқу мақсаты

7.3.2.2 Атмосфераның құрылысы мен қабаттарының
ерекшеліктерін графикалық түрде бейнелеп, түсіндіреді
7.3.2.6 Жергілікті жер мүмкіндігі бойынша температура,
қысым, жел, бұлттылық, жауын-шашын ылғалдылық
метеорологиялық элементтердің көрсеткіштері бойынша
синоптикалық графикалық материалдарды жасайды
7.3.2.7 Жергілікті компонентті қосымша қамту негізінде
қолайсыз атмосфералық құбылыстарды талдай отырып,
сақтану шараларын ұсынады

Бағалау критерийі

Білім алушы
• Атмосфераның құрамдас бөлігін ажыратады және
үлесін график түрінде көрсетеді
• Атмосфераның әр қабатының ерекшелігін талдайды
• Кез келген аймақтың ауа райын сипаттайды.
Қолайсыз атмосфералық құбылыстың түрін
ажыратады және сақтану шараларын ұсынады

Ойлау дағдыларының
деңгейі

Білу және түсіну
Жоғары деңгей дағдылары

Орындау уақыты

20 минут

Тапсырма
1. Берілген сұрақтарға жауап беріңіз,тапсырмаларды орындаңыз.
a. Атмосфера дегеніміз не? ___________________________________________
b. Атмосфера қабаты мынадай газдардан тұрады: ________________________
Газдардың үлесін шеңберлік диаграмма арқылы көрсетіңіз.

2. Сызбаны толтырыңыз.
a. Атмосфера қабаттарын жазыңыз _________________________________________
b. Суретте көрсетілген атмосфералық қабаттардың бір ерекшелігін сипаттаңыз.
16

c. Озон қабатының тіршілік үшін маңыздылығын көрсетіңіз.
d. Адам өмір сүретін атмосфера қабатын және оның себебін анықтаңыз.
3. Қарағанды қаласының ауа райын бақылау кезіндегі мәліметтерді пайдалана
отырып, қаңтар айының «жел өрнегі» графигін сызыңыз.
Желдің бағыты
Желдің қайталануы
(күндер санымен)

С

О

Ш

Б

С-Б

2

4

3

5

1

C- Ш О-Б О-Ш

7

4

3

Ашық
тынық
күндер
2

b. Басым желді анықтаңыз __________________________________________________
c. Басым желдің бағыты қаңтар айындағы ауа температурасына қалай әсер ететінін
сипаттаңыз ____________________________________________________________
_______________________________________________________________________
17

4. Сурет арқылы атмосфералық құбылысты сипаттаңыз.

a. Суреттегі атмосфералық құбылысты анықтаңыз.
__________________________________________________________________________
b.Атмосфералық құбылыстың қалыптасу себебін атаңыз.
____________________________________________________________________
c.Осы атмосфералық құбылыстың зиянды әсеріне бір дәлел келтіріңіз.
_____________________________________________________________________
d. Осы атмосфералық құбылыстан сақтанудың бір жолын ұсыныңыз.
____________________________________________________________________________

Бағалау критерийі
Атмосфераның
құрамдас бөлігін
ажыратады және
үлесін график түрінде
көрсетеді

Атмосфераның әр
қабатының
ерекшелігін
талдайды

Тапсырма
№

1

Дескриптор

Білім алушы
атмосфера анықтамасын береді;
атмосфера құрамындағы газдардың
тізімін жазады;
диаграмма салу ережелерін сақтай
отырып, газдардың үлесін шеңберлік
диаграмма арқылы көрсетеді;
сызбада атмосфераның қабатын
анықтайды;
сызбада атмосфераның қабатын
анықтайды;
сызбада атмосфераның қабатын
анықтайды;
сызбада атмосфера қабатының бір
ерекшелігін жазады;
сызбада атмосфера қабатының бір
ерекшелігін жазады;
сызбада атмосфера қабатының бір
ерекшелігін жазады;
озон қабатының тіршіліктегі
маңыздылығын айтады;
адам атмосфераның қай қабатында өмір
сүретінін анықтайды;
адамның сол атмосфера қабатында өмір
сүру себебін жазады;

18

Балл
1
1
1

1
1
1
1
1
1
1
1
1

Кез келген аймақтың
ауа райын сипаттайды
2

Қолайсыз
атмосфералық
құбылыстың түрін
ажыратады және
сақтану шараларын
ұсынады

3

жел өрнегі графигін сызады;

1

басым желдің бағытын анықтайды;
басым желдің қаңтар айының ауа
температурасына тигізетін әсерін
дәлелдейді;
суреттегі атмосфералық құбылысты
анықтайды;
қолайсыз атмосфералық құбылыстың
қалыптасу себебін атайды;
қолайсыз атмосфералық құбылыстың
зиянды әсеріне бір мысал келтіреді;
қолайсыз атмосфералық құбылыстан
сақтанудың бір жолын ұсынады.

1
1

Жалпы балл

1
1
1
1
19

19

«Физикалық география» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты
ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Білім алушының аты-жөні ___________________________________________
Бағалау критерийі
Атмосфераның құрамдас
бөлігін ажыратады және
үлесін график түрінде
көрсетеді

Төмен
Атмосфераның құрамдас бөлігін
ажыратуда және үлесін график
түрінде көрсетуде қиналады

Атмосфераның әр
қабатының ерекшелігін
талдайды

Атмосфераның әр қабатының
ерекшелігін талдауда қиналады

Кез келген аймақтың ауа
райын сипаттайды

Ауа райын сипаттауда қиналады

Қолайсыз атмосфералық
құбылыстың түрін
ажыратады және сақтану
шараларын ұсынады

Қолайсыз атмосфералық
құбылыстың түрін ажыратуда және
сақтану шараларын ұсынуда
қиналады

Оқу жетістіктерінің деңгейі
Орта
Атмосфера анықтамасын беруде \
құрамындағы газдардың тізімін
жазуда \ газдардың үлесін шеңберлік
диаграмма арқылы көрсетуде
қателіктер жібереді
Сызбада атмосфераның 1\2\3\
қабаттарын анықтауда, 1\2\3
қабаттарының ерекшеліктерін жазуда
\ озон қабатының тіршіліктегі
маңыздылығын көрсетуде \ адам
атмосфераның қай қабатында өмір
сүретінін және себебін анықтауда
қателіктер жібереді
«жел өрнегін» сызуда \ басым желдің
бағытын анықтауда\ қаңтар айының
температурасына зиянды әсерін
сипаттауда қателіктер жібереді
Қолайсыз атмосфералық құбылыстың
түрін\ қалыптасу себебін анықтауда \
зиянды әсеріне бір мысал келтіруде \
сақтану шараларын ұсынуда
қателіктер жібереді

20

Жоғары
Атмосфераның құрамдас
бөлігін ажыратады және
үлесін график түрінде көрсетеді
Атмосфераның әр қабатының
ерекшелігін талдайды

Кез келген аймақтың ауа райын
сипаттайды

Қолайсыз атмосфералық
құбылыстың түрін ажыратады
және сақтану шараларын
ұсынады

«Физикалық география» бөлімі бойынша жиынтық бағалау
Тақырып

Дүниежүзілік мұхиттың географиялық жағдайы
Мұхит суларының қозғалыстары
Дүниежүзілік мұхиттың проблемалары

Оқу мақсаты

7.3.3.4 Мұхит және оның құрамдас бөліктерін
жоспар бойынша сипаттайды
7.3.3.6 Мұхит суының қозғалыстарын жіктеп,
түсіндіреді
7.3.3.8 Дүниежүзілік мұхит проблемаларын
топтастырып, шешу жолдарын ұсынады

Бағалау критерийі

Білім алушы
• Мұхит және оның құрамдас бөліктеріне
сипаттама береді
• Мұхит суы қозғалысының түрін және себебін
анықтайды
• Мұхитта туындайтын проблемаларды
анықтайды және шешу жолдарын ұсынады

Ойлау дағдыларының
деңгейі

Қолдану
Жоғары деңгей дағдылары

Орындау уақыты

20 минут

Тапсырма
1. Берілген сұрақтарға жауап беріңіз, тапсырмаларды орындаңыз.
a. Дүниежүзілік мұхит дегеніміз ...
b. Дүниежүзілік мұхиттың бөліктерін анықтаңыз және мысалдар келтіріңіз.

2. Жоспар бойынша Кариб теңізіне сипаттама беріңіз (тақырыптық карталарды
қолдану қажет).
a.
b.
c.
d.

Кариб теңізі ............... мұхитының құрамына кіреді.
Теңіз ......меридиандар мен .........параллельдердің арасында орналасқан.
Теңіз ........ материктердің жағасымен ұласады.
Кариб теңізінің аралдары ...
21

e. Теңіз ....... бұғаздар арқылы мұхитпен жалғасады.
f. Теңіздің орташа тереңдігі ____________________________________
g. Теңіз суының тұздылығы ___________________________________
h. Теңіз суының жылдық орташа температурасы __________________
3. Суреттерді қолданып, мұхит суы қозғалысының түрлерін анықтаңыз.

_________________________________________________________________________
а. Пайда болу себебін түсіндіріңіз.
_________________________________________________________________________
4. Дүниежүзілік мұхит проблемалары қазіргі таңда ең елеулі проблемалардың бірі.

a. Суреттегі дүниежүзілік мұхит мәселесінің түрін анықтаңыз.
_______________________________________________________________________
b. Осы проблеманың ластану көзін анықтап, бір дәлел келтіріңіз
________________________________________________________________________
c. Проблеманың кешенді салдары қандай? __________________________________
d. Проблеманы шешудің бір жолын ұсыныңыз __________________________

22

Бағалау критерийі

Тапсырма
№

Мұхит және оның
құрамдас бөліктерін
ажыратады
1

2

Мұхит суы
қозғалысының түрін
және себебін
анықтайды
Мұхитта
туындайтын
проблемаларды
анықтайды және
шешу жолдарын
ұсынады
Жалпы балл

3

4

Дескриптор

Білім алушы
дүниежүзілік мұхиттың анықтамасын
береді;
дүниежүзілік мұхиттың бөлігін анықтайды;
дүниежүзілік мұхиттың бөлігіне нақты
мысал келтіреді;
дүниежүзілік мұхиттың бөлігін анықтайды;
дүниежүзілік мұхиттың бөлігіне мысал
келтіреді;
дүниежүзілік мұхиттың бөлігін анықтайды;
дүниежүзілік мұхиттың бөлігіне мысал
келтіреді;
Кариб теңізі қай мұхиттың құрамына
кіретінін анықтайды;
теңіз қандай меридиандардың арасында
орналасқанын анықтайды;
теңіз қандай параллельдердің арасында
орналасқанын анықтайды;
теңіздің қандай материктердің жағасымен
ұласатынын анықтайды;
теңізде қандай аралдар орналасқанын
анықтайды;
теңіз қандай бұғаздар арқылы мұхитпен
жалғасатынын жазады;
теңіздің орташа тереңдігін анықтайды;
теңіз суының тұздылығын анықтайды;
теңіз суының жылдық орташа
температурасын анықтайды;
мұхит суы қозғалысының түрін анықтайды;
мұхит суы қозғалысының пайда болу
себебін көрсетеді;
суреттегі дүниежүзілік мұхит мәселесінің
түрін анықтайды;
мұхит суының ластану көзін анықтап, бір
дәлел келтіреді;
проблеманның кешенді салдарын
дәлелдейді;
проблеманы шешудің нақты 1 жолын
ұсынады.

Балл
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1

1
1
1
1
22

23

«Физикалық география» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты
ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналғанрубрика
Білім алушының аты-жөні ___________________________________________
Бағалау критерийі

Оқу жетістіктерінің деңгейі
Төмен
Орта
Мұхит және оның құрамдас Мұхит және оның құрамдас
Дүниежүзілік мұхиттың анықтамасын
бөліктерін ажыратады
бөліктерін ажыратуда
беруде\\ дүниежүзілік мұхиттың 1\2\3
қиналады
бөліктерін анықтауда, дүниежүзілік
мұхиттың 1\2\3 бөліктеріне мысалдар
келтіруде \ Кариб теңізі қай мұхиттың
құрамына кіретінін\ қандай меридиандар\
параллельдердің арасында орналасқанын\
қандай материктердің жағасымен
ұласатынын \ қандай аралдар орналасқанын
\ қандай бұғаздар арқылы мұхитпен
жалғасатынын \ орташа тереңдігін \
тұздылығын \ жылдық орташа
температурасын анықтауда қателіктер
жібереді

Жоғары
Мұхит және оның құрамдас
бөліктерін ажыратады

Мұхит суы қозғалысының
түрін және себебін
анықтайды

Мұхит суы қозғалысының
түрін және себебін
анықтауда қиналады

Мұхит суы қозғалысының 1\ 2 түрін
анықтауда \ мұхит суы қозғалысының
пайда болу себебін көрсетуде қателіктер
жібереді

Мұхит суы қозғалысының
түрін және себебін анықтайды

Мұхитта туындайтын
проблемаларды анықтайды
және шешу жолдарын
ұсынады

Мұхитта туындайтын
проблемаларды анықтауда
және шешу жолдарын
ұсынуда қиналады

Дүниежүзілік мұхит мәселесінің түрін
анықтауда \ ластану көзін анықтап, дәлел
келтіруде \ проблеманның кешенді
салдарын дәлелдеуде \ проблеманы
шешудің нақты 1 жолын ұсынуда
қателіктер жібереді

Мұхитта туындайтын
проблемаларды анықтайды
және шешу жолдарын
ұсынады

24

3 -ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУҒА АРНАЛҒАН ТАПСЫРМАЛАР
«Физикалық география» бөлімі бойынша жиынтық бағалау
Тақырып

Топырақ, оның құрамы мен құрылымы
Қазақстанның топырақ түрлері

Оқу мақсаты

7.3.4.2 Топырақ құрамын, түрлерін анықтап, құрылымын
графикалық түрде көрсетеді
7.3.4.3 Қазақстанда топырақ түрлерінің таралуын
анықтайды

Бағалау критерийі

Ойлау дағдыларының
деңгейі
Орындау уақыты

Білім алушы
• Топырақ құрамын, түрлерін ажыратады
• Топырақ құрылымын графикалық түрде бейнелейді
• Қазақстанда топырақ түрлерінің таралу себептерін
дәлелдейді
Қолдану
20 минут

Тапсырма
1. Берілген сұрақтарға жауап беріңіз,тапсырмаларды орындаңыз.
a. Топырақ дегеніміз __________________________________________________
b. Топырақ түзуші факторларды сызбаға толықтырыңыз.

с. Сипаттама арқылы топырақтың түрін анықтаңыз және механикалық құрамын
толықтырыңыз.
Бұл топырақ орманды-дала және дала зоналарында кең таралған. Көп жылдық
шөпті өсімдіктердің астында, борпылдақ жыныстарда түзілген және аса құнарлы
топырақ деп саналады.
- Топырақ түрі ___________________________________________________________
- Механикалық құрамы _____________________________________________________
25

d. Құрылымы жоқ топырақтың құнарсыз болу себебін түсіндіріңіз ___________________
_____________________________________________________________________________
2. Берілген суретке қарап, топырақ қабаттарын анықтаңыз және ерекшелігін
жазыңыз.

3. Қазақстанның физикалық картасы берілген.
a. Картада көрсетілген табиғат зонасын анықтаңыз.
________________________________________________________________________

b. Карта арқылы осы табиғат зонасындағы топырақ түрін анықтаңыз.
_________________________________________________________________________
c. Осы табиғат зонасында кездесетін топырақтың құнарлығы жоғары. Себебін
түсіндіріңіз.
___________________________________________________________________________
d. Осы табиғат зонасынан солтүстікке қарай топырақ гумусының жоғары болуы неге
байланысты екендігін түсіндіріңіз.
___________________________________________________________________________
26

Бағалау критерийі

Тапсырма №

Топырақ құрамын,
түрлерін ажыратады

1

Топырақ
құрылымын
графикалық түрде
бейнелейді
2

Қазақстанда
топырақ түрлерінің
таралу себептерін
дәлелдейді

Жалпы балл

3

Дескриптор

Білім алушы
топырақтың анықтамасын береді;
сызбада топырақ түзуші факторды
толықтырады;
сызбада топырақ түзуші факторды
толықтырады;
сипаттама арқылы топырақтың түрін
анықтайды;
механикалық құрамын анықтайды;
құрылымы жоқ топырақтың
құнарсыздық себебін түсіндіреді;
суреттегі топырақ А0 қабатының
атауын жазады;
топырақтың А0 қабатының бір
ерекшелігін жазады;
суреттегі топырақтың А1 қабатының
атауын жазады;
топырақтың А1 қабатының бір
ерекшелігін жазады;
суреттегі топырақтың В қабатының
атауын жазады;
топырақтың В қабатының бір
ерекшелігін жазады;
суреттегі топырақтың С қабатының
атауын жазады;
топырақтың С қабатының бір
ерекшелігін жазады;
карта арқылы көрсетілген табиғат
зонасын анықтайды;
карта арқылы табиғат зонасындағы
топырақ түрін анықтайды;
топырақ құнарлылығының әр түрлі
болуының себебін түсіндіреді;
топырақ гумусының арту себебін
түсіндіреді.

Балл
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
18

27

«Физикалық география» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты
ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Білім алушының аты-жөні ___________________________________________
Бағалау критерийі

Оқу жетістіктерінің деңгейі
Орта

Төмен

Топырақ құрамын, түрлерін
ажыратады

Топырақ
құрамы
мен
топырақ Топырақ ұғымының анықтамасын
түрлерін ажыратуда қиналады
беруде\ сызбада 1\2 топырақ түзуші
факторды толықтыруда \ сипаттама
арқылы топырақтың түрін,
механикалық құрамын анықтауда \
құрылымы жоқ топырақтың
құнарсыздық себебін түсіндіруде
қателіктер жібереді

Топырақ құрылымын
графикалық түрде
бейнелейді

Топырақ құрылымын графикалық
түрде бейнелеуде қиналады

Қазақстанда топырақ
түрлерінің таралу себептерін
дәлелдейді

Қазақстанда
топырақ
таралу
себептерін
қиналады

Топырақ А0\ А1\ В \ С қабаттарының
атауларын \ А0\ А1\ В \ С
қабаттарының ерекшеліктерін
жазуда қателіктер жібереді

түрлерінің Көрсетілген табиғат зонасын \ ондағы
дәлелдеуде топырақ түрін анықтауда \ топырақ
құнарлылығының әр түрлі болуының
себебін \ топырақ гумусының арту
себебін түсіндіруде қателіктер
жібереді

28

Жоғары
Топырақ
құрамы
мен
топырақ түрлерін ажыратады

Топырақ құрылымын
графикалық түрде
бейнелейді

Қазақстанда топырақ
түрлерінің таралу себептерін
дәлелдейді

«Физикалық география» бөлімі бойынша жиынтық бағалау
Тақырып

Табиғи –аумақтық кешендердің түрлері

Оқу мақсаты

7.3.5.2 Жергілікті компонентті қосымша қамту негізінде
түрлі деңгейдегі табиғи кешендерді жоспар бойынша
сипаттайды

Бағалау критерийі

Білім алушы
• Түрлі деңгейдегі табиғи кешендерге сипаттама береді
• Табиғи-аумақтық кешендердің қалыптасу себебін
дәлелдейді

Ойлау дағдыларының
деңгейі

Жоғары деңгей дағдылары

Орындау уақыты

20 минут

Тапсырма
1. Географиялық қабық - Жердің ерекше кешенді қабығы. Сұрақтарға жауап
беріңіз.
a. Географиялық қабық дегеніміз ...
b. Географиялық қабықтың тұтастығын сурет арқылы дәлелдеңіз.
________________________________________________________________________

с. Географиялық қабықтың заңдылығын суретке қарап анықтаңыз.
_____________________________________________________________________

29

с. Осы заңдылықтың маңыздылығын түсіндіріңіз.
________________________________________________________________________
2. Оңтүстік Американың б