Интернетте сыпайы бол!

Интернет — бұл бүкіл әлемдегі компьютерлер мен телефондарды бір-бірімен байланыстыратын сиқырлы желі сияқты. Оның көмегімен біз алыс жерде тұратын достарымызбен сөйлесе аламыз, сурет, видео, музыка көре аламыз, керек ақпаратты таба аламыз. Мысалы, сен YouTube-тан қызықты мультфильм көресің немесе Google-дан «жолбарыс қалай өмір сүреді?» деп іздейсің бе? Осының бәрі — интернеттің арқасында! Бір қызықты факт: интернеттен бір минут ішінде әлем бойынша 500 сағат видео жүктеледі екен! Бұл дегеніміз — адамдар интернетті өте жиі қолданады және ол біздің өміріміздің маңызды бөлігіне айналған. Бірақ интернетті қолданғанда сыпайы болу мен қауіпсіздік ережелерін ұмытпау керек!

Интернетте біз өзімізді шын өмірдегідей ұстауымыз керек. Біреу саған онлайнда жағымсыз сөз жазса, көңілің түседі, солай ма? Сондықтан біз де басқаларға сыпайы сөз айтып, дұрыс қарым-қатынас жасауымыз керек. Интернеттегі сыпайылық дегеніміз – біреуді ренжітпеу, қате жазса мазақ етпеу, өз пікіріңді сабырмен айту. Мысалы, бір досың ойын жазса, "Сенің ойың қызықты екен!" деп қолдау білдіру – жақсы сыпайылық үлгісі.

Ал қауіпсіздік ше? Мысалы, біреу сенен «аты-жөніңді, мекен-жайыңды, мектепті» сұраса, айта саласың ба? Жоқ! Бұл жеке ақпарат, оны тек ата-анаң мен мұғалім білуі керек. Себебі интернетте бәрі бірдей жақсы адамдар емес. Кейбіреулер алдау үшін жазуы мүмкін. Бір қызықты факт: киберқауіпсіздік мамандарының айтуынша, балалардың 70%-ы интернетте бөтен адамдармен сөйлесіп қойғанын кейін білмей қалады екен! Сондықтан, есіңде болсын: сыпайы бол, бейтаныс адаммен жеке ақпаратпен бөліспе және күмәнді сілтемелерді баспа! Интернет қызықты әлем, бірақ оны дұрыс қолдануды да үйрену керек.

Сыпайы болу үшін алдымен басқа адамдардың сезімін құрметтеу керек. Біреудің пікірімен келіспесең де, оны мейірімді түрде жеткіз; қатесін көрсең, күлмей, сабырмен түсіндір; өзгелерді мадақтауды ұмытпа; дөрекі сөздер қолданба және сөйлескен кезде "рақмет", "өтінемін" сияқты сыпайы сөздерді жиі айт; ең бастысы — қалай сөйлессең, өзіңе де солай жауап беретінін есте сақта! Интернеттегі сыпайылық нағыз тәрбие белгісі және ол адамды жоғары бағалауға ынталандырады. Сыпайы бала интернетте де шынайы өмірде де құрметке лайық сондықтан әрқашан әдептілік сақтаған дұрыс. Әрқашан ойланып жаз және сыпайы сөйле, сонда сенің сөзіңді бөлісетіндердің қатары артады.

Айя Берікқызы

Информатика пәні мұғалімі