ғылыми жоба "Фундуктың пайдасы мен қарсы көрсетілімдері"

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ ШЫМКЕНТ ҚАЛАСЫ

№89 ІТ мектеп-лицейі

Ғылыми жоба

Тақырыбы: «Фундуктың пайдалы қасиеттері мен қарсы көрсетілімдері»

Бағыты:

Секциясы:

Авторы: 6 «А» сынып оқушысы Мықтыбек Аяулым Нурлыбекқызы

Жетекшісі: география пәні мұғалімі Кульманова Камшат Бахитовна

Шымкент 2020ж.

Аннотация

Ғылыми жобаның мақсаты:

• Грек жаңғағының емдік және шипалы қасиеттерін ашу.

• Грек жаңғағын дертке дауа қасиетін насихаттау, дәрі жасау жолдарын үйрету.

• Ойын нақты айтуға, зерттеген жұмысын жетілдіруге баулу.

• Шығармашылық қабілетін арттыру.

Міндеттері:

1. Мәселені айқындаудың зерттеу жүйесін құру.

2. Жаңғақ туралы мәлімет беру.

3. Жаңғақтың құрамындағы заттармен таныстыру.

4. Жаңғақтың түрлерін ажырату.

5. Қазақстанда өсетін географиялық орнын көрсету.

6. Грек жаңғағының адам ағзасына және әртүрлі сырқаттардан айығуға тигізер пайдасы. Туған өлкенің табиғатына, оны қадірлеп, қастерлей білуге үйрету.

Зерттеу әдістері:

1. Жаңғақ туралы жазылған газет, журнал, түрлі әдебиеттерді іздеп табу

арқылы грек жаңғағының құрамын анықтау.

2. Грек жаңғағының адам денсаулығына пайдасын білу.

Зерттеудің өзектілігі - біз грек жаңғағын күнделікті өмірде жиі қолданылғанымызбен ,оның адам денсаулығына пайдасын, одан дәрі жасау жолдарын біле бермейміз.

Зеттеу гипотезасы ретінде грек жаңғағының негізгі құрамымен танысып, одан дәрі жасау жолдарын үйрету, шығармашылық қабілеттерін дамыту.

Зерттеу жаңалығы және дербестік нәтижесі:

Арнайы ұйымдастырылған зерттеу жұмыстары барысында грек жаңғағынан дәрі жасаудың адам өміріндегі маңызы орасан зор екендігін, олардың денсаулықты нығайтудағы ролін көрсетіп, оқушыларға іс-тәжірибесінде пайдалануға үйрету.

№ 89 ІТ мектеп-лицейдің

6 сынып оқушысы Мықтыбек Аяулымның

«Фундуктың пайдалы қасиеттері мен қарсы көрсетілімдері»тақырыбына жазылған ғылыми жобасына рецензенттің

ПІКІРІ

Мықтыбек Аяулым 6 сынып оқушысы фундуктың дертке дауа қасиетін насихаттаған, ғылыми жобада фундуктың құрамындағы заттармен таныстырып,адам ағзасына пайдалы қасиеттері мен әртүрлі сырқаттардан айығуға тигізер пайдасын ашып көрсеткен.Сонымен қатар фундук жаңғағының қарсы көрсетілімдеріне де жеке тоқталып өткенін байқауға болады.

Оқушы жұмысы үш тараудан, кіріспе мен негізгі зерттеу бөлімінен қорытынды және пайдаланған әдебиеттер тізімінен тұрады. Жұмыста баяндалған мәселер әр тақырыпшаларға сай іріктелген ,дәлелдері жеткілікті.

Аяулым – өте ізденімпаз, зерделі оқушы. Сондықтан да бұл ғылыми жобада қозғаған тақырыбы тыңдаушының қызығушылығын арттыра түседі деп ойлаймын.

Ғылыми жобада ұсыныстарын ескере отырып, оқушы өз бетімен орындаған жұмысын толық ашуға әрекет еткен.Көп ізденіп,айтайын деген ойын нақты дәлелдермен беруге тырысқан және ғылыми негізде тиянақталған.

Зерттеу жұмыста оқушының өзіндік пікірі бар және талапқа сай жазылған.

Рецензент: ________________________________________

Ғылыми дәрежесі: ________________________________________

Жұмыс орны: ________________________________________

Жоспары

І Кіріспе

ІІ Негізгі бөлім

2.1. Жаңғақтың жалпы сипаты ..................................................

2.2.Грек жаңғағының емдік қасиеті...........................................

2.3. «Грек жаңғағынан» дәрі жасау жолдары...........................

ІІІ Қорытынды

ІҮ Пайдаланылған әдебиеттер

Мазмұны

І Кіріспе .......................................................................................................................3

ІІ Негізгі бөлім

2.1. Фундуктың өзіндік ерекшеліктері.................................................................................11

2.2.Грек жаңғағының емдік қасиеті..........................................................................15

2.3. «Грек жаңғағынан» дәрі жасау жолдары..........................................................19

ІІІ Қорытынды.........................................................................................................21

ІҮ Пайдаланылған әдебиеттер..............................................................................22

Кіріспе

Денсaулық – тіршіліктегі ең құнды қасиеттердің бірі. Әрбір адамның міндеті денсаулықты сақтап, саналы түрде ұқыпты жұмсай білуді үйрету.

Көптеген адамдар ағза үшін ненің пайдалы және ненің зиянды екенін, қандай болса да аурудан қалай сақтану қажеттігін көз алдына дұрыс елестете алмайды. Көпшілігі денсаулығын қорғауды медицинаға жүктейді. Егер адамдардың өздері сақтанып жүруді үйренбесе онда медицина ғылымы ешқандай да денсаулық әкеліп бермейді. Денсаулық сақтау-халықтың денсалығын қорғауға, аурулaрдың алдын алу мен оларды емдеуге бағытталған мемлекеттік, әлеуметтік және медициналық шаралар жүйесі. Қазақ халқы ғасырлар бойы шығыс медицинасы арасында дамыған халықтық медицинa жетістіктерін пайдаланды.

Дәрілік өсімдіктердің емдік қасиеттерін, балшықпен, сумен,тағаммен емдеу әдістерін білетін болған. Сондай-ақ, Қазақстан Республикасы азаматтарының денсаулығын жақсарту шаралары «Қазақстан-2030» стратегиялық бағдарламасының: «Ауруды болдырмау және салауатты өмір салтын ынталандыру», «Әйел мен бала денсаулығын жақсарту, ана мен баланың денсаулығын қорғау» сияқты арнайы тарауларында көрсетілген.

Деннің саулығы,жанның тазалығы, тұлғаның сымбаттылығы – адам денсаулығының белгісі. Деннің саулығы әр адамның өзіне ғана тиесілі емес, елдің байлығы болмақ. Денсаулық та ғұмыр сияқты адамға табиғаттың тартуы. Ендеше денсаулықтың қадірін біліп, оны жастайыңнан сақтаған дұрыс деп есептеймін.

Менің медицина секциясында «Фундуктың пайдалы қасиеттері мен қарсы көрсетілімдері» тақырыбында ғылыми жобаны таңдау себебім: осы фундук жаңғағы туралы көп нәрселерді білгім келді. Ол үшін осы тақырыпты зерттеуді мақсат еттім.

Мен өзім бұл тақырып туралы білімімді тереңдете түсу үшін көп оқып, ізденуіме тура келді.Ал енді,менің өзім жинаған мәліметтерімнен фундукқа сипаттама беріп өтейін.

Өнімнің тарихы және географиясы

Өнімнің тарихы әртүрлі және құпияға оралған. Өсімдіктердің көпшілігі Ice Age кезінде мұздықтан қайтыс болғанда, адамзаттың аштықтан құтқарған фундук екендігі туралы нұсқа бар.

Археологтар әлемнің әр бұрышында өсіп келе жатқан жаңғақ ағаштарының іздерін табады. Антикалық дәуірде фундук танымал болды. Романдар фундук «батыл ағаш» деп атады, оны байлықтың символы, отбасылық бақыт, денсаулық және ішкі күш деп есептеді. Виржил жаңғақ жемістерінің маңыздылығын көрсетіп, бір жаңалықтың ішінде жасырын күш пен пайдасын сипаттайды. Кейінірек, Солтүстік Еуропаға және Ресейге тараған кезде жаңғақ қара күштерге қарсы талисман болды.

Испан фундук дайындауға маңызды рөл атқарды. Жергілікті билік әрбір азаматқа орман жаңғағын өсіруге және өсіруге міндеттеді. Осылайша, сыртқы ортада ең бейімделген фундуктың үздік сорттарын ұзақ уақытқа іріктеу жүргізілді.

Жаңғақтарды өсіру үшін заманауи аумақтық орталықтары:

• Оңтүстік-Шығыс Еуропа;

• Жерорта теңізі елдерінде;

• Кавказ;

• Кіші Азия елдері.

Өсірілетін фундук - жаңғақ, қайың тұқымдасының Hazel (Corylus) тұқымдасына жатады. Мәдениетте түр 2000 жылға жуық уақыттан бері белгілі, Қара және Жерорта теңіздерінің жағалаулары шығу аймағы болып саналады. Тіпті «фундук» грекше «понтикос» деген сөзден шыққан, бұл «Қара теңізден» дегенді білдіреді.
Бұл көпжылдық ағаш бұта әр түрлі және жасанды тәждің қалыптасуына байланысты биіктігі 3 - 5 м дейін өседі. Жапырақтары сопақ немесе жүрек тәрізді, қара-жасыл түсті. Күзде олар сары-қызыл реңктердің жарқын түсіне ие болады, бұл оларға өте тартымды сәндік көрініс береді.

Жаңғақ - бұл екі гүлді өсімдіктер. Ерлердің бұтақтарын бұталарда ерте көктемде көруге болады, олар ілулі сырғаға ұқсайды. Әйелдердің гүлшоғыры, керісінше, қарапайым өсу бүршіктерінен еш айырмашылығы жоқ көрінеді. Бұтаның гүлденуі ерте басталады (әдетте наурыз айында), температура режимі орта есеппен 12 ° С-қа жеткен кезде жапырақтары пайда болады. Әйелдер мен ерлердің бір уақытта гүлдей алмайтындығына байланысты өсімдіктің өнімді өзін-өзі тозаңдандыру қаупі бар. Сондықтан, алдағы егінге сенімді болу үшін, жаңғақтың бірнеше өзара тозаңдандырылған бірнеше сорттарын отырғызу керек, егер мүмкін болса, 10 данадан кем емес. Кейбір сорттардың ластануы желмен де (крестпен) және жәндіктердің көмегімен жүзеге асырылады.
Фундук өсіру, күтім ерекшеліктері

Бұл пайдалы және құнды тағамдық мәдениетті өсіру қиын емес, күтім мен ауылшаруашылық технологиясының негізгі ережелерін сақтау жеткілікті.

Өсіру, арамшөптерге қарсы күрес

Кез-келген басқа өсімдік сияқты, жаңғақ арамшөптермен жабылмаған борпылдақ топырақты жақсы көреді. Сондықтан, магистральды айналасында үнемі қопсыту және арамшөптерді уақтылы алып тастау әсіресе жаңадан өсетін бұта қалыптастыру кезінде жаңғақ өсірудің қажетті әдістері болып табылады.

Бұтаның тамыр жүйесі топырақ бетіне өте жақын орналасқандығын ескерсек (10-дан 20 см-ге дейін), қопсыту немесе қазу тамырларға зақым келтірмеу үшін мұқият, 5-8 см тереңдікке дейін жүзеге асырылады.

Ересек жемістер өсіретін зауыт бұдан былай осы ауылшаруашылық жұмыстарының болмауына сезімтал болмайды. Бұл жағдайда ең жақсы нұсқа - топырақты мульчирование (үгінділер, шымтезек, құрғақ шөптермен), ол сонымен қатар топырақты ауаға, сілтіленуге және мұздатуға жол бермейді.

Суару

Жаңғақтар - бұл ылғалға деген сүйіспеншілікке толы мәдениет, әсіресе көктем-жаз мезгілінде топырақтың ылғалдылық қоры таусылған кезде ескеру қажет. Суару жеміс дақылдарының түсімділігіне тікелей әсер етеді, сондықтан сайтта құрғақшылыққа жол бермеу керек. Бұл ереже әсіресе жазғы кезеңге, болашақ дақылдарды жинау кезінде қолданылады. Суару ауа-райы мен климаттық жағдайларға байланысты жүргізілуі керек. Орташа алғанда, құрғақ ауа-райында бұта айына 1-2 рет суарылады. Тамшылатып суару да керемет нәтиже береді.

Ылғалдылықтың артық болуы өсімдікке кері әсерін тигізетінін ескеру керек, әсіресе суарғаннан кейін жақсы дренаждауды қамтамасыз ету керек.

Тыңайтқышты қолдану

Үстіңгі байлау өсімдікке күтім жасаудың қажетті шарасы және топырақтың сапасына байланысты. Тыңайтқыштың түрі мен мөлшері сайттың құнарлылық деңгейіне тікелей байланысты.

Әр бұтаның астына аз мөлшерде нитроаммофоска (100-200 г) қосылған органикалық тыңайтқыштарды (15-20 л гумус, көң, компост, ағаш күлі) жылдық қолдану тек жаңғақ дақылдарының өсуі мен жемісін жақсартады.

Маусым айында жеміс отырғызылған кезде өсімдік 0,5% несепнәр немесе басқа минералды тыңайтқыштармен қоректенеді. Органикалық үстіңгі таңғыш қазу кезінде жасалады.

Егер топырақ құнарлы болса және органикалық заттармен жақсы дәмделген болса, онда азот тыңайтқыштарын қолдануға болмайды. Бұл бұталардың тез өсуіне және соның салдарынан өнімділіктің төмендеуіне әкелуі мүмкін. Егер топырақ сирек болса, азот тыңайтқыштарын көктемде қолдану бұтаның дамуы мен жемісіне оң әсер етеді.

Зиянкестер мен ауруларға қарсы күрес

Жаңғақтар көптеген ірі жануарлардың сүйікті нәзіктігі болып табылады, сондықтан қабандар, тырналар, қояндар мен тышқандар бұтаны зақымдауы мүмкін. Кішкентай зиянкестердің ішіндегі ең қауіптісі - құрт құрттары, көбелектер, қоңыздар.

Сонымен, қоңыздардан, жаңғақ жапырақтары мен жаңғақтардан көбінесе арамшөп пен қоңыз қоңызы шабуыл жасайды. Зақымдану белгісі - жаңғақтардың ерте төгілуі, олардың құрғақтығы және құрғақ өсінділердің болуы. Олармен күресу үшін олар сайт қазып, бүлінген жаңғақтарды жинап, пестицидтерді өңдейді.

Өңдеу жұмыртқаның пайда болуына жол бермеу үшін көктемде қоңыздардың пайда болуымен жүзеге асырылады. Механикалық әдістердің көмегімен бұтаның астына пленкадағы жәндіктерді мезгіл-мезгіл сілкіп тастауға болады. Өкінішке орай, бұл әдіс өте ауыр және тиімсіз.

Ауру туралы айтсақ, жаңғақ жапырақтарда өрмекші өрмек пайда болып, содан кейін қара түске айналғанда, жаңғақ ұнтақты көгеруден зардап шегуі мүмкін. Инфекция кезінде барлық зардап шеккен жапырақтары жойылып, өсімдік әк-күкірт ерітіндісімен, коллоидты күкіртпен немесе басқа фунгицидпен себіледі. Өздеріңіз білесіздер: ауруды кейінірек емдегеннен гөрі алдын-алу жақсы.

Сондықтан, ұнтақты көгерудің алдын алу үшін барлық құлаған жапырақтар күзде жиналып, жойылып, жер қазылады. Ақыр соңында, бұл саңырауқұлақ инфекциясы құлаған жапырақтарда.

Фундуктың биохимиялық құрамы және пайдалы қасиеттері

Жаңғақ дәндерінің құрамына адам ағзасына қалпына келтіретін, қалпына келтіретін, жасартатын және нығайтатын қоректік заттар мен қоректік заттардың кең спектрі кіреді. Фундукта мұндай маңызды дәрумендер бар:

1. Е витамині (токоферол) - 100 г жаңғақтарда осы бағалы элементтің 20 мг астамы бар. Токоферол - күшті қалпына келтіретін және жасартатын қасиеттері бар маңызды заттардың бірі. Дененің іс жүзінде барлық биохимиялық реакцияларына қатысады, тотығу процестеріне қарсы белсенді күреседі, тері жасушаларының мембраналарын нығайтады және серпімді талшықтар мен коллаген синтезіне ықпал етеді. Фундуктың ерекше құндылығы мен пайдалы қасиеттері - бұл жаңғақтардан жасуша E дәрумені табиғи процестерді бұзбай табиғи түрде сіңіреді, себебі синтезделген фармакологиялық препаратты қабылдаған кезде болады. Теріні жақсартумен қатар, Е витамині қан айналымын жақсартады, қан тамырларын тазартады, әйел жыныстық гормондардың синтезін қамтамасыз етеді, менопаузы көріністерін азайтады.

2. Витамин К (филлоквинон) - 100 г фундук бұл заттың 14 мг құрайды. Бұл витамин сүйек тінін синтезіне, жасушалық метаболизмнің реттелуіне, тіндердің тыныс алуына, қан ұйығышынның процестеріне белсене қатысады, ішек қозғалғыштығын жақсартады. Ауыр етеккір әйелдері K дәрумені жоғары мазмұндағы тамақтану негізінде тағам тағайындайды.

3. В4 дәрумені (холин) - 100 г шикі жаңғақ үшін 45 мг астам. В4 витамині барлық жасушалардың мембраналарын қорғайды, холестеринді төмендетеді, тыныштандырады, орталық жүйке жүйесі мен мидың жұмысын жақсартады, депрессияны болдырмайды. Сонымен қатар ол метаболизмді қалыпқа келтіреді, майдың мөлшерін азайтады және салмақты қалыпқа келтіруге көмектеседі, сондықтан фундук салмақты жоғалтуға өте пайдалы.

4. Фундук түйірлерінде B, C, A, PP витаминдері көп. Яғни бұл жаңғақ - әр адамның күнделікті диетасын сапалы жақсартуға және байытуға қабілетті өте теңдестірілген витаминді ингредиент.

Фундук-ақ микро- және макро-элементтердің үлкен саны бар екенін атап өту маңызды. Фундук құрайтын минералды компоненттер фосфор (299 мг), кальций (170 мг), магний (172 мг), калий (717 мг), күкірт (190 мг), хлор (22 мг), кобальт (12 мг), фторидті (17 мг), темір (3 мг), натрий (3 мг), марганец (4 мг), мырыш (2,5 мг), селен (2,5 мг), май қышқылдары мен белоктар.

Ерлердің, әйелдердің және балалар денесінің пайдасы мен пайдалы қасиеттері

Көбінесе жаңғақ шикі немесе қуырылған. Айта кету керек, оның шикізат түрінде ол көп қоректік заттардан тұрады, олардың кейбірі жылу өңдеу процесінде жоғалады.

Сонымен қатар, қуырылған өнімде көп мөлшерде калория болады.

Фильтр а