Сұлы – жер бетінде 4000 жылдан бұрын пайда болған дәнді дақыл. Ол туралы алғашқы жазбаларды Греция мен Үндістанның медициналық трактаттарынан кездестіруге болады, ал бұл өсімдіктің дәндері ежелгі жерлеулерді қазғанда табылған. Сұлының тарихи отаны Монғолия мен Қытай болып саналады, қазіргі кезде ол көптеген еуропалық елдерде өседі. Сұлы ботқасы ағылшындардың дәстүрлі таңғы асы ғана болып қоймай, Ұлыбританияның ұлттық символына айналды.

Ежелгі Қытай, Мысыр мен Үндістанның шипагерлері онымен ауруларды емдеген және жалпы нығайтатын әрі тыныштандыратын құрал ретінде қолданған.

Қазір сұлыдан жасалатын ең танымал өнімдер – сұлы қауызы, печенье мен ұн.

Сұлының химиялық құрамы мен құнарлылығы

Сұлының пайдасы оның бай құрамымен байланысты. Бұл дақылда салмақты қалыптандыратын, қандағы холестерин құрамын қажетті деңгейде ұстап тұратын,  тамырларды атеросклерозды түйіндерден тазалайтын көптеген пайдалы заттектер бар. Бұлар  В, F, А, Е, крахмал, көмірсулар, ақуыздар, майлар, ферменттер, аминқышқылдары, минералды тұздар, эфир майы және қант.

Сонымен қатар, микроэлементтердің бірегей жиынтығында атап өткен жөн: хром, цинк, кремний, калий, мыс, селен, бор, вольфрам, йод, қалайы, титан, стронций, цирконий және марганец.

Бірақ, бәріненде сұлының құрамында ас қорытуда және зат алмасуға қатысатын пантотенді қышқыл көп.

Бұл дақыл диеталық өнім болып саналғанымен, айтарлықтай құнарлы. 100 грамм өнімде 300 ккал бар.

Сұлы дәнінің құрамы:

• Крахмал 60%-ға дейін

• Ақуыз 14%-ға дейін

• Майлар 9%-ға дейін

Сұлының пайдалы қасиеттері мен қарсы көрсетілімдері

• Сұлы бүкіл ағзаны жалпы нығайтатын қасиетке ие.

• Оның құрамында дәрумендер мен минералдардың үлкен тобы бар. А, Е дәрумендері шаш пен тырнақтың өсуіне, саулығына, терінің серпімділігіне пайдалы болса, B, F дәрумендері жүйке жүйесінің дұрыс жұмыс істеуіне әсер етеді, асқазан-ішек жолдарына оң ықпал етеді, күрделі көмірсуларды глюкозаға айналдырады.

• Қан құрамындағы қант деңгейін азайтады, сондықтан сұлыны қант диабетіне шалдыққан адамдардың тұтынғаны жөн.

• Сұлының пайдалы қасиеттерінің бірі ол организмдегі артық сұйықтықты шығарады, ісінулермен қоса зиянды заттарды да шығарады. Бұл жағынан, сұлыны ұзақ медикаментозды емнен кейін пайдаланған жақсы.

• Сонымен қатар, ол несеп-тас ауруыменде күресуге көмектеседі.

• Холестеринді түсіруге әсер етеді.

• Сұлы асқазан-ішек жолының қызметіне оң әсер етеді: тыныштандырады, бүкіл ас қорыту жүйесін қалыпқа келтіреді. Сұлының ішекке пайдасы – ол іш қатумен күреседі.

• Жүйке жүйесін нығайтады, күйзеліс кезінде көмектеседі.

• Сұлының суы мен тұнбасы ыстықты түсіретін, терлететін қасиетке ие.

• Сұлы бауырға өте пайдалы. Белгілі болғандай, бауыр – біздің қан түзу мүшеміз. Онда бүкіл токсиндер мен шлактар жиналады. Бауырымызды тазалай отырып, біз ағзамызға жаңа күш береміз.

• Сұлы азғаның ауруға төтеп беру қабілетін арттырады.

• Жөтелді өте жақсы емдейді және қалқанша безге өте пайдалы.

• Сұлы дәндерінде құрамы бойынша бұлшық ет ақуыздарына жақын аминоқышқылдар бар.

• Сұлының құрамында пайдалы ферменттер мен органикалық қосындылар бар.

Бірақ, сұлының пайдалы қасиеттерімен қоса, қарсы көрсетілімдерінің де бар екенін білген жөн.

Қарсы көрсетілімдері

Сұлыны өт жолы ауруларында, бүйрек жеткіліксіздігінде байқап қолданған жөн. Әрқашан емдеуші дәрігермен кеңескен және өзіңізге қатысты ерекшеліктерді нақтылап алған жөн. Сұлыны ағзаның жеке қабылдамауы.

Сұлыны қолдану аясы өте кең. Сұлы халық медицинасында, кулинарияда, косметологияда, тігін және қағаз өндірісінде, құрылыс материалдары өндірісінде пайдаланылады. Сонымен қатар, сұлының шаруашылықта алар орны ерекше. Біріншіден, ол – құнарлы мал азығы. Сұлы дәні мал азығының құндылығының халықаралық өлшем бірлігі болып саналады. Басқа дақылдардың дәндерімен араластырылған сұлы жас төлдердің ағзасының тез және мықты болып қалыптасуына жағдай жасайды. Сұлы қосылған концентрлі азық құс шаруашылығында кеңінен қолданылады. Сұлының сабаны басқа дақылдардың сабанына қарағанда қоректік заттарға бай және малға жағымды болады.

Тұмауға қарсы сұлы рецепті

1 стақан сұлы дәндерін алып, оны жуып және оған 1 литр су құю керек. Түнге қалдырып, таңертең бастапқы кездегі сұйықтықтан жартысы қалғанша оны отқа қоямыз. Сүзіп, дайын қайнатпаны бір күнде жылы күйінде ішу керек. Сонымен қоса, 2 стақан айранды алдын-ала үгітіліп, араластырылған 5 дана сарымсақпен күні бойы ішеміз.

Құрғақ жөтелге қарсы сұлы рецепті

Сұлыдан сүт қайнатпасын әзірлеу үшін қауызымен бірге 1 стақан сұлы керек. Оны алдын-ала жуып, кастрөлге үстіне 1 литр сүт құямыз. Оны 1-3 сағат бойы әлсіз отта бұқтырамыз. Осы уақыт арасында сүт сарғаюы мүмкін, бұл қалыпты реакция.

Бұдан соң, қайнатпа сүзіліп, оған сары май (50 грамм майға 1 стақан сүт) және бал (1 ас қасық бал 1 стақан сүтке) қосылады. Барлығын жақсылап араластырамыз. Қайнатпаны күні бойы жарты стақаннан тәулігіне 6 ретке дейін қабылдайды. Бірақ, міндетті түрде бұл сұйықтықтың бір стақанын қабылдау керек!

Май мен балды қалауыңызша азайтып не көбейтуіңізге болады. Алайда, бұл екі ингредиент жөтелдің кез-келген түрінде маңызды.

Сұлы дәрумендер мен минералдардың қайнар көзі. Құрамында қан тамырларын атеросклерозды түйіндерден тазартатын, қандағы холестерин деңгейін түсіретін, салмақты қалыпқа келтіретін пайдалы заттектерден: B, F, A, E дәрумендері, крахмал, көмірсулар, ақуыздар, майлар, ферменттер, амин қышқылдары, минералды тұздар, эфир майы мен қант болса, микроэлементтерден: хром, цинк, кремний, калий, мыс, селен, бор, вольфрам, йод, қалайы, титан, стронций, цирконий және марганец бар. Сонымен қатар зат алмасу мен ас қорытуды жақсартатын пантотенді қышқылға бай. Диеталық азық түріне жатқанмен, айтарлықтай құнарлы. 100 грамм өнімде 300 ккал бар.

Пайдалы қасиеттері:  

● Ағзаның қорғаныс жүйесін нығайтады.

● Құрамындағы А, Е дәрумендері шаш пен тырнақтың өсуіне, саулығына, терінің серпімділігіне пайдалы болса, B, F дәрумендері жүйке жүйесінің дұрыс жұмыс істеуіне әсер етеді, асқазан-ішек жолдарына оң ықпал етеді, күрделі көмірсуларды глюкозаға айналдырады.

● Қанның құрамындағы қант деңгейін төмендетеді.  

● Сұлының пайдалы қасиеттерінің бірі – организмдегі артық сұйықтықты, ісінумен қоса зиянды заттарды сыртқа алып шығарады. Несеп-тас ауруымен күресуге көмектеседі.

● Асқазан-ішек жолының қызметіне пайдалы. Ас қорыту жүйесін қалыпқа келтіреді. Ішекке пайдасы – іш қатумен күреседі.

● Жүйке жүйесін нығайтады, күйзеліс кезінде көмектеседі.

● Суы мен тұнбасы ыстықты түсіріп, терлетеді.

● Қан түзуші орган – ол бауыр екені белгілі. Ол барлық уыттар мен қалдықтарды өнімдерін жинақтайды. Ал сұлы бауырды тазалап, біздің органға жаңа күш береді.

Оқуға кеңес береміз:

Cұлы және оның пайдасы

Сұлы

сұлы

Сұлының дәрілік қасиеті өте ерте кезден белгілі болған бір жылдық өсімдік. Оны қолдан егіп өсіреді. Мал азы         ғындық қана дақыл емес, адамдардың тағамдық қорына кіретін, кіргенде де таблетка дәрілерден қалыса қоймайтын дақыл.

1.   Асқазан-ішек  жолдарының  ауруларына  бір  стақан сұлыны 5-7 рет таза сумен жуып 500 г суға салып, жартысы қалғанша ақырын қайнатады, әбден піседі. Осы кезде 2 ас қасық бал қосып, тағы 3 минут қайнатып, жылыдай ас алдында осыны үшке бөліп ішеді.

2. Бір стақан сұлыны бірнеше дүркін тазалап жуып, бір литр тазартылған суға салып, 12 сагат бұқтырып қояды да, жарты сағат жабық ыдыста ақырын қайнатады. Осының  сыртын жылы орап, тағы 12 сағат бұқтырады. Осыдан соң сүзіп таза ыдысқа құйып алады да, тазартылған немесе қайнаған сумен алғашқы көлеміне жеткізеді. Осы судан әр жолы 100 грамнан ас алдында күніне үш рет ішеді. Бұл  асқазанды ғана дұрыстап қоймай, бауыр ауруына да, панкреатитке де пайдалы.

3. Сусамыр сырқатына бір стақан сұлы дәнін 1 литр  қайнап тұрған суға салып, төрттен бірі кеткенше ақырын қайнатып, сүзіп, жарты стақаннан күніне 3-4 рет ішеді.

4. Бір стақан сұлыны жуып-тазалап, ылғалдандырып жылы жерге жаймалап қояды. Екінші тәулікте ол көктей  бастайды. Тағы жақсылап жуып, кептіріп, ұнға айналдырып, суық су құйып, илейді де, үстінен ыстық су құйып, 2 минут ақырын қайнатады. Бұл кисель сияқты болады. Осыдан піскен бетінде стақандап ішеді. Түн асып қалғанды ішуге болмайды.

5. Бүйрек пен қуықтың ауруына: бір стақан аршылған сұлыны 1 литр қайнап тұрған суға салып, жартысы  қалғанша ақырын қайнатып, үстіне 2 стақан қайнаған  жылы сүт қосып, тағы 20 минут ақырын қайнатады. Дәрі дайын. Осыдан әр жолы бір стақаннан күніне 3 рет ішеді. Бір емделу барысы 15 күн.

6. Бір килограмм сұлыға 10 литр су құйып, 2 литр су  қалғанша ақырын қайнатады. Осыған бір килограмм бал, 100 г тұзы жоқ сары май құйып араластырып, тағы да 10 минут ақырын қыздыра қайнатып, барып суытады. Осыдан әр жолы бір ас қасықтан күніне үш рет жейді. Бұл бауыр қатып, немесе гепатит болып ауырғанда қабылдайтын дәрі.

7. Адам кәріліктен, ауыр отажасап әлсірегенде бір стақан сұлы дәніне бір литр қайнап тұрған су құйып қойылғанша қайнатыңыз. Осыған 4 ас қасық бал қосып араластырып қойыңыз да әр жолы бір стақаннан күніне үш рет ішіңіз.

8. Балалардың құлағынан ірің ағып, немесе қол-аяқтары шидиіп, қарны үлкейіп ауырса, үлкендердің буыны ауырса 1 кг сұлының жас сабанын ұнтақтап, 5 литр суға 30 минут ақырын қайнатады. Осы суды шомылуға астауға құйып, белгілі су қосып 15-20 минут жатып шомылады. Ол судың температурасы 38-40 градус болуы керек.

9. Темекіден бас тартқыңыз келсе 2 литрлік банкінің жартысына жуылған сұлыны салып, толтыра су құйыңыз. Ақырын отта 30 минут қайнатыңыз. Осы судан сұлыны сүзіп алып тастаңыз да суға 2 ас қасық қырмызыгүл са­лып, 8 сағат жылы орап қойыңыз. Тағы да сүзіп, жылыдай күніне 2 стақаннан ішіп, екі аптаға созасыз.

ҚШ ғалымдары сұлы мен жүгері өнімдерінің венероло­гия­лық ауруларға қарсы емі бар екенін анықтады. Бұл дәнді дақылдардың емдік қасиеті – олардың құрамындағы арги­нин аминқышқылында. Сұлының дәрілік қасиеті өте ерте кезден белгілі болған бір жылдық өсімдік. Оны қолдан егіп өсіреді. Мал азы ғындық қана дақыл емес, адамдардың тағамдық қорына кіретін, кіргенде де таблетка дәрілерден қалыса қоймайтын дақыл. 1.Асқазан-ішек жолдарының ауруларына бір стақан сұлыны5-7 рет таза сумен жуып 500 г суға салып, жартысы қалғанша ақырын қайнатады, әбден піседі. Осы кезде 2 ас қасық бал қосып, тағы 3 минут қайнатып, жылыдай ас алдында осыны үшке бөліп ішеді. 2.Бір стақан сұлыны бірнеше дүркін тазалап жуып, бір литр тазартылған суға салып, 12 сагат бұқтырып қояды да, жарты сағат жабық ыдыста ақырын қайнатады. Осының сыртын жылы орап, тағы 12 сағат бұқтырады. Осыдан соң сүзіп таза ыдысқа құйып алады да, тазартылған немесе қайнаған сумен алғашқы көлеміне жеткізеді. Осы судан әр жолы 100 грамнан ас алдында күніне үш рет ішеді. Бұласқазанды ғана дұрыстап қоймай, бауыр ауруына да, панкреатитке де пайдалы. 3.Сусамыр сырқатына бір стақан сұлы дәнін 1 литр қайнап тұрған суға салып, төрттен бірі кеткенше ақырын қайнатып, сүзіп, жарты стақаннан күніне 3-4 рет ішеді. 4.Бір стақан сұлыны жуып-тазалап, ылғалдандырыпжылы жерге жаймалап қояды. Екінші тәулікте ол көктей бастайды. Тағы жақсылап жуып, кептіріп, ұнға айналдырып, суық су құйып, илейді де, үстінен ыстық су құйып, 2 минут ақырын қайнатады. Бұл кисель сияқты болады. Осыдан піскен бетінде стақандап ішеді. Түн асып қалғанды ішуге болмайды. 5.Бүйрек пен қуықтың ауруына:бір стақан аршылған сұлыны 1 литр қайнап тұрған суға салып, жартысы қалғанша ақырын қайнатып, үстіне 2 стақан қайнаған жылы сүт қосып, тағы 20 минут ақырын қайнатады. Дәрі дайын. Осыдан әр жолы бір стақаннан күніне 3 рет ішеді. Бір емделу барысы 15күн. 6.Бір килограмм сұлыға 10 литр су құйып, 2 литр су қалғанша ақырын қайнатады. Осыған бір килограмм бал, 100 г тұзы жоқ сары май құйып араластырып, тағы да 10 минут ақырын қыздыра қайнатып, барып суытады. Осыдан әр жолы бір ас қасықтан күніне үшрет жейді. Бұл бауыр қатып, немесе гепатит болып ауырғанда қабылдайтын дәрі. 7.Адам кәріліктен, ауыр отажасап әлсірегенде бір стақан сұлы дәніне бір литр қайнап тұрған су құйып қойылғанша қайнатыңыз. Осыған 4 ас қасық бал қосып араластырып қойыңыз да әр жолы бір стақаннан күніне үш рет ішіңіз. 8.Балалардың құлағынан ірің ағып, немесе қол-аяқтары шидиіп, қарны үлкейіп ауырса, үлкендердің буыны ауырса 1 кг сұлының жас сабанын ұнтақтап,5 литр суға 30 минут ақырын қайнатады. Осы суды шомылуғаастауға құйып, белгілі су қосып 15-20 минут жатып шомылады. Ол судың температурасы 38-40 градус болуы керек. 9.Темекіден бас тартқыңыз келсе 2 литрлік банкінің жартысына жуылған сұлыны салып, толтыра су құйыңыз. Ақырын отта 30 минут қайнатыңыз. Осы судан сұлыны сүзіп алып тастаңыз да суға 2 асқасық қырмызыгүл са­лып, 8 сағат жылы орап қойыңыз. Тағы да сүзіп, жылыдай күніне 2 стақаннан ішіп, екі аптаға созасыз.

Сұлы – жер бетінде 4000 жылдан бұрын пайда болған дәнді дақыл.

Сұлының химиялық құрамы мен құнарлылығы

Сұлының пайдасы оның бай құрамымен байланысты. Бұл дақылда салмақты қалыптандыратын, қандағы холестерин құрамын қажетті деңгейде ұстап тұратын,  тамырларды атеросклерозды түйіндерден тазалайтын көптеген пайдалы заттектер бар. Бұлар  В, F, А, Е, крахмал, көмірсулар, ақуыздар, майлар, ферменттер, аминқышқылдары, минералды тұздар, эфир майы және қант.

Сонымен қатар, микроэлементтердің бірегей жиынтығында атап өткен жөн: хром, цинк, кремний, калий, мыс, селен, бор, вольфрам, йод, қалайы, титан, стронций, цирконий және марганец.

Бірақ, бәріненде сұлының құрамында ас қорытуда және зат алмасуға қатысатын пантотенді қышқыл көп.

Бұл дақыл диеталық өнім болып саналғанымен, айтарлықтай құнарлы. 100 грамм өнімде 300 ккал бар.

Сұлы дәнінің құрамы:

• Крахмал 60%-ға дейін

• Ақуыз 14%-ға дейін

• Майлар 9%-ға дейін

Сұлының пайдалы қасиеттері мен қарсы көрсетілімдері

• Сұлы бүкіл ағзаны жалпы нығайтатын қасиетке ие.

• Оның құрамында дәрумендер мен минералдардың үлкен тобы бар. А, Е дәрумендері шаш пен тырнақтың өсуіне, саулығына, терінің серпімділігіне пайдалы болса, B, F дәрумендері жүйке жүйесінің дұрыс жұмыс істеуіне әсер етеді, асқазан-ішек жолдарына оң ықпал етеді, күрделі көмірсуларды глюкозаға айналдырады.

• Қан құрамындағы қант деңгейін азайтады, сондықтан сұлыны қант диабетіне шалдыққан адамдардың тұтынғаны жөн.

• Сұлының пайдалы қасиеттерінің бірі ол организмдегі артық сұйықтықты шығарады, ісінулермен қоса зиянды заттарды да шығарады. Бұл жағынан, сұлыны ұзақ медикаментозды емнен кейін пайдаланған жақсы.

• Сонымен қатар, ол несеп-тас ауруыменде күресуге көмектеседі.

• Холестеринді түсіруге әсер етеді.

• Сұлы асқазан-ішек жолының қызметіне оң әсер етеді: тыныштандырады, бүкіл ас қорыту жүйесін қалыпқа келтіреді. Сұлының ішекке пайдасы – ол іш қатумен күреседі.

• Жүйке жүйесін нығайтады, күйзеліс кезінде көмектеседі.

• Сұлының суы мен тұнбасы ыстықты түсіретін, терлететін қасиетке ие.

• Сұлы бауырға өте пайдалы. Белгілі болғандай, бауыр – біздің қан түзу мүшеміз. Онда бүкіл токсиндер мен шлактар жиналады. Бауырымызды тазалай отырып, біз ағзамызға жаңа күш береміз.

• Сұлы азғаның ауруға төтеп беру қабілетін арттырады.

• Жөтелді өте жақсы емдейді және қалқанша безге өте пайдалы.

• Сұлы дәндерінде құрамы бойынша бұлшық ет ақуыздарына жақын аминоқышқылдар бар.

• Сұлының құрамында пайдалы ферменттер мен органикалық қосындылар бар.

Бірақ, сұлының пайдалы қасиеттерімен қоса, қарсы көрсетілімдерінің де бар екенін білген жөн.

Қарсы көрсетілімдері

Сұлыны өт жолы ауруларында, бүйрек жеткіліксіздігінде байқап қолданған жөн. Әрқашан емдеуші дәрігермен кеңескен және өзіңізге қатысты ерекшеліктерді нақтылап алған жөн. Сұлыны ағзаның жеке қабылдамауы.

Сұлыны қолдану аясы өте кең. Сұлы халық медицинасында, кулинарияда, косметологияда, тігін және қағаз өндірісінде, құрылыс материалдары өндірісінде пайдаланылады. Сонымен қатар, сұлының шаруашылықта алар орны ерекше. Біріншіден, ол – құнарлы мал азығы. Сұлы дәні мал азығының құндылығының халықаралық өлшем бірлігі болып саналады. Басқа дақылдардың дәндерімен араластырылған сұлы жас төлдердің ағзасының тез және мықты болып қалыптасуына жағдай жасайды. Сұлы қосылған концентрлі азық құс шаруашылығында кеңінен қолданылады. Сұлының сабаны басқа дақылдардың сабанына қарағанда қоректік заттарға бай және малға жағымды болады.

Тұмауға қарсы сұлы рецепті

1 стақан сұлы дәндерін алып, оны жуып және оған 1 литр су құю керек. Түнге қалдырып, таңертең бастапқы кездегі сұйықтықтан жартысы қалғанша оны отқа қоямыз. Сүзіп, дайын қайнатпаны бір күнде жылы күйінде ішу керек. Сонымен қоса, 2 стақан айранды алдын-ала үгітіліп, араластырылған 5 дана сарымсақпен күні бойы ішеміз.

Құрғақ жөтелге қарсы сұлы рецепті

Сұлыдан сүт қайнатпасын әзірлеу үшін қауызымен бірге 1 стақан сұлы керек. Оны алдын-ала жуып, кастрөлге үстіне 1 литр сүт құямыз. Оны 1-3 сағат бойы әлсіз отта бұқтырамыз. Осы уақыт арасында сүт сарғаюы мүмкін, бұл қалыпты реакция.

Бұдан соң, қайнатпа сүзіліп, оған сары май (50 грамм майға 1 стақан сүт) және бал (1 ас қасық бал 1 стақан сүтке) қосылады. Барлығын жақсылап араластырамыз. Қайнатпаны күні бойы жарты стақаннан тәулігіне 6 ретке дейін қабылдайды. Бірақ, міндетті түрде бұл сұйықтықтың бір стақанын қабылдау керек!

Ежелгі Қытай, Мысыр мен Үндістанның шипагерлері онымен ауруларды емдеген және жалпы нығайтатын әрі тыныштандыратын құрал ретінде қолданған.

Қазір сұлыдан жасалатын ең танымал өнімдер – сұлы қауызы, печенье мен ұн.

Сұлы – астық тұқымдасына жататын бір жылдық және көп жылдық шөптесін өсімдіктер туысы. Қазақстанда 7 түрі бар. Ең маңыздысы - Екпе сұлы.

Этот проект посвящен изучению пользы для здоровья человека. Овес широко используется в разных отраслях. Овес используется в народный медицине, кулинарии, косметологии, а также в бумажной и швейной промышленности и в производстве строительных материалов. Также овес имеет важную роль в животноводстве. В первую очередь, это – калорийный корм скотам.

This project is devoted to studying of types of oats and a research of advantage for health of the person. Oats are widely used. Oats are used in traditional medicine, cookery, cosmetology and also in production of construction materials. Also oats have an important role in livestock production of construction materials. First of all, this is high – calorie forage to the cattle.