-
Географиялық
сараптаманың табиғи кешенді зерттеу
алгоритмі: параметрлік,
функциялық, типологиялық
-
Параметрлік
сипаттама: табиғи кешен
құрамбөліктерінің сипаттамалары мен өзара
байланысы
-
Функциялық
сипаттама: табиғи кешен мен
аумақтық құрылым арасындағы байланыстар
-
Типологиялық
сипаттама: аумақтың табиғи
режимі
-
Географиялық
сараптаманың жұмыс бағыттары: табиғи аумақтық
кешендегі өзара байланыстарды зерттеу, аудандастыру, талдамалық
жұмыс, географиялық болжау
-
Географиялық
сараптама сипатына қарай бөлінеді:
экологиялық-географиялық,
экономикалық-географиялық
-
Алгоритм: бастапқы берілген
мәліметтермен нәтиже алу үшін қай амалды қандай ретпен орындау
қажеттігін белгілейтін шешімдер ережесінің
сипаттамасы
-
Кешенді географиялық
сараптама: халықтың тіршілік
салаларын түгел қамтитын кешенді талдау, бағалау, болжам
жасау
-
Әлемдегі ең ірі
СЭС: Санься
(Қытай)
-
Эксперттік
бағалау: сарапшылардың пікірі
негізінде жобаға қатысты баға беру, шешім қабылдау
процедурасы
-
Эксперттік
бағалаудың маңызы: пайдалылығы,
қолайлылығы, тиімділігі
-
Эксперттік бағалау
жүргізудің қажеттілігі: проблема туралы нақты
деректердің жеткіліксіз болуы, нысанның күрделі, шамадан тыс үлкен
болуы, уақыттың тығыз болуы, белгісіздіктің көп
болуы
-
Эксперттік бағалау
әдістерінің түрлері: жеке,
топтық
-
Жеке
бағалау: белгілі бір саладағы
өте білікті сарапшының тәуелсіз көзқарасы
-
Жеке эксперттік
әдісте қолданылады: интервью әдісі,
талдамалық әдіс, сценарийлік әдіс
-
Интервью
әдісі: сарапшыға проблемаға
қатысты сұрақтар беріліп, бірден жауап алынады
-
Талдамалық
әдіс: сарапшы ақпарат
негізінде жағдайға, нысанның даму тенденцияларына баға
береді
-
Сценарийлік
әдіс: сарапшы нысанның
немесе үдерістің болашақта қалай дамитыны жайлы болжам
жасалады
-
В.Бабуриннің зерттеуі
бойынша эксперттік топтардың түрлері: аса ірі эксперттік топтар
(1000-3000), үлкен эксперттік топтар (100-1000), орташа эксперттік
топтар (30-100), шағын эксперттік топтар (10-30)
-
Ой қозғау
әдісі: ұжымдық идеяларды
жинақтау, қарама-қайшы идеяларды ұсыну, пікір алмасу арқылы ортақ
келісілген шешімге келу
-
635
әдісі: 6 сарапшы қатысады,
әр сарапшы 3 идея ұсынады, идея ұсыну уақыты 5 минут, мүлде жаңа
құнды идеялар жинақталады
-
Дельфи
әдісі: сарапшылар бір-бірін
танымайды, сарапшылар кездеспейді, жағдайды шешудің мүмкіндігіне
жол береді
-
Модель: нақты нысанның,
құбылыс немесе үдерістің маңызды белгілері мен байланыстарын
жалпылама түрде бейнелейтін жеңілдетілген үлгісі
-
Географиядағы
модельдеу әдістерінің топтары: заттық модельдеу,
балама модельдеу, таңбалық модельдеу, логикалық
модельдеу
-
Заттық
модельдеуде: географиялық
нысанның, үдерістің пішінін, қасиеттерін, өзгерістерінбейнелейтін
моделі құрастырылады
-
Балама
модельдеуде: нысан мен құбылыстың
жеке қасиеттерін зерттеуге қолайлы, ұқсас балама негізінде
көрсету
-
Таңбалық
модель: зерттелетін нысан
немесе құбылысты таңбалар жиынтығы түрінде көрсету (сызба, карта,
график, формула)
-
Логикалық
модельдеуде: зерттеудің бастапқы
кезеңінде, модельдеуде нысан мен құбылысты зерттеуші ойында
көрнекті түрде елестету
-
Таңбалық модельдеуде
қолданылады: блок-сызбалар,
кестелер, графиктер
-
Графикалық
модельдер: дәлдікті,
көрнекілікті, абстрактілікті ұштастырады
-
Аудандастыру
әдісі: табиғи, әлеуметтік,
экономикалық жүйелерді үйлестіру
-
Географиядағы
аудандастырудың маңызын немен салыстыруға
болады: химиядағы Менделеев
кестесінің маңызымен
-
Географиядағы
аудандаструдың құрылымдық сызбасын
жасады: А.Чистобаев,
Ю.Гладкий
-
Аудандастырудың
маңызды принциптері: үздіксіздігі,
біртектілігі, мақсаттылығы