Бөлім:

І БӨЛІМ Ақпаратты ұсыну

Педагогтің Т.А.Ә.

Г.Искакова

Күні:

15.09.25

Сынып: 5

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

§ 2 Ақпаратты беру

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары

5.2.1.2 байланыс арналары, ақпарат көздері және қабылдағыштарының мысалын келтіру;

Сабақтың мақсаты

Байланыс арналары, ақпарат көздері мен қабылдағыштар туралы түсіндіру.

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы
2 мин

8 мин

Оқушылармен амандасу

Психологиялық ахуал

Жаңа сабақтың тақырыбымен, мақсатымен таныстырады

Өткен тақырыпты қайталау:

Ақпарат ұсыну түрлерін анықтау:

1Ақпаратты әріп, символ, таңба түрінде беру – ақпаратты _______ түрінде ұсыну

2. Ақпаратты сан мен амалдан тұратын математикалық өрнек түрінде беру – ақ па ратты ________ түрінде ұсыну.

3 Ақпаратты кескін, сурет, сызба түрінде беру – ақпаратты _________ түрде ұсыну

4. Ақпаратты ауызша, дыбыс, тілдік сим вол түрінде беру – ақпаратты __________түрінде ұсыну.

5Ақпаратты қозғалыстағы кескіндер түрінде беру – ақпаратты _______ түрінде ұсыну

Өзара бағалауды ұсынады

мұғаліммен амандасады
Жаңа сабақтың тақырыбын дәптерге жазады,сабақтың мақсатымен танысады.

Берілген топтамаларда сөйлемдерде ос орынарды толтырады

Оқушылар топтамаларын ауыстырады бір бірімен. Өзара бағалайды

Бағалау критерийлері:

5 дұрыс жауап - 5 балл;
4 дұрыс жауап - 4балл;

3 дұрыс жауап - 3 балл;

2 дұрыс жауап - 2 балл;

1 дұрыс жауап - 1 балл

Сабақтың ортасы

7 мин

20 мин

• Ертеде адамдар алысқа ақпаратты қалай жеткізген (1-сурет)? Әңгімеле. • Бүгінгі таңда адамдар ақпарат алмасу үшін қандай құралдарды қолданады? • «Ақпарат көзі» деген ұғымды қалай түсінесің?

Ақпарат алмасу және оны сақтау адамзат қоғамының өркендеуіне байланысты бірге пайда болып, даму үстінде. Ерте заманда бiр тайпа екiншi тайпаға маңызды хабарды дабыл қағу, от жағып, түтiндету арқылы жеткізіп отырған. Сонымен бірге ақпаратты алысқа жеткізу үшін шабарман не арнайы үйретiлген көгершін пайдаланылған. Қазiргi кезде адамдар ақпарат алмасу үшін телефон, радио, теледидар, компьютер, интернетті пайдаланады. Ақпарат алмасу әрқашанда ақпарат арнасы арқылы жүзеге асады. Ақпарат арнасы байланыс арнасы деп те аталады. Байланыс арнасы – деректі қашықтыққа тасымалдауға мүмкіндік беретін техникалық құрылғы жиынтығы

Топтарға бөлу

Оқулықпен жұмыс.

«Ақпарат көзі» тобына тапсырма беру:

Байланыс арналары

тобына «Ақпарат қабылдаушы» тапсырма:

Ақпараттың көзі мен ақпарат қабылдаушы

Үштіліділік жаңа сөздер:

ақпарат көзі – источник информации – information source

ақпарат қабылдаушы – приемник информации – information receiver

Талдау

Төмендегі сұрақтарға талдау жасаңдар.

• Қазіргі кезде адамдар бір-бірімен қалай ақпарат алмасады және ақпаратты қалай тасымалдайды?

• Сендер ақпаратты таратудың қай құралын жиі қолданасыңдар? Неге?

Оқушылар өз ойларын айтады

оқушалар стикерлер арқылы «Ақпарат көзі»,

«Ақпарат қабылдаушы» топтарына бөлінеді

Оқушылар постерлерін дайындайды:

«Информатика» тобы

Байланыс арналары Өркениеттің дамуына қарай адамдар арасындағы байланыс құралдары да үздіксіз жетілуде. Байланыс құралдарының қалай дамығанына назар аударайық.

Пошта қызметі – ежелден адамзат өркениетінің дамуында ерекше орын алған байланыс арналарының бірі. Ең алғаш рет ақпаратты шабармандар мен хат таситын көгершіндер жеткізген. Пошта қызметі ғасырлар бойы үздіксіз жетілдіріліп келеді. Қазіргі уақытта хат ұшақпен, пойызбен жеткізіледі (2-сурет)

Телефон. Телефонды 1876 жылы амери калық өнертапқыш Александр Белл ойлап тапқан. Телефон байланысы 144 жылдың ішінде бүгінгі қолданыстағы мобильді телефондарға дейін дамыды (3-сурет).

Телеграф – қабылдау нүктесінде міндетті түрде жазылатын әріпті-цифрлы хабарды қабылдап, жеткізетін байланыс құралы. Қазақстанда телеграф байланысы ХХ ғасырдың басында пайда болып, Морзенің телеграф құралы қолданылды (4-сурет).

Радио. Алғаш рет радионы 1895 жылы орыс физигі – А.С. Попов ойлап тапқан. Ол антенна арқылы радиосигналды қабылдап, оны өңдеуге мүмкіндік беретін радиоэлектрондық құрылғы жасады (5-сурет).

Теледидар – бұл қозғалатын кескінді қашықтан беруге арналған құрал. Байланыс арнасының тарихы 1929 жылы АҚШ-та алғаш рет хабар таратудан басталды. Инженер Улисс Санабрия 1929 жы лы

19 мамырда тұңғыш рет радиотолқындарды пайдаланып, радиостансы арқылы дыбыс пен кескінді бірге таратты (6-сурет). Интернет 1969 жылы АҚШ-та пайда болған. Интернет – әлемнің түкпір-түкпіріндегі компьютерлердің ақпарат алмасуына мүмкіндік беретін жүйе (7-сурет).

«Ақпарат қабылдаушы» тобы

Ақпарат көзі мен ақпарат қабылдаушы Ақпарат берудің кез келген үдерісін 1-схема бойынша түсіндіруге болады. Схемадан көрініп тұрғандай, ақпарат көзі (тарату - шы) – бала тартып тұрған домбыраның күмбірлеген әуені. Ал ақпарат қабылдаушы – сол әуенді есту мүшесімен қабылдап, әуеннің әсерімен билеп тұрған биші қыз. Ақпарат арнасы ақпарат көзі мен қабыл даушы арасында байланыс орнатады. Ақпарат арнайы сигнал (белгі) арқылы беріледі. Сигналдар әртүрлi болуы мүмкiн. Мысалы, бiздiң көзiмiз жарықты көреді, құла ғымыз дыбысты естиді, радиоқабылдағыш, теледидар тол қын дарын қабылдайды. Ең бастысы – ақпарат қабылдаушылар бе рiлген сигналды қабылдап, оны түсiнетіндей болуы керек.

Сигнал қандай да бiр ақпаратты беру үшiн өзгерiп, ауысып тұрады. Сол сигналдардың өзгеруi арқылы бiз ақпарат берiп, қабылдай аламыз. Ақпарат арналары биологиялық және техникалық болып екіге жіктеледі (1-схема). Биологиялық ақпарат арналарына адамның сезім мүшелері, ал техникалық ақпарат арналарына телефон, радио, теледидар, компьютерлік желілер жатады. Техникалық арналарда ақпарат алмасу кезінде түрлі кедергілер туындайды. Олар: • телефон сигналының бұрмалануы; • радиохабар таратуға әсер ететін әртүрлі шуылдар; • теледидардағы кескіндердің бұрмалануы, көмескіленуі; • компьютерлік желілердегі кедергілер. Ақпарат көзі табиғи және жасанды болып екіге жіктеледі (2-схема).

Жасанды ақпарат көзіне адамның қолымен жасалған теледидар, компьютер, домбыра сияқты заттар жатады. Ал табиғи ақпарат көзіне күн, су, ауа, жел және т.б. жатады. Ақпарат көзі мен ақпарат қабылдаушы арасында ақпарат алмасу төмендегідей жүзеге асады: 1. Ақпарат көзінен ақпарат қабылдаушыға біржақты беріледі. 2. Ақпарат көзі мен қабылдаушы арасында ақпарат алмасу бір мезгілде жүріп отырады. 3. Ақпарат көзінің өзі де ақпарат қабылдаушы бола алады.

Постерлерін қорғайды.

Өзара бағалайды

мұғалімнің артынан жаңа сөздерді қайталайды,

сөздік дәптеріне жазады.

оқушылар өз ойларын айтады

Дескриптор:

-байланыс арнасы ұғымын түсінеді;
-мысалдар келтіре алады.

.

Дескриптор:

-ақпарат қабылдаушы, ақпарат көзі ұғымдарын түсінеді;

-ақпарат арналарының

екі түрін ажырата алады.

Презентация

Оқулық 10 б

Оқулық 11 б

Презентация

Оқулық 12 бет

постер

Презентация

Оқулық 13 бет

Сабақтың соңы

8 мин

Қорытынды:

1-тапсырма. Төмендегі әрекеттердің қайсысы ақпарат көзіне, қайсысы ақпарат қабылдаушыға тиесілі? Жікте: тасымалдайды, сақтайды, қабылдайды, береді, өңдейді, таратады.

2-тапсырма. Ақпаратты қабылдау түріне қарай ақпарат көзі болатын заттарды ата. Мысалы, магнитофон – естуге арналған ақпарат көзі.

Рефлексия:

Оқу тапсырмасы: Оқулық 10-14 б.б

3-4-тапсырма орындау

сұрақтарға жауап береді

рефлексия жасайды

үй тапсырмасын жазады.