Халық дәстүрі – асыл қазына

Сабақтың мақсаты: Оқушыларға халқымыздың дәстүрі асыл қазынамыз екендігін түсіндіре отырып, ақиқат құндылығының мәнін ашу.

Міндеттері:

-оқушыларды әр кез шыншыл болуға үйрету;

- оқушылардың бойындағы жауапкершілік қасиеттерін дамыту;

- оқушыларды шыншылдыққа, жауапкершілікке, ұстамдылыққа тәрбиелеу;

Ресурстар: (құралдар, мәлiметтер) слайд,өлеңнің аудио дискісі

Сабақ барысы

Ұйымдастыру кезеңі. 5 «Т»

Тыныштық сәті «Нұрға бөлену»

Ыңғайланып отырыңыздар, денелеріңізді түзу ұстаңыздар. Аяқ-қолыңызды айқастырмаңыз. Қолыңызды тізеңізге немесе үстелге қоюға болады. Көздеріңізді жұмуларыңызды өтінемін.

Елестетіп көріңіз: Күн нұры сіздің төбеңізден өтіп, кеудеңізге қарай бойлап барады. Кеудеңіздің орта тұсында гүл түйнегі орналасқан. Гүлдің түйнегі нұрдан баяу ашылып келеді. Балғын және таза әсем гүл сіздің әр ойыңызды, әр сезіміңізді, эмоцияңыз бен тілек-қалауыңызды шайып, жүрегіңіздің қауызын ашты.

Нұр сәулесі сіздің бойыңызға ақырын тарай бастағанын елестетіңіз. Ол біртіндеп күшейе түсуде. Оймен осы нұрды қолдарыңызға түсіріңіз. Сіздің қолдарыңыз нұрға бөленіп, сәуле шашуда. Қолымыз тек жақсы, ізгі істер істейді және баршаға көмектеседі. Нұр аяқтарыңызға тарады. Аяқтарыңыз нұр сәулесін шашуда. Олар сізді тек жақсылық жасау үшін жақсы жерлерге апарады.

Одан әрі нұр сіздің аузыңызға, тіліңізге тарады. Тіліңіз тек шындықты және жақсы, ізгі сөздер ғана айтады. Нұрды құлақтарыңызға бағыттаңыз, құлақтарыңыз тек жақсы сөз бен әсем әуенді ғана естиді. Нұр көздерімізге де жетті, көзіміз тек жақсыға қарап, бәрінен жақсылықты ғана көреді. Сіздің басыңыз түгелдей нұрға бөленіп, басыңызға тек ізгі, сәулелі ой келеді.

Осы нұр бүкіл әлемге: барлық адамдарға, жан-жануарларға, өсімдіктерге, барлық тірі жанға таралсын... Ойша айтыңыз: «Мен нұрлымын... Нұр менің ішімде... Мен Нұрмын».

Осындай Нұр, Махаббат және Тыныштық күйінде отыра тұрыңыз...

Енді осы Нұрды жүрегіңізге орналастырыңыз. Нұрға толы бүкіл әлем сіздің жүрегіңізде. Оны осындай әсем қалыпта сақтаңыз.

Жаймен көзіңізді ашуға болады.

Сабақ барысын талдау:

Үй тапсырмасын тексеру

№ 28 сабақ 136–137 беттегі аңыз әңгімені оқып келу.

Баяғыда тасы өрге домалап тұрған бір хан жанына нөкерлерін ертіп, аң аулауға шығады. Орман кезіп, қыр асып келе жатса, алдынан екі көзі ботадай мөлдіреген, сауыры жез құмандай жылт-жылт еткен сұлу киік қаша жөнеліпті. Хан садақтан оқ атып, киіктің артқы аяғын жаралайды. Бір жағы құлама жар, екінші бүйірден хан нөкерлері қиқу салып, қыспаққа алғанда, жаны қысылған бейшара киік жан далбасамен сонадайдан көз тартқан ақбоз үйдің ашық тұрған есігінен ішке қойып кетіпті. Үй иелері жайылған дастарқаннан түскі тамақ ішіп отыр екен. Есіктен енген киік жаюлы дастарқаннан бір-ақ ырғып, төрдегі керегеге тұмсығын тіреп, солығын баса алмай тұрып қалыпты.

- Шығар киікті! – деп дауыстайды хан ат үстінде тұрып, төрде тамақ ішіп отырған қарияға. – Бұл тау тағысын түстік жерден қуалап келіп, сенің үйіңде қолға түсіріп тұрмын. Мұның менің олжам екеніне ешкімнің дауы жоқ шығар?

Сонда қария:

-Cөзің орынды хан ием. Киік сенің олжаң екені де рас. Бұл сорлы жаны қысылған сәтте менің төріме шығып кетті. Ортада дастарқан жаюлы жатқанын өзің көріп тұрсың. Ата салтымыз бойынша, дастарқанды аттап өте алмайсың . Көздеріңе қан толып, бір-біріне өлердей жауыққан екі адамды татуластырарда дастарқан басына алып келмеуші ме еді? Тіпті хан болсаң да, дәстүрден үлкен емессің. Ал дәстүрді, қалыптасқан ата салтты бұзсаң, қалың елдің табасына қаласың, жолың болмайды, -депті.

Хан аталы cөзден жеңіліп, ат басын кері бұрыпты.

• Жаралы киік ханнан қашып қайда кіріп кетті?

• Хан қариядан нені талап етті ?

• Қария ханға қалай тоқтау салды?

• Ханның ат басын бұруына не себеп болды?

• Өзгелерден жауапкершілікті қалай көруге болады ?

• Сен үшін ұстамды болудың маңызы неде ?

Дәйексөз

Адалдық жүрген жерде, адамдық жүреді .

Халық нақылы

Дәйексөздің мағынасын қалай түсінесіздер?

2-рет ұлдарға, 2- рет қыздарға, 1-рет хормен айту. Дәптерге жазу.

Әңгімелесу Мұғалім сыйы

Елеместің адамгершілігі

Елемес мейірімді, адал, еңбекқор еді. Елемес жәрмеңкені аралап келе жатып, алдында жатқан бір әмиянға көзі түседі. Әмиянды жерден көтеріп алып:

• Мынау кімнің әмияны? Кім жоғалтты?-деп жар салады.

Бұл сөзді естіген жәрмеңкеде жүрген қала жұрты аңтарылып Елемеске қарап қалады. Осы кезде Елеместі қоршап тұрған адамдардың арасынан бір қария шығып:

- Мен жоғалттым. Оның ішінде менің өмір бойы жиып терген алтын теңгелерім бар. Оларды әйелім тігіп берген гүлді орамалдың ішіне түйіп қойғанмын. Балам әмиянды ашып көрші, - дейді.

Елемес әмиянды қарап тұрған жұрттың көзінше ашады. Расында да, ішінде гүлді орамалға түйілген алтын теңгелер бар екен. Жоғын тапқан қария қуанып, Елемеске алғысын айтады.

• Балам, өзің кім боласың? Қайдан келесің? Қайда бара жатырсың? – деп жөн сұрайды?

Елемес қарияға барлық мән-жайды айтып береді. Оның әңгімесін естіп болған қарт:

- Сен мейірімді, адал жан екенсің. Егер қаласаң, осы қалада қал.Менің үш ұлым бар еді, сен төртіншісі бол, - дейді.

Елемес қарияға еріп, оның үйіне барады. Қарияның балаларымен бірге жер қазып, егін егеді.

Бір күні жер қазып жүрген оның күрегіне бір зат ілінеді. Алып қараса – алтын. Алтынды көрген ол одан әрі қаза түседі. Сол жерден ат басындай алтын тағы шығады. Елемес тапқан алтынды алып, қарияның үйіне келеді де:

- Әке, мен ат басындай алтын таптым. Міне, алыңыз,- деп алтынды шалға ұсынады. Оның көңіліне разы болған қария:

- Балам, бұл алтынның маған қажеті жоқ, қашанғы бізбен бірге тұра берем дейсің, өзіңше үй-жай болып, өніп – өс. Бұл- адалдығың мен еңбегіңнің арқасында тапқан байлығың, - деп кеңес береді.

Елемес алғысын айтып, алтынның бір бөлігін қарияға береді. Өзі қалаған алтынын сатып, үйленіп, үй болады. Мал-мүлік жинайды. Ешқандай қара жұмыстан қашпай, күні – түні еңбек етеді.

• Елемес жәрмеңкеде жүріп не тауып алды?

• Елемеске қария қандай ұсыныс айтты ?

• Қария Елемеске риза болып қандай кеңес берді?

• Елемес ненің арқасында мұратына жетті?

• Адамдар арасындағы шыншылдықтың маңыздылығы неде?

• Өзіңіздің өзгелерге деген адалдығыңызды қандай іс-әрекетпен көрсете алып жүрсіз?

Шығармашылық жұмыс, топтық жұмыс

Оқушыларды «шыншылдық», «жауапкершілік» қасиеттері жазылған қазақ оюлары бейнеленген сурет арқылы 2 топқа топтастырамын.

«Шындықтың шырағы сөнбейді» тақырыбында жоба қорғау.

Үйге тапсырма

№ 29 сабақ 140-141 бет «Бекболат бидің Абылай ханға айтқаны» мәтінін оқып келу.

6. Топпен ән айту.

Ақ көгершін

Сөзі: Н.Баймұхамедов

Әні: А.Жұбанов

Ақ көгершін, көгершін,

Қолғанат құс сен едің.

Бар, кезіп қайт ел үшін,

Кең дүниенің көлемін.

Әділеттің құсы деп,

Көз алмастан жолыңнан.

Бақыт болып қоншы деп,

Ұшырамын қолымнан.

Ел тілегін алып ұш

Адамзаттың бағына.

Қара бұлтты жарып ұш

Мұхиттың арғы жағына.

Сенен көзін алмайды

Ақ ниетті бар адам.

Ақ қанатың талмайды

Әділеттен жаралған.

Тыныш-бейбіт өмірдің

Белгісі боп қанат қақ

Әлем ортақ көңілдің

Қайт шыңына қонақтап.

Ел тілегін алып ұш

Адамзаттың бағына.

Қара бұлтты жарып ұш

Мұхиттың арғы жағына.

Cабақтың қорытынды минуты

Көзімізді жұмып, еркін жайғасайық. Бүгінгі сабағымыздан барлық айтылған жақсы ойларды жүрегіміздің түкпіріне апарып орналастырайық.

Жайлап көздеріңізді ашуға болады. Рахмет!