Сабақтың жоспары

Тақырыбы: ГЭРА / гастроэзофагеальді ауру/. Жедел созылмалы гастрит.

Пәні: «Ішкі аурулар»

Мамандығы: Емдеу ісі

Курс: 3

Семестр:VI

Сағат саны: 1

Теориялық сабақтар – 36

Тәжірибелік сабақтар – 108

. Алматы қ 2025ж

Теориялық сабақ

Тақырыбы: ГЭРА / гастроэзофагеальді ауру/. Жедел созылмалы гастрит.

Сабақ түрі: аудиториялық

1. Сабақтың мақсаты:

Білімділік:

Cтуденттердің интелектуалдық және тәжірибелік дағдыларын қалыптастыру және Жалпы патология,психология негізері және коммуникативті дағдылар,ішкі аурулар пропедевтикасы хирургия,педиатрия пәндерінен білімдерін тереңдету.Қауiпті жағдайлары бар емделушiлердiң мәселелерiнiң дербес шешiмi дәрiгерге дейінгі жедел көмектi iске асыру кезінде диагностикалық сұрақтарын, нәтижелі болжамалы диагноз қоюын, науқастарды тексеруін, баға беруін, әртүрлі инновациялық технологияларды қолдана отырып,командада шұғыл көмек көрсетуді меңгеруге үйрену. Шұғыл және өмірге қауіп төндіретін жағдайларда медициналық көмек көрсету бойынша мейіргерлік іс-әрекетінің алгоритмін қолдануды ,мейіргерлікмінез-құлықты және клиникалық ойлауды меңгеру.

Дамытушылық:

Ойлау қабілеттерін,есте сақтау, эмоциялар, байқау, тәуелсіздік, моральдық, психологиялық қабілеттерін дамыту. Мәселенің сұрақтарын қою және тұжырымдау, оларға жауап іздеу, талдау дағдыларын жетілдіру.

Тәрбиелік:

Студенттер өздерінің жеке тұлға екенін сезіну,өз денсаулығына және айналасындағылардың денсаулықтарына жауапкершілікпен қарауға дағдылану. Науқастардың кейбір жағдайда өмірлері медицина қызметкерлерінің алдында тұратынын жүректерімен, сана – сезімімен түсінуі. Осыған байланысты жедел және жоғары сапалы көмек көрсету біздің мамандығымыздың жауапкершілігіне жататынын ойларына терең ұялатып, кең көлемде білім алуға бағыттау. Адамгершілік, жанашырлыққа бейімдеп, білім алушылардың оқу барысында ұқыптылық, іскерлік, тиянақтылық, әдептілік қасеттерін қалыптастыру.

2. Сабақтың өзектілігі және себептілігі: Обьективтік тексеру әдістері: қарау, пальпация, перкуссия, аускультация.

3. Сабақты жабдықтау:

1.ОӘК;

2.мультимедиалық құрал;

3.тесттер,

4.ситуациялық есептер;

5.презентация.

Оқыту әдісі: түсіндірмелі-иллюстрациялық сөздік, белсенді, практикалық.

• Пәнаралық байланыстар:Жалпы патология,психология негізері және коммуникативті дағдылар,ішкі аурулар пропедевтикасы хирургия,педиатрия

Пайдаланылатын материалдар:

• 1.«Ішкі аурулар», 2 том Б.Қалмурзина – Алматы 2005 ж.

• 2. «Ішкі аурулар диагностикасының негізгі тәсілдері» Т.Сейсенбеков – Қарағанды, 1999 ж.

• 3. «Ішкі аурулар пропедевтикасы» К.Мұратбекова, Көкшетау 2006 ж.

Сабақтың ұзақтығы: 50 мин

Сабақтың әдісі: аралас.

Сабақ өту хронологиялық кестесі:

Тақырыбы: ГЭРА / гастроэзофагеальді ауру/. Жедел созылмалы гастрит.

Сабақ барысы

I. Ұйымдастыру кезеңі.

А) оқытушының сәлемі, студенттердің сабаққа деген психологиялық көзқарасы.

Б) сабаққа қатысуды тексеру, журнал бойынша қатыспағандарды белгілеу.

B) студенттердің сыртқы келбетіне, аудиторияның сабаққа дайындығына назар аударады.

II. Үй тапсырмасын тексеру.

Оқытушы слайдтарда аурулар кестесін пайдалана отырып, фронтальды сауалнама және тест пен билет бойынша жазбаша сауалнама жүргізеді

III. Тақырыптың өзектілігі

Гастрит – бұл асқазанның шырышты қабығында қабыну процестерінің пайда болуы, оның нәтижесінде бұл орган патологиялық өзгерістерге ұшырайды. Мұндай аурудың әр түрлі алғышарттары және әртүрлі ағымы болуы мүмкін. Ғылым асқазанның тәуелсіз патологиясы болып табылатын бастапқы гастритті және қайталама гастритті (ол улану, инфекциялар және басқа қолайсыз жағдайлардан туындайды) бөледі. Хеликобактериоз көбінесе іштегі ауырсыну сезімімен көрінеді, ол тағамды ішкеннен кейін немесе одан бұрын пайда болуы мүмкін. Басқа симптомдарының арасында – жүрек айнуы, іш қату, диарея және қыжылдау жатады.

Гастриттің түрлері

Ауру ағымының сипатына қарай гастриттің келесі түрлері бөлінеді:

Жедел гастрит. Бұл ағзаның ауруды қоздыратын факторға тап болуынан кейін бірнеше сағат ішінде сезілетін тез дамушы қабыну. Көптеген жағдайларда бұл дерт ішек инфекцияларына және бактериялық типті уыттармен улануға байланысты (мысалы, сапасыз тамақ қабылдау үшін). Кейде жіті гастрит асқазанның шырышты қабығын зақымдайтын фармацевтикалық препараттармен, химикаттармен және басқа заттармен қоздырылады. Олар спирттер, сілтілер және қышқылдар.

Созылмалы гастрит. Бұл ауру айтарлықтай баяу жүреді, бірақ әрдайым асқазанның жұмысында патологияларға әкеледі, оның ішінде шырышты қабықтың өлуіне дейін. Жіті гастрит созылмалы түрге айнала алады; бұл жағдайда науқаста ремиссия мен асқыну кезеңдері кезектеп жүреді. Кейде аурудың пайда болғанын білу өте қиын, себебі ол хал-күйге әсер етпей, ешқандай қауіпті белгілерді көрсетпейді. Аурудың барысын дұрыс тамақтанбау, тым ыстық немесе тым ащы тамақ қабылдау, тағамдық аллергиялық реакциялардың болуы, зат алмасуының бұзылуы, темекі шегу және ішімдік ішу қиындата түсуі мүмкін.

Бұл ауру пайда болған кезде ағзада қандай процестер орын алады? Ауру тудыратын бактериялар (Хеликобактер пилори / Helicobacter pylori) асқазанда көбейіп, бірте-бірте оның шырышты қабығын бұзады. Жауап ретінде шырышты қабық арнайы заттар шығарып, өлі жасушаларды емдеуге тырысады. Ішкі қақтығыс орын алып, ол ауырсыну, қабыну, тәбеттің төмендеуі, қыжылдау және гастриттің басқа да белгілерінің пайда болуына әкеледі.

Хеликобактерлік инфекция(95%);

Аутоиммундык фактор(15-18%);

Дуоденогастральдық рефлюкс;

Ұзак қолданған дәрмектердің әсері,мәселен стероидтық емес қабынуға қарсы дармектердің,калий хлоридінің,резерпиннің,туберкулезге қарсы дармектердің т.б.

Алиментарлык факторлар(уакытылы тамактанбау,тамакты шайнамастан асығыс жұту,аса өткір,ыстық немесе салқын тағамдарға әуесқойлық;

Зиянды адеттер (ішімдікке салыну, шылым шегу);

Өзге ағзалардың аурулары(анемия,өкпенің,журектің,бүйректің жетіспеуш!лігі;созылмалы холецистит,панкреатит,дуоденит т.б.)

Гастриттің пайда болуының эндогендік себептері

Ағзаның ішінде гастриттің пайда болуын келесі факторлар туғызуы мүмкін:

АІЖ ауруларына генетикалық бейімділік;

ұлтабар рефлюксі;

иммундық жүйе деңгейінде жасушалардың қорғаныш функциясының әлсіреуі;

гормоналдық бұзылулар;

көрші органдарды зақымдаған патологиялардың автоматты түрде таралуы.

Ұлтабар рефлюксі – бұл он екі елі ішектегі өттің залалды түрде асқазанға түсуі. Нәтижесінде асқазан қабырғаларының тітіркенуі орын алып, оның қышқылының химиялық құрамы өзгереді. Көбінесе патология бірінші асқазанның антральді бөлігінде пайда болады, содан кейін бүкіл органды зақымдайды.

Иммундық жүйе деңгейінде жасушалардың қорғаныш функциясының әлсіреуі, жасушалар қалыпты жұмыс істеуін тоқтатады дегенді білдіреді. Бұл асқазан сөлінің рН-балансын өзгертіп, оның қабырғаларын тітіркендіретін бірқатар жеке патологиялық процестерге әкеледі. Нәтижесінде ішкі улану орын алып, асқазан өз сөлінің қышқыл ортасына теріс әсер ете бастайды.

• А типті гастрит(эндогенді,атипті гастрит) -асқазанның жасушаларына антиденелер түзілуінен пайда болатын гастрит.Бұл кезде біріншілік атрофиялык өзгерістер асқазанның түбі мен денесінде орналасады,асқазан секрециясы төмендейді,қандағы гастрин мөлшері жоғарылайды.

• В типті гастрит-НР-мен ассоцирленген гастрит. Бул кезде пилорикалык бол!мде НР персистеуш! инфекциясы аныкталады.Инфицирлену жолдары:тагам аркылы немесе эндоскопиялык манипуляциялар,зондтау кез!нде.

• С типті гастрит(реактивті, химиялық гастрит,рефлюкс-гастрит). Патогенезінде өт қышкылдарының асказанға түсіп эпители!н!н закымдалуына акелет!н дуоденогастральдык рефлюкс,рефлюкс-эзофагит нег!зг! орынды алады.СЕККП-дын да асер! зор.СЕККП-дын антипростагландинд!к асер!нен бикарбонаттар мен шырыш туз!лу! тежел!п,эрозиялар мен микроциркуляциянын бузылуы пайда болады.

• Эпигастрий аймагынын тамак !шкенге !шкенге байланысты

ауыруы:жай сыздап ауырады.Б!рак В типт! Гастритте ауыр-

сыну тур! Жара ауруына уксас-ашкарында,тамактанганнан

кей!н мазалайды,ауыры сез!м! эпигастрийд!н он жартысын-

да орналасады жане секрециясы томендеп,атрофиялык

пангастритке айналган кеш сатысында эпигастрий аймагы

жайылма ауырады;

• Асказандык диспепсия:нормо- немесе гиперсекрецияда:кы-

жылдау,кышкылмен кек!ру;гипоацидт!кте:табет нашарлай-

ды,журек айну,окта-текте кусу,ауыздын тем!р татуы,курга-

уы,ауамен,ащы суйыктыкпен жи! кек!ру жане гастрогенд!к

энтеритт!н белг!лер!-!шект!н шурылдауы,метеоризм,!шт!н

окта-текте оту!;

• Созылмалы гастритт!н салдарынан жалпы куй бузылыста-

рынын,озге агзалардын ек!нш!л!к закымдануларынын белг!лер!:анемия,гиповитаминоздын кор!н!стер! жане т.б..

1.Лабораторлык мал!меттер:

• Жалпы кан анализ!:анемия;шамалы лейкоцитоз,ЭТЖ шамалы жогарылауы болуы мумк!н(В тип);

• Жалпы зар анализ!;

• Асказаннын РН-метриясы:гипер-,гипо-,нормоацидт!;

2.Аспаптык зерттеу натижелер!:

• ФЭГДС:

-В типт! гастритте антропилоробульбитт!н кор!н!с! аныкталады:аталган аймактардын ала-кула кызаруы,!с!ну!,атрофиялануы;к!легей кабыктын жаракаттангыштыгы,канагыштыгы,жайпак немесе томпек эрозиялар.

-А типт! гастриттеасказан туб!н!н,денес!н!н диффуздыатрофиясы аныкталады(кыртыстардын аласаруы,жойылуы,к!легей кабыктын акшылданып жукаруы,астындагы тамырлардын кор!ну!).Ахилияга байланысты асказан калткысы кейде анырайып ашык турады.Антральд!к бол!кте айтарлыктай озгер!стер болмайды,эрозиялар сирек кездесед!.

• Куд!кт! жерлерден биоптат алып,гистологиялык жане цитологиялык зерттеу: биоптат саны 5-тен кем болмау керек(2 антральд!к бол!ктен,калткыдан 2 см жогары,асказан денес!нен (кардийден 8 см кашык),арткы жане алдынгы кабыргаларынан жане асказаннын бурышынан).

• Хеликобактерл!к инфекцияны аныктау.

• 1.А типт! гастритт! емдеу принциптер!:

• - Емд!к тамактану: оршу кез!нде №1а диета тагайындалады:кун!не 5-6 рет тамактанады,рационнан туздалган,кепт!р!лген,абден кайнатылган,маринатталган тагамдар,ащы туздыктар,куырылган ет пен балыкты алып тастау керек.

• -Антихолинергиялык жане антацидт!к заттар бер!лмейд!.

• -Ауыру сез!м! мен диспепсиялык синдром кез!нде !шке немесе б/е инъекция тур!нде колданылады:

• *Метоклопрамид

• *Сульпирид

• *Но-шпа

• *Бутилскополамидбромид(бускопан)

• - Кармаушы жане каптаушы заттар. Шоп тунбаларын !шке 1/3-1/2 стаканнан кун!не 4-5 рет тамакка дей!н 2-4 апта бойы кабылдау керек:

• *Подорожник жапырактарынын тунбасы;

• *Плантаглюцид гранулалары тунбасы;

• *Мынжапырак тунбасы;

• *Туймедак тунбасы;

• *Жалбыз тунбасы;

• *Зверобой тунбасы;

• *Валериана тамырынын тунбасы.

• - Секрецияны стимульдеуш! ос!мд!к тект! комбинирленген препараттар:

• *Гербогастрин;

• *Гербионнын асказандык ташылары;

• *Плантаглюцид(подорожник жане онын препараттары).

• 2.В типт! гастритт!н емдеу принциптер!:

• - Хеликобактерл!к инфекциянын эрадикациясы: Антибиотиктер:

• *5-нитроимидазол туындылары(Метронидазол,Тинидазол);

• *Жартылай синтезделген аминопенициллиндер(Амоксициллин); *Макролидтер(Кларитромицин,Рокситромицин,Азитромицин);

• *Нитрофуран туындылары(Фуразолидон);

• *Коллоидтык висмуттын дармектер!(Денол,Вентрисол,Бисмофальк);

• *Тетрациклин.

• Эрадикациялык емнің жобалары:Ушкурамдык ем.Ем курсы 1-2 апта:

• 1-схема

• *Висмуттык дармек(Денол немесе Висмут субсалицилаты 120мг 3 рет (тамактан 30 минут бурын) жане 4-ш! рет жатар алдында,кешк! Тамактан 2 сагат кей!н;

• *Тетрациклин 250-500мг/тау 4 рет,тамактан кей!н;

• *Метронидазол 250мг/тау 4 рет немесе Тинидазол 500мг/тау 2 рет тамактан кей!н.

• Бул емн!н 1 апталык курсынан кей!н эрадификациянын саны 87.9%,2 апталык ем!нен кей!н-89.2%.Тетрациклинд! Амоксициклинге ауыстырганда эрадификациянын саны (78%) томендейд!.

• 2-схема

• *Денол 1таб 4 рет;

• *Амоксициллин 500мг 2 рет;

• *Клион 250мг 4 рет.

• 3-схема

• *Бисмофальк 1 таб 4 рет;

• *Клацид 500мг 2 рет;

• *Клион 500мг 2 рет.

• 4-схема

• *Бисмофальк 1 таб 4 рет;

• *Клацид 500мг 2 рет;

• *Фуразалидон 100мг 4 рет

• Ушкурамдык емн!н арнайы дармег!- Гастростат (Висмут субцитраты

• П.Я.Григорьев усынган ем улг!лер!:

• Омепразол 20мг кун!не 2 рет + Кларитромицин 250мг 4 ретнемесе 500мг кун!не 2рет + Тинидазол 500мг немесе Метронидазол 400мг кун!не 2 рет.Эрадикация саны 88,7%.

• Омепразол + Кларитромицин(корсет!лген дозада) + Амоксициллин 1г кун!не 2 рет.

• Ем узактыгы – 7-14 кун.

• - Ауыру сез!м! айкын болганда спазмолитиктер:

• *Дротаверин(Дротаверин-КМП,Но-шпа,Но-х-шпа);

• *Галидор;

• *Папаверин.

• - Жогары кышкылдыкта антисекреторлы зат рет!нде селективт! М-холинолитиктер:

• *Пирензепин(Гастроцепин) 4 аптага дей!н-25мг таб кун!не 2 рет;

• - Асказан шырышты кабатынын трофикасын жаксарту максатында 3-4 апта бойы:

• *Облепиха майы;

• *Поливитаминдер(Витамин В12 6 кун 1000мкг,кун сайын,1-2ай – аптасына 1 рет,кей!н ом!р бойы айына 2 рет б/е енг!зед!).

• - Кешенд! емде 2-3 аптага транквилизаторлар мен седативт! заттар косу:

• *Диазепам(седуксен,сибазон);

• *Тазепам;

• *Валериана экстракты;

• *Персен.

IV. Жаңа тақырып өту кезеңі. Мультимедиялық дәріс.

https://ppt-online.org/448109

https://kazmedic.org/archives/1269

https://stan.kz/gastrit-degenimiz-ne-zhane-oni-kalay-emdeydi-345934/

V. Білім алушылардың өз бетінше жұмысы.

Сабақ бойынша рефлексия

«Өзіме хат». Хат жазу дағдысын дамытуға септігін тигізіп, оқушының өзіндік талдау жасауына ықпал етеді. Сабақта не өткені туралы өз-өзіне хат жазу тапсырылады, оқушы жазбаша түрде талдау жасайды.

VI. Сабақты қорытындылау.

Сабақты қорытындылау кезінде оқытушы сабақ барысында топтың қызметін бағалайды, көзге түскен студенттерді атап өтеді, үздік жауаптарға түсініктеме береді, сабақты қорытындылайды.

Сабақ соңында мұғалім үй тапсырмасын береді.

VII. Үй тапсырмасы: ГЭРА / гастроэзофагеальді ауру/. Жедел созылмалы гастрит.

Әдебиет: Қалимұрзина, Б.- Ішкі аурулар 2 том