Рефлексия
Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті 1934
жылы құрылған тарихы терең, ТМД елдері арасында алдағы орында келе
жатқан білім ордасы. Халықаралық Quasquarelli Symonds (QS)
агенттігінің рейтингіндегі әлемдегі ең үздік 200 университет
қатарына енген Қазақстандағы алғашқы жоғары оқу орны. Бұндай үлкен
жетістіктің артында университетте білім алып жүрген әр студенттің,
профессорлар мен оқытушылардың үлкен командалық еңбегі жатыр.
ҚазҰУ-де студенттерге оқуға ынтасын арттыруы үшін барлық жағдай
жасалған. Университетте Орталық Азиядағы ең үлкен кітапхана, жайлы
өмір сүруіне арналған жатақханалар, соңғы үлгіде салынған ыңғайлы
корпустар студенттердің еркін білім алып тұлғалық қасиеттерін
дамытуына үлкен мүмкіндік береді. Республика бойынша жоғары білімі
мол, кәсіби мамандарды қалыптастыру шеберханасы – әл-Фараби
атындағы Қазақ Ұлттық университеті ерекше рөл атқарады. Бүгінгі
таңда университет 16 факультеттен құралады. Әл-Фараби атындағы
Қазақ Ұлттық университеті үлкен қалаға биік белестерді бағындырамын
деп арман қуып келген жастардың ордасымен, руханилық пен
зияткерліктің орталығына айналып отыр. Мен қазіргі таңда Әл-Фараби
атындағы Қазақ Ұлттық университетінің 1 курс студентімін. Ал менің
мақалам психология сабағынан өткен тақырыптардың бірі рефлексия
туралы.
Рефлексия (лат. reflexio - кейінге қаралу, назар
аудару) - бұл дегеніміз субъектің өзіне және өзінің санасына назар
аударуды, атап айтқанда, өзінің жеке белсенді өнімдеріне, және
соның барлығына кішкене де болса қайта қарастыруды білдіреді. Атап
айтқанда, - дәстүрлі мағынада, - өз сана мазмұны мен
ерекшеліктеріне, соның ішіне (құндылықтар, мүдде, себепшілік),
ойлау қабілеті, қабылдау/сіңдіру механизмдері, шешім
қабылдау, эмоциялық жауап, мінез-құлық шаблондары және
т.б. сияқты тұлғалық құрылымдар
кіреді.
Психологияда, рефлексияны карастыруда топ
жарғандардың бірі А. Буземан (1925—1926 ж.). Осы
кісінің түсіндіруі бойынша, рефлексия - «сыртқы әлеммен кез
келген тәжірибені өзіне аудару». Ал осы психологиядағы рефлексияның
рөлі:
-Өзін-өзі тану. Рефлексия өзімізді, күшті және
әлсіз жақтарымызды, құндылықтарымызды,
сенімдерімізді, мотивтерімізді және
қажеттіліктерімізді жақсы түсінуге көмектеседі. Рефлексия арқылы
біз өзіміздің автоматты ойларымыз бен реакцияларымызды,
сондай-ақ өткеніміздің қазіргі уақытқа қалай әсер ететінін біле
аламыз.
-Жеке өсуде. Рефлексия-
бұл
жеке өсу мен дамудың ажырамас бөлігі. Өз қателіктеріміз бен
кемшіліктерімізді біле отырып, біз өзімізбен жұмыс істей аламыз
және жақсарамыз. Рефлексия сонымен қатар эмоционалды интеллект пен
өзін-өзі реттеу дағдыларын дамытуға
көмектеседі.
-Кәсіби дамуда. Рефлексия психологтардың,
тәрбиешілердің, дәрігерлердің және адамдармен жұмыс істейтін басқа
мамандардың кәсіби дамуында маңызды рөл атқарады. Ол оларға өз
тәжірибелерін талдауға, қателіктерінен сабақ алуға және дағдыларын
жетілдіруге көмектеседі.
-Мәселелерді шешуде. Рефлексия-мәселелерді
шешудің тиімді құралы. Жағдайды және өз іс-әрекетімізді талдай
отырып, біз жаңа шешімдер тауып, көзқарасымызды өзгерте
аламыз.
-Қарым-қатынасты жақсарту. Рефлексия бізге басқа
адамдарды жақсы түсінуге және тиімді қарым-қатынас жасауға
көмектеседі. Өз эмоцияларымыз бен реакцияларымызды біле отырып, біз
басқа адамдардың эмоциялары мен реакцияларын жақсы түсіне
аламыз.
Рефлексияның 4 түрі
бар,олар:
1)Интроспекция - сіздің ішкі тәжірибеңізге, ойларыңыз бен
сезімдеріңізге назар аударуды қамтитын рефлексияның ең көп таралған
түрі.
2)Ретроспекция- өткен тәжірибелер туралы
рефлексия, олардың әрекеттері мен олардың салдарын
бағалау.
3)Перспективалық рефлексия
- болашақ туралы рефлексия, өз әрекеттерін
жоспарлау және олардың салдарын болжау.
4)Әлеуметтік рефлексия
-сіздің басқа адамдармен қарым-қатынасыңыз туралы
рефлексия, әлеуметтік жағдайлардағы мінез-құлқыңызды
бағалау.
Қорытындылай
келе, психологияда рефлексия
- бұл өзін-өзі пассивті бақылау ғана емес, ақыл-ой
күш-жігерін қажет ететін және өзін және әлемдегі орнын түсінуге
бағытталған белсенді процесс. Рефлексия-өзін-өзі тану мен жеке өсудің күшті
құралы. Рефлексиялық дағдыларды дамыта отырып, біз өзімізді, басқа
адамдарды және айналамыздағы әлемді жақсы түсініп, саналы шешімдер
қабылдап, бақытты және қанағаттанарлық өмір құра
аламыз.
Тленчиева Н.С.
Педогогика ғылымдарының
кандидаты.
Жусупекова Ә.Ж.
Клиникалық психология мамандығының 1 курс
магистранты.
Жалпы және қолданбалы психология
кафедрасы.
Абдуғаниұлы Дінмұхамед
Заң
факультетінің 1 курс студенті
Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық
университеті
