Басы
Жаңа білімді
игерту.
Білу
|
5.2.
Оқылым. 57-бет. Мәтінді мұқият
оқимыз, ақпараттарды есте сақтаймыз.
1-тапсырма
Мәтін оқылған соң үш қатарға
мәтіннің үш бөлігін үшке бөліп беремін. Мәтіннен негізгі және
қосымша ақпаратты табады.
Негізгі
ақпарат
|
Қосымша
ақпарат
|
Қабылан –ең жүйрік жыртқыш
аң
|
Олар өрмелеп, суда да жүзе
алады
|
|
|
|
Дескриптор:
|
Негізгі ақпарат
1
Қосымша
1
|
|
Тілдік
бағдар:
Антоним (гр. ἀντι- —
«қарсы», гр. ὄνυμα —
«ат», «атау») — мән-мағынасы бір-біріне қарама-қарсы қолданылатын
сөздер[1]. Лексикологияда құбылыстың (күн — түн), ұғымның (бақ —
сор, жақсылық — жамандық), сапаның (жаңа — ескі), қимылдың (кіру —
шығу), т. б. қарсы мәндегі сөздердің
мағыналары антонимдік
жұп құрайды.
Заттың атауын білдіретін сөздердің антоним дік жұбы болмайды.
Сонымен қатар антоним қарама-қарсы мағына арқылы
сөздердің мағыналық тұтастығы мен біртектілігін де
білдіреді. Антоним сөздің дәл, нақты мағынасын салыстыру тәсілі
арқылы айқындап, стилистикалық қызмет атқарады. Әсіресе,
мақал-мәтелдерде жиі қолданылады. Мысалы, «Көз — қорқақ, қол —
батыр», «Өтірік — қаңбақ, шын — салмақ». Қазақ тілінде
фразеологиялық антонимдер көп кездеседі: аты шықты — аты өшті,
жүрек жұтқан — су жүрек, соры қайнады — көзі
ашылды.[2]
|
|
Ортасы
Түсіну
Қолдану
Талдау
|
2-тапсырма
Берілген
сөздердің антонимін табыңыз
Жүйрік-шабан
жылдам-
жай
жақсы-жаман
ақылды
–ақымақ
3-тапсырма.
Оқулықтағы
5-тапсырма шартын орындаңыз. Қалаған екеуіне сөйлем
құраңыз.
Епті
–олақ / икемді
Тіршілік
етеді , өмір сүреді (синонимі)
Ұқсайды,
айнымайды
Жылдам-баяу, / тез, шапшаң
Ақылды –
ақымақ / кемеңгер, дарынды
4-тапсырма. Берілген сөздерге
математикалық, фонологиялық талдау жасаңыздар.
Қабылан,
Қасқыр
1. жуан буынды
сөз
2. Буын
3. Тасымал
4. Екпін
5. Буын
үндестігі
Себебі үндестік заңына
бағынып тұр.
6. Дыбыс үндестігі (ықпал
түрі)
|
Дескриптор:
-мәтіндегі
антоним бола алатын сөздерді табады;
-антонимін
тауып, жазады.
Дескриптор:
-омоним, антоним, синонимдерді
көркемдік ерекшеліктеріне сай қолданады.
|
Антонимін дұрыс құрайды
барлығы дұрыс 3 ұпай.
Синонимін табады
2
Антонимін табады
2
Барлығы
4
|
58
–бет.
Қосымша
материал
|