Ахауова Жанна Мусаевна, Қостанай облысы әкімдігі білім басқармасының Жанкелдин ауданы білім бөлімінің «Ыбырай Алтынсарин атындағы жалпы білім беретін мектебі» КММ-сінің информатика пәні мұғалімі

Информатика пәні арқылы оқушылардың өмірлік дағдыларын дамыту

Қазіргі қоғам – ақпараттық қоғам. Цифрлық технологиялар күнделікті өмірдің барлық саласына еніп, адамның кәсіби және әлеуметтік қызметін айқындап отыр. Бүгінгі таңда жалпы білім беретін мектептердегі информатика пәні ерекше маңызға ие. Ол тек компьютерлік сауаттылықты қалыптастырып қана қоймай, оқушылардың ақпаратты талдау, оны тиімді пайдалану, алгоритмдік ойлау, киберқауіпсіздікті сақтау және инновациялық жобаларды жүзеге асыру қабілеттерін дамытады.

Информатика пәнін оқытудағы басты мақсаттардың бірі – білім алушылардың алған білімдерін әртүрлі өмірлік жағдаяттарда қолдану біліктілігін қалыптастыру. Бұл мақсатқа жету үшін мұғалім оқыту процесінде теорияны практикамен ұштастыратын әдістерді қолдануы тиіс. Информатика сабағында оқушылардың функционалдық сауаттылығын қалыптастыру үшін төмендегі бағыттарда жұмыс жүргізіледі:

• Оқу материалын нақты өмірлік сценарийлерге біріктіру. Оқушылар ақпараттық технологиялардың күнделікті өмірдегі қолданысын түсінуі тиіс. Мысалы, мобильді қосымшаларға арналған интерфейстерді әзірлеу; медициналық диагностикадағы деректерді талдау; экологиялық процестерді басқару жүйелерін құру; өндірістік процестерді оңтайландыру алгоритмдері.

• Практикалық жұмыстарды орындау. Программалау, деректерді талдау, веб-сайт құру, графикалық редакторларда жұмыс істеу сияқты тапсырмалар оқушылардың білімін бекітіп қана қоймай, олардың шығармашылық және зерттеушілік қабілетін дамытады.

• Нақты міндеттерді шешу арқылы аналитикалық ойлауды дамыту.
  Киберқауіпсіздікке байланысты мәселелерді қарастыру, компьютерлік желілердегі ақпараттық процестерді талдау, өндірістегі автоматтандыру жүйелерін зерттеу – оқушылардың білімін тәжірибеге қолдануына ықпал етеді.

• Интерактивті әдістерді пайдалану.Ойын элементтері, топтық жобалар, онлайн платформаларда жұмыс істеу оқушылардың ынтасын арттырады және пәнге қызығушылығын күшейтеді.

• Виртуалды ортада тәжірибе жасау. Виртуалды зертханаларда алгоритмдерді модельдеу, программалау жаттығулары оқушыларға қауіпсіз жағдайда тәжірибе жинақтауға мүмкіндік береді.

• Кері байланыс беру. Оқушы тек бағаланумен шектелмей, шешім қабылдау жолдарын талдауға, өзіндік зерттеу жүргізуге дағдылануы қажет. Мұғалімнің уақтылы әрі сапалы кері байланысы оқыту сапасын арттырады.

Биылғы 2025-2026 оқу жылында Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрлігі бекіткен оқу бағдарламасы аясында информатика пәні бойынша төмендегідей икемді дағдыларды қалыптастыру көзделген:

• Ақпарат түрлерін тану және ұсыну: мәтін, графика, аудио, бейне форматында.

• Компьютерлік техникамен қауіпсіз жұмыс: адам ағзасына зиянды әсерлерден қорғану тәсілдерін пайдалану.

• Академиялық адалдық: «авторлық құқық» және «плагиат» ұғымдарын түсіну, құндылықтарға негізделген әрекет.

• Киберқауіпсіздік: зиянды бағдарламалардан қорғау, интернеттегі қауіпсіз мінез-құлық ережелері, кибералаяқтық пен кибербуллингке қарсы тұру.

• Ақпараттық қауіпсіздік: деректердің құпиялылығы мен тұтастығын сақтау.

• Бұлтты технологиялар: заманауи цифрлық ортада жұмыс жасау.

• Мобильді қосымшалар әзірлеу: интерфейс құрастыру, қолданбалы жобалар жасау.

• Стартап мәдениеті: инновациялық жобаларды іске асыру, краудфандинг принциптері, өнімді нарыққа шығару және қаржылық сауаттылық.

Бұл дағдылар оқушыларды болашақта бәсекеге қабілетті маман ретінде дайындауға, олардың кәсіби бағдарын айқындауға негіз болады.

Информатика пәні мұғалімі – оқушыларды тек компьютерлік құралдарды пайдалануға үйретуші маман ғана емес, сонымен қатар олардың ақпараттық мәдениетін қалыптастырушы тұлға. Мұғалімнің кәсіби шеберлігі мына бағыттарда көрінеді:

• Оқушылардың жас ерекшеліктеріне сай әдістерді таңдау;

• Жобалық және зерттеушілік жұмыстарға баулу;

• Ақпараттық технологияларды өмірлік жағдаяттармен байланыстыра білу;

• Оқушылардың сыни ойлауын, креативтілігін және командалық жұмыс дағдыларын дамыту.

Информатика пәні – тек техникалық білім берудің құралы емес, ол оқушылардың XXI ғасыр дағдыларын қалыптастырушы жетекші пәндердің бірі. Ақпараттық сауаттылық, киберқауіпсіздік, шығармашылық жобалау, инновациялық ойлау қабілеті – болашақ мамандардың табысты дамуының кепілі. Осы тұрғыдан алғанда, информатика пәні мұғалімінің кәсіби дайындығы мен педагогикалық тәжірибесі шешуші рөл атқарады. Мұғалімнің заманауи әдіс-тәсілдерді тиімді қолдануы оқушылардың білімін өмірлік құндылыққа айналдырып, оларды ақпараттық қоғамда еркін бағдарлай алатын тұлға ретінде қалыптастыруға ықпал етеді.