«Біз – Қазақстанның болашағымыз» атты интеллектуалдық  білім сайысы  

(8-сынып оқушылары арасында)

Сайыстың мақсаты: мемлекеттік тілдің мәртебесін арттыра отыра оқушылардың ой-өрісін, ұшқырлығы мен тапқырлығын дамытуға ықпал ету.

Сайыстың міндеттері:

А) білімділік: Қазақ халқының ұлы тұлғалары, мәдениеті,салт-дәстүрлері,  мемлекеттік мерекелері туралы білімдерін жан-жақты дамытуға ықпал ету;

Ә) дамытушылық:  оқушылардың ауызекі сөйлеу тілдерін дамыту,

 шығармашылықтарын арттыру, ой-өрісін дамытуға ықпал ету;

Б) тәрбиелік:  Туған жерге, Отанға деген сүйіспеншіліктерін, мемлекеттік

тілге қызығушылықтарын арттыру, ұшқыр ойды дамыту, дүниетанымдық көзқарастарын дамытуға ықпал ету.

Сайыста қолданатын әдістер:  ой шақыру, көрнекілік, интерактивті әдістер

Пәнаралық байланыс: география, тарих, әдебиет, дүниетану

Көрнекіліктер:   Интерактивті тақта, компьютер жабдықтары, слайдтар.

Барысы:

I. Кіріспе бөлім.

-Армысыздар, бүгінгі интеллектуалды сайысымызға қатысушы  оқушылар және жанкүйерлер!

Бүгінгі, 8-сынып оқушылары арасындағы  «Біз – Қазақстанның болашағымыз» атты интеллектуалдық  білім сайысына  қош келдіңіздер!

Сайысымызды бастауға рұқсат етіңіздер! Бұл шара қала күніне арналады.

Төрелік жасайтын қазылар алқасы  мүшелерімен таныстырып өтейін.

1.

2.

3.

Сайыс ережесімен қысқаша таныстырамын. Сайыс 3 кезеңнен тұрады.

I кезеңде жалпы 10 сұрақ қойылады. І кезеңде ең аз ұпай  жинаған топ сайыстан шығарылады.  ІІ кезеңде сұрақтар белгілі бір тақырыпқа байланысты қойылады.Бұл ІІ кезеңде де азұпай  жинаған топпен қоштасуға тура келеді. ІІІ кезең «Тіл -өнер».   мақал мәтелдерді толықтыру,  қазақ,  орыс,ағылшын  тілдеріне  аудару керек. Жауаптар ауызша беріледі.

Сыныпты «Түстер» әдісі арқылы топтарға бөлеміз

  Сайыскерлермен таныстырып өтемін – 4топ:1)Алғыр, 2) Тапқыр, 3) Білгір, 4) Жүйрік

I кезең. БӘЙГЕ Жалпы сұрақтар.

Бұл сұрақтарға жылдам жауап беру шарт.

1.     Қазақ тіліне тән неше дыбыс бар? /10/

2.     Қазақ тілінде буынның неше түрі бар? /3/

3.     Қазақ тілінде неше септік бар? /7/

4.     Мақалды аяқтандар. Мектеп - кеме, білім - .... /теңіз/

5.     «Кел, балалар, оқылық!» өлеңінің авторы кім? /Ы.Алтынсарин/

6.     Қазақстанның бас қаласы. /Астана/

7.     Қазақстанның мемлекеттік тілі. /қазақ тілі/

8.     Қазақстан неше мемлекетпен шекаралас? /5/

9.     Астана қай өзенінің бойында орналасқан? /Есіл/
1О.«Мен, сен, ол» есімдіктің қай түріне жатады? /жіктеу/

11 .Етістіктің неше шағы бар? /3/

      12. Қазақ тілі мемлекеттік мәртебе алған жыл?

       13. Жіктік жалғаудың неше жағы бар? /3/

14.  Көмір өндірілетін жер? /Қарағанды/

15.Мұсылманша жыл басы /22 наурыз/

16. Бурабай көлі қай облыста? /Солтүстік Қазақстан/       

17. Қыста ауа райы қандай болады? /суық/

18. Жылқы, түйе, сиыр, қой-ешкі бір сөзбен қалай аталады? /төрт түлік/

19.Бие сүтінен не әзірлейді? /қымыз/

20. Мемлекеттік тудың авторы кім?/Шәкен Ниязбеков

21.Айранды ненің сүтінен әзірлейді? /сиыр/

22.«Қазақфильм» киностудиясы кімнің атында? /Ш.Айманов/

23. Париж сахнасында ән салған тұңғыш қазақ әншісі? /Ә. Қашаубаев/

24.Бір жылда неше жыл мезгілі бар? /4/

25.Бір жылда неше күн бар? /365/

      26. Ұлттық валюта қай жылы айналымға енді?/1993 жылы, 15 қараша/

27.Қазақтың батыр қыздары? /М.Мәметова, Ә.Молдағұлова/

28.Қазақстан тәуелсіздігіне неше жыл толды?

29.«Мүғалім» сөзінің синонимі /¥стаз/

30.«Үлкен» сөзінің антонимі /кішкентай/

31. ҚР - ның валютасы? ( теңге)
32. Қазақ халқының ұлттық музыкалық аспабы. (домбыра)
33. Жақын сөзінің антонимі (алыс)
34. Жалғаудың неше түрі бар? (4)

35. Мемлекеттік елтаңбаның авторлары кім?/Шота-Аман Уалиханов, Жандарбек Мәлібеков
36. Туымыздың көгілдір түсі нені білдіреді? (ашық аспан)
37. Абай Құнанбаев кім? (ақын)

38. Қазақтың тұңғыш ғарышкері (Тоқтар Әубәкіров)

39. Еліміздің бұрынғы астанасы (Алматы)

40. Түйе сүтінен не әзірлейді? /шұбат/

Құрметті сайыскерлер осымен біз бірінші кезеңді аяқтадық. Енді ұпайларымызды білу үшін әділ қазы мүшелеріне сөз береміз. Ұпай саны аз топпен қоштасамыз.

ІІ КЕЗЕҢ. Көкпар. Сұрақтар Қазақстан тарихы, ескерткіштер, мемлекеттік мерекелер тақырыбына байланысты болады.  Ең көп ұпай жинаған топ сұрақтың тақырыбын, категориясын таңдайды. Егер ол сұраққа жауап бере алмаса, басқа сайыскер топ жауап беру мүмкіндігін алады. Сұрақ категориясы бойынша сайыскер топқа ұпай қосылады.

Тақтада тор көзді кесте көрсетіледі. Кестеде әр категория бойынша түрлі тақырыптарда сұрақтар жасырынған. Сұрақтың күрделілігі оның нөміріне байланысты.

1.     Қазақстан тарихынан

10- Астана қаласының бұрыңғы атауы (Ақмола)

20- Ұлы Жібек жллындағы қалаларды атаңыз? (Тараз, Баласұғын, Отырар,Испиджап,Суяб,Сауран)

30- Қарағанды облысының тумасы, тұңғыш ғарышкер кім? Қай жылы ғарышқа ұшты? (Тоқтар Әубәкіров,1991ж 2 қазан)

40- Қазақстаннан шыққан тұңғыш саяхатшы,ойшыл,ғалым,офицер (Ш.Уалиханов)

50- 1969 жылы Есік қорғанынан табылған ескерткіш және оны кім тапты? (Атын адам, Кемаль Ақышев)

2.     Ескерткіштер (Суреттер)

10- Қазақтың ұлы ақыны, данышпаны. Ол кім? /Абай Құнанбаев/

20 – Астананың ең көрікті монументтерінің бірі? (Бәйтерек)

30-  Қожа Ахмет Яссауи кесенесі қайда орналасқан? (Түркістанда)

40- «Орхон-Енисей» жазбалары қай тілде жазылған (Түрік)

50-Абылайдың кеңесшісі, ХVІІІ ғасырда өмір сүрген жырау. (Бұқар жырау)

3.     Мемлекеттік мерекелер

10- Қазақ халқы Жаңа жылды қашан тойлайды? (22 наурыз)

20- 16 желтоқсан қандай мереке? (Тәуелсіздік күні)

30- Қазақстан халықтарының бірлігі күні қашан тойланады? (1 мамыр)

40- Қазақстан Республикасының туған күні қай күн? (25 қазан)

50- Ата Заң күні (30 тамыз)

ІІІ  КЕЗЕҢ    ”ТІЛ- ӨНЕР”

Берілген мақал-мәтелдерді толықтыру керек,  жауабын  қазақ,  орыс, ағылшын  тілдеріне  аудару керек. (толық жауап 30 ұпай)

1. Атпаз көрген ат таныр,

    Ұстаз көрген   .......... таныр.

                                                     (хат-письмо-letter)

2. Сөз ..... өтеді.

                                                      (сүйек-кость-bone)

3. Жалқаудың жаны тәтті,

    Еңбектің .... тәтті.

                                                       (нан-хлеб-bread)

4. Жаман сиыр   ..... бұзаулайды.   

                                                              (жаз-лето-summer)

5.                 ...........  алланың сыйлығы.

                                                               (ақыл-ум-clever)

6. Өнерлі өрде озар,

    Өнерсіз   ............ соғар.

                                                                 (жер-земля-land)  

ІІІ кезеңнің және жалпы ұпайды білу үшін қазылар алқасына сөз беріледі. Орындарды анықтау.

Осымен біздің интелектуалды ойынымыз аяқталды.  Келіп, қатысқандарыңыз үшін алғыс білдіреміз. Сау болыңыздар!

Қатысқан топтар арасынан көшбасшы анықталды-ол ұпайы ең жоғары сайыскер топ. Барлық қатысқан оқушылар белсенді қатысқаны үшін мадақтамамен марапатталады. 

1.     Қазақстан тарихынан

10- Астана қаласының бұрыңғы атауы

20- Ұлы Жібек жллындағы қалаларды атаңыз?

30- Қарағанды облысының тумасы, тұңғыш ғарышкер кім? Қай жылы ғарышқа ұшты?

40- Қазақстаннан шыққан тұңғыш саяхатшы,ойшыл,ғалым,офицер

50- 1969 жылы Есік қорғанынан табылған ескерткіш және оны кім тапты?

2.     Ескерткіштер (Суреттер)

10- Қазақтың ұлы ақыны, данышпаны. Ол кім?

20 – Астананың ең көрікті монументтерінің бірі?

30-  Қожа Ахмет Яссауи кесенесі қайда орналасқан?

40- «Орхон-Енисей» жазбалары қай тілде жазылған

50-Абылайдың кеңесшісі, ХVІІІ ғасырда өмір сүрген жырау.

3.     Мемлекеттік мерекелер

10- Қазақ халқы Жаңа жылды қашан тойлайды?

20- 16 желтоқсан қандай мереке?

30- Қазақстан халықтарының бірлігі күні қашан тойланады?

40- Қазақстан Республикасының туған күні қай күн?

50- Ата Заң күні ?

1. Атпаз көрген ат таныр,

    Ұстаз көрген   .......... таныр.

                                                      (хат- )

2. Сөз ..... өтеді.

                                                       (кость- )

3. Жалқаудың жаны тәтті,

    Еңбектің .... тәтті.

                                                        (bread- )

4. Жаман сиыр   ..... бұзаулайды.   

                                                              (summer- )

5.                 ...........  алланың сыйлығы.

                                                               (ақыл- )

6. Өнерлі өрде озар,

    Өнерсіз   ............ соғар.

                                                               (земля- )  

1. Атпаз көрген ат таныр,

    Ұстаз көрген   .......... таныр.

                                                      (хат- )

2. Сөз ..... өтеді.

                                                       (кость- )

3. Жалқаудың жаны тәтті,

    Еңбектің .... тәтті.

                                                        (bread- )

4. Жаман сиыр   ..... бұзаулайды.   

                                                              (summer- )

5.                 ...........  алланың сыйлығы.

                                                               (ақыл- )

6. Өнерлі өрде озар,

    Өнерсіз   ............ соғар.

                                                               (земля- )