Қысқамерзімді жоспар
|
Бөлім: |
Заттардың тасымалдануы |
|
|
Педагогтің аты-жөні: |
|
|
|
Күні: |
|
|
|
Сыныбы: 7 |
Қатысушылар саны: |
Қатыспағандар саны: |
|
Сабақтың тақырыбы: |
Жануарлардағы қанайналым мүшелері: буылтық құрттар, ұлулар, буынаяқтылар және омыртқалылар |
|
|
Оқу бағдарламасына сәйкес оқу мақсаты |
7.1.3.5 жануарларда заттар тасымалына қатысатын мүшелерді танып білу |
|
|
Сабақтың мақсаты: |
Барлық оқушылар үшін: Тұйық және ашық қанайналым жүйесін сипаттайды. Көпшілік оқушылар үшін: Омыртқасыздер мен омырқалылардың қан айналым жүйесін ажыратады. Кейбір оқушылар үшін: Қан айналым жүйесінің маңызын түсінеді. |
|
Сабақтың барысы:
|
Саралау. Сіз қандай тәсілмен көбірек қолдау көрсетпексіз? Сіз қабілетті оқушылардың алдына қандай тапсырмалар қоясыз? |
Бағалау. Сіз оқушылардың материалды игеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлап отырсыз? |
Денсаулық және қауіпсіздік
техникасын сақтау |
|
"Кешенді үйрену" (Integrated Learning) әдісін пайдалану барысында оқушылар мәтінмен жұмыс жасауға қолдау көрсетіп, тақырыпты оңай меңгеруге мүмкіндік жасайман. Қабілетті оқушыларға қосымша өмірмен байланысты сұрақтар қою арқылы білімдерін кеңейтуге ықпал жасаймын. |
Құндылыққа бағдарланған білім беруді енгізу мақсатында қазақтың ою-өрнектерін пайдалану арқылы бағалау жүргізіледі. 1-10 баллдық жүйе бойынша бағаланады. |
Денсаулық сақтау технологиялары. Сабақта белсенді жұмыс түрлерін қолданамын. Осы сабақта қауіпсіздік техникасы ережелерінің тармақтары орындалады. |
|
Жалпы бағалау Сабақтың қандай екі аспектісі жақсы өтті? Оқыту туралы да, сабақ беру туралы да ойланыңыз. 1: 2: Сабақты жақсартуға не жәрдемдесер еді? Оқытутуралы да, сабақ беру туралы да ойланыңыз. 1: 2: Сабақ кезінде, сынып немесе жекелеген оқушылардың жетістіктері/қиыншылықтары туралы мен нені. анықтадым? Келесіс. абақтарда неге назар. Аудару керек? 1: 2: |
||
1-қосымша
1-топ
|
Буылтық құрт |
Қанайналық жүйесі |
Жүрегі |
Қантамырлары |
|
|
|
|
|
2-топ
|
Шаян |
Қанайналық жүйесі |
Жүрегі |
Қантамырлары |
|
|
|
|
|
3-топ
|
Өрмекші |
Қанайналық жүйесі |
Жүрегі |
Қантамырлары |
|
|
|
|
|
2-қосымша
Жағдаяттық мәтін 1: Көлдегі ластану
Шалғай ауыл маңындағы көлде көптеген балықтар тіршілік етеді, оның жағалауында бақалар мекендейді. Бір күні көлге жақын орналасқан өндіріс орны қалдықтарын көлге төкті. Осыдан кейін судың құрамындағы оттегі азайып, балықтар жаппай қырылды. Бірақ бақалар тірі қалды және құрлықта көбірек уақыт өткізе бастады.
Сұрақтар:
-
Балықтардың қанайналым жүйесі олардың оттегі деңгейінің төмендеуіне сезімталдығының себебі неде?
-
Егер көлді тазарту басталса, қай түр бірінші болып қалпына келуі мүмкін, неге?
Жағдаяттық мәтін 2: Шөлдегі қоныс аудару
Шөлді аймақта ұзақ құрғақшылық басталды, бұл жергілікті жорғалаушылардың өміріне әсер етті. Олар күндіз көлеңкеге тығылып, түнде азық іздеуге шықты. Сонымен қатар, бұл аймақты мекендейтін құстар ұзақ қашықтықтарға ұшып, су мен азық іздеуге мәжбүр болды.
Сұрақтар:
-
Жорғалаушылардың қанайналым жүйесі оларға құрғақшылық жағдайында қалай көмектеседі?
-
Құстардың қос қанайналым жүйесі ұзақ ұшуға қандай артықшылық береді?
3-қосымша
Қанайналым мүшелері жануарлардығы тасымал
-
Қандай жануарлардың қантамырлар жүйесі түйық жүйеге жатады?
A) Омыртқалылар
B) Омыртқасыздар
C) Жәндіктер
D) Шаянтәрізділер
Жауап: A) Омыртқалылар -
Шұбалшаңның жүрегінің рөлін қандай құрылым атқарады?
A) Құрсақ тамыр
B) Көлденең тамырлар
C) Арқа тамыр
D) 5 буылтық тамыр
Жауап: D) 5 буылтық тамыр -
Буынаяқтылардың қантамырлар жүйесі қандай жүйеге жатады?
A) Ашық
B) Тұйық
C) Аралас
D) Қосымша
Жауап: A) Ашық -
Қандай жануарлардың жүрегі үш қуысты?
A) Балықтар
B) Қосмекенділер
C) Бауырымен жорғалаушылар
D) Құстар
Жауап: B) Қосмекенділер -
Балықтардың қан айналым шеңбері қанша?
A) Бір
B) Екі
C) Үш
D) Төрт
Жауап: A) Бір -
Қандай омыртқалылардың жүрегі төрт қуысты?
A) Қосмекенділер
B) Балықтар
C) Құстар мен сүтқоректілер
D) Бауырымен жорғалаушылар
Жауап: C) Құстар мен сүтқоректілер -
Омыртқалы жануарларда кіші қан айналым шеңбері қай мүшеден өтеді?
A) Жүрек
B) Өкпе
C) Асқазан
D) Бауыр
Жауап: B) Өкпе -
Қандай жәндіктердің жүрегі түтікше тәрізді?
A) Шұбалшаңдар
B) Жәндіктер
C) Бунақденелілер
D) Өрмекшітәрізділер
Жауап: C) Бунақденелілер -
Шұбалшаңның қанының түсі не себептен қызыл?
A) Оттек тасымалдаушы темір қосылысы бар
B) Құрамында су көп
C) Арнайы пигменттер бар
D) Қаны жоқ
Жауап: A) Оттек тасымалдаушы темір қосылысы бар -
Үлулардың жүрегі қандай бөлімдерден тұрады?
A) Бір жүрекше, бір қарынша
B) Үш жүрекше
C) Төрт жүрекше
D) Екі қарынша
Жауап: A) Бір жүрекше, бір қарынша -
Қандай омыртқалыларда жүрек үш қуысты, бірақ қарыншаларында перде болады?
A) Қосмекенділер
B) Бауырымен жорғалаушылар
C) Құстар
D) Сүтқоректілер
Жауап: B) Бауырымен жорғалаушылар -
Жәндіктердің қаны не тасымалдайды?
A) Оттек
B) Тек қоректік заттар
C) Су
D) Қоректік заттар мен оттек
Жауап: B) Тек қоректік заттар -
Омыртқалылардың қан айналым жүйесіндегі үлкен шеңбер қайдан басталады?
A) Асқазан
B) Жүрек
C) Өкпе
D) Бауыр
Жауап: B) Жүрек -
Қосмекенділердің қан айналым шеңбері қанша болады?
A) Бір
B) Екі
C) Үш
D) Төрт
Жауап: B) Екі -
Қандай омыртқалылардың жүрегі екі қуысты?
A) Балықтар
B) Қосмекенділер
C) Бауырымен жорғалаушылар
D) Сүтқоректілер
Жауап: A) Балықтар
Оқушылар үшін кері байланыс:

Оқушының аты:
.....................................................
Кері байланыс:


Оқушының аты:
.....................................................
Кері байланыс:

1. Балықтардың қанайналым жүйесі олардың оттегі деңгейінің төмендеуіне сезімталдығының себебі неде?
Балықтардың қанайналым жүйесі жабық және бір шеңберлі, яғни олардың жүрегі бір қарынша мен бір жүрекшеден тұрады. Қан алдымен желбезектерге барып, оттегімен қанығып, содан кейін дене мүшелеріне тарайды. Бұл жүйе судың оттегі деңгейіне тікелей тәуелді. Егер суда еріген оттегі азайса, желбезектер арқылы оттегіні жеткілікті мөлшерде сіңіру қиынға соғады, бұл гипоксияға (оттегінің жетіспеушілігіне) әкеледі. Сондықтан балықтар оттегі деңгейінің төмендеуіне өте сезімтал.
2. Егер көлді тазарту басталса, қай түр бірінші болып қалпына келуі мүмкін, неге?
Көлді тазарту басталғаннан кейін қосмекенділер бірінші болып қалпына келуі мүмкін. Олардың екі түрлі тыныс алу жүйесі бар: желбезек, өкпе және тері арқылы тыныс алады. Егер судың сапасы жақсарып, оттегі деңгейі біртіндеп қалпына келсе, қосмекенділер су мен құрлықта тіршілік ете алатындықтан, бейімделуі жылдамырақ болады. Олар оттегі тапшылығы кезінде құрлықта өмір сүре алады, ал су ортасы қалпына келгенде қайтадан суда көбейе бастайды.
Балықтарға қарағанда, қосмекенділердің өмір сүру ортасына бейімділігі жоғары болғандықтан, қалпына келу процесі тез жүреді.
1. Жорғалаушылардың қанайналым жүйесі оларға құрғақшылық жағдайында қалай көмектеседі?
Жорғалаушылардың қанайналым жүйесі дербес өкпемен байланысты, бұл оларға суды аз мөлшерде тұтыну арқылы тіршілік етуге мүмкіндік береді. Олардың жүрегі үш камералы (көпшілігінде), қарынша жартылай бөлінген, бұл қан айналымын тиімдірек етеді. Мұндай жүйе оттегінің жеткілікті деңгейде болуын және энергияны үнемді пайдалануды қамтамасыз етеді.
Құрғақшылықта су мен энергияны сақтаудың маңызы зор. Жорғалаушылардың метаболизмінің баяулығы олардың суды үнемді пайдалануға және ұзақ уақыт сусыз тіршілік етуге мүмкіндік береді. Сонымен қатар, олар дене температурасын қоршаған ортаға бейімдеу арқылы қосымша энергия шығынын азайтады.
2. Құстардың қос қанайналым жүйесі ұзақ ұшуға қандай артықшылық береді?
Құстардың қос қанайналым жүйесі төрт камералы жүрекке негізделген, бұл оттегіге бай және оттегісіз қанды толықтай бөлуге мүмкіндік береді. Осы жүйе қанның ағзаларға максималды оттегі жеткізуін қамтамасыз етеді.
Ұшу кезінде құстарға көп энергия қажет, сондықтан олардың жоғары тиімді қанайналым жүйесі қан айналымының жылдамдығын арттырып, бұлшықеттерге үздіксіз оттегі жеткізеді. Сонымен қатар, құстардың арнайы тыныс алу жүйесі (ауамен екі рет алмасу механизмі) өкпе мен қан арқылы оттегіні жоғары деңгейде сіңіруді қамтамасыз етеді, бұл ұзақ және үздіксіз ұшу үшін үлкен артықшылық береді.





жүктеу мүмкіндігіне ие боласыз
Бұл материал сайт қолданушысы жариялаған. Материалдың ішінде жазылған барлық ақпаратқа жауапкершілікті жариялаған қолданушы жауап береді. Ұстаз тілегі тек ақпаратты таратуға қолдау көрсетеді. Егер материал сіздің авторлық құқығыңызды бұзған болса немесе басқа да себептермен сайттан өшіру керек деп ойласаңыз осында жазыңыз
Жануарлардың қан айналым жүйесі
Жануарлардың қан айналым жүйесі
Қысқамерзімді жоспар
|
Бөлім: |
Заттардың тасымалдануы |
|
|
Педагогтің аты-жөні: |
|
|
|
Күні: |
|
|
|
Сыныбы: 7 |
Қатысушылар саны: |
Қатыспағандар саны: |
|
Сабақтың тақырыбы: |
Жануарлардағы қанайналым мүшелері: буылтық құрттар, ұлулар, буынаяқтылар және омыртқалылар |
|
|
Оқу бағдарламасына сәйкес оқу мақсаты |
7.1.3.5 жануарларда заттар тасымалына қатысатын мүшелерді танып білу |
|
|
Сабақтың мақсаты: |
Барлық оқушылар үшін: Тұйық және ашық қанайналым жүйесін сипаттайды. Көпшілік оқушылар үшін: Омыртқасыздер мен омырқалылардың қан айналым жүйесін ажыратады. Кейбір оқушылар үшін: Қан айналым жүйесінің маңызын түсінеді. |
|
Сабақтың барысы:
|
Саралау. Сіз қандай тәсілмен көбірек қолдау көрсетпексіз? Сіз қабілетті оқушылардың алдына қандай тапсырмалар қоясыз? |
Бағалау. Сіз оқушылардың материалды игеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлап отырсыз? |
Денсаулық және қауіпсіздік
техникасын сақтау |
|
"Кешенді үйрену" (Integrated Learning) әдісін пайдалану барысында оқушылар мәтінмен жұмыс жасауға қолдау көрсетіп, тақырыпты оңай меңгеруге мүмкіндік жасайман. Қабілетті оқушыларға қосымша өмірмен байланысты сұрақтар қою арқылы білімдерін кеңейтуге ықпал жасаймын. |
Құндылыққа бағдарланған білім беруді енгізу мақсатында қазақтың ою-өрнектерін пайдалану арқылы бағалау жүргізіледі. 1-10 баллдық жүйе бойынша бағаланады. |
Денсаулық сақтау технологиялары. Сабақта белсенді жұмыс түрлерін қолданамын. Осы сабақта қауіпсіздік техникасы ережелерінің тармақтары орындалады. |
|
Жалпы бағалау Сабақтың қандай екі аспектісі жақсы өтті? Оқыту туралы да, сабақ беру туралы да ойланыңыз. 1: 2: Сабақты жақсартуға не жәрдемдесер еді? Оқытутуралы да, сабақ беру туралы да ойланыңыз. 1: 2: Сабақ кезінде, сынып немесе жекелеген оқушылардың жетістіктері/қиыншылықтары туралы мен нені. анықтадым? Келесіс. абақтарда неге назар. Аудару керек? 1: 2: |
||
1-қосымша
1-топ
|
Буылтық құрт |
Қанайналық жүйесі |
Жүрегі |
Қантамырлары |
|
|
|
|
|
2-топ
|
Шаян |
Қанайналық жүйесі |
Жүрегі |
Қантамырлары |
|
|
|
|
|
3-топ
|
Өрмекші |
Қанайналық жүйесі |
Жүрегі |
Қантамырлары |
|
|
|
|
|
2-қосымша
Жағдаяттық мәтін 1: Көлдегі ластану
Шалғай ауыл маңындағы көлде көптеген балықтар тіршілік етеді, оның жағалауында бақалар мекендейді. Бір күні көлге жақын орналасқан өндіріс орны қалдықтарын көлге төкті. Осыдан кейін судың құрамындағы оттегі азайып, балықтар жаппай қырылды. Бірақ бақалар тірі қалды және құрлықта көбірек уақыт өткізе бастады.
Сұрақтар:
-
Балықтардың қанайналым жүйесі олардың оттегі деңгейінің төмендеуіне сезімталдығының себебі неде?
-
Егер көлді тазарту басталса, қай түр бірінші болып қалпына келуі мүмкін, неге?
Жағдаяттық мәтін 2: Шөлдегі қоныс аудару
Шөлді аймақта ұзақ құрғақшылық басталды, бұл жергілікті жорғалаушылардың өміріне әсер етті. Олар күндіз көлеңкеге тығылып, түнде азық іздеуге шықты. Сонымен қатар, бұл аймақты мекендейтін құстар ұзақ қашықтықтарға ұшып, су мен азық іздеуге мәжбүр болды.
Сұрақтар:
-
Жорғалаушылардың қанайналым жүйесі оларға құрғақшылық жағдайында қалай көмектеседі?
-
Құстардың қос қанайналым жүйесі ұзақ ұшуға қандай артықшылық береді?
3-қосымша
Қанайналым мүшелері жануарлардығы тасымал
-
Қандай жануарлардың қантамырлар жүйесі түйық жүйеге жатады?
A) Омыртқалылар
B) Омыртқасыздар
C) Жәндіктер
D) Шаянтәрізділер
Жауап: A) Омыртқалылар -
Шұбалшаңның жүрегінің рөлін қандай құрылым атқарады?
A) Құрсақ тамыр
B) Көлденең тамырлар
C) Арқа тамыр
D) 5 буылтық тамыр
Жауап: D) 5 буылтық тамыр -
Буынаяқтылардың қантамырлар жүйесі қандай жүйеге жатады?
A) Ашық
B) Тұйық
C) Аралас
D) Қосымша
Жауап: A) Ашық -
Қандай жануарлардың жүрегі үш қуысты?
A) Балықтар
B) Қосмекенділер
C) Бауырымен жорғалаушылар
D) Құстар
Жауап: B) Қосмекенділер -
Балықтардың қан айналым шеңбері қанша?
A) Бір
B) Екі
C) Үш
D) Төрт
Жауап: A) Бір -
Қандай омыртқалылардың жүрегі төрт қуысты?
A) Қосмекенділер
B) Балықтар
C) Құстар мен сүтқоректілер
D) Бауырымен жорғалаушылар
Жауап: C) Құстар мен сүтқоректілер -
Омыртқалы жануарларда кіші қан айналым шеңбері қай мүшеден өтеді?
A) Жүрек
B) Өкпе
C) Асқазан
D) Бауыр
Жауап: B) Өкпе -
Қандай жәндіктердің жүрегі түтікше тәрізді?
A) Шұбалшаңдар
B) Жәндіктер
C) Бунақденелілер
D) Өрмекшітәрізділер
Жауап: C) Бунақденелілер -
Шұбалшаңның қанының түсі не себептен қызыл?
A) Оттек тасымалдаушы темір қосылысы бар
B) Құрамында су көп
C) Арнайы пигменттер бар
D) Қаны жоқ
Жауап: A) Оттек тасымалдаушы темір қосылысы бар -
Үлулардың жүрегі қандай бөлімдерден тұрады?
A) Бір жүрекше, бір қарынша
B) Үш жүрекше
C) Төрт жүрекше
D) Екі қарынша
Жауап: A) Бір жүрекше, бір қарынша -
Қандай омыртқалыларда жүрек үш қуысты, бірақ қарыншаларында перде болады?
A) Қосмекенділер
B) Бауырымен жорғалаушылар
C) Құстар
D) Сүтқоректілер
Жауап: B) Бауырымен жорғалаушылар -
Жәндіктердің қаны не тасымалдайды?
A) Оттек
B) Тек қоректік заттар
C) Су
D) Қоректік заттар мен оттек
Жауап: B) Тек қоректік заттар -
Омыртқалылардың қан айналым жүйесіндегі үлкен шеңбер қайдан басталады?
A) Асқазан
B) Жүрек
C) Өкпе
D) Бауыр
Жауап: B) Жүрек -
Қосмекенділердің қан айналым шеңбері қанша болады?
A) Бір
B) Екі
C) Үш
D) Төрт
Жауап: B) Екі -
Қандай омыртқалылардың жүрегі екі қуысты?
A) Балықтар
B) Қосмекенділер
C) Бауырымен жорғалаушылар
D) Сүтқоректілер
Жауап: A) Балықтар
Оқушылар үшін кері байланыс:

Оқушының аты:
.....................................................
Кері байланыс:


Оқушының аты:
.....................................................
Кері байланыс:

1. Балықтардың қанайналым жүйесі олардың оттегі деңгейінің төмендеуіне сезімталдығының себебі неде?
Балықтардың қанайналым жүйесі жабық және бір шеңберлі, яғни олардың жүрегі бір қарынша мен бір жүрекшеден тұрады. Қан алдымен желбезектерге барып, оттегімен қанығып, содан кейін дене мүшелеріне тарайды. Бұл жүйе судың оттегі деңгейіне тікелей тәуелді. Егер суда еріген оттегі азайса, желбезектер арқылы оттегіні жеткілікті мөлшерде сіңіру қиынға соғады, бұл гипоксияға (оттегінің жетіспеушілігіне) әкеледі. Сондықтан балықтар оттегі деңгейінің төмендеуіне өте сезімтал.
2. Егер көлді тазарту басталса, қай түр бірінші болып қалпына келуі мүмкін, неге?
Көлді тазарту басталғаннан кейін қосмекенділер бірінші болып қалпына келуі мүмкін. Олардың екі түрлі тыныс алу жүйесі бар: желбезек, өкпе және тері арқылы тыныс алады. Егер судың сапасы жақсарып, оттегі деңгейі біртіндеп қалпына келсе, қосмекенділер су мен құрлықта тіршілік ете алатындықтан, бейімделуі жылдамырақ болады. Олар оттегі тапшылығы кезінде құрлықта өмір сүре алады, ал су ортасы қалпына келгенде қайтадан суда көбейе бастайды.
Балықтарға қарағанда, қосмекенділердің өмір сүру ортасына бейімділігі жоғары болғандықтан, қалпына келу процесі тез жүреді.
1. Жорғалаушылардың қанайналым жүйесі оларға құрғақшылық жағдайында қалай көмектеседі?
Жорғалаушылардың қанайналым жүйесі дербес өкпемен байланысты, бұл оларға суды аз мөлшерде тұтыну арқылы тіршілік етуге мүмкіндік береді. Олардың жүрегі үш камералы (көпшілігінде), қарынша жартылай бөлінген, бұл қан айналымын тиімдірек етеді. Мұндай жүйе оттегінің жеткілікті деңгейде болуын және энергияны үнемді пайдалануды қамтамасыз етеді.
Құрғақшылықта су мен энергияны сақтаудың маңызы зор. Жорғалаушылардың метаболизмінің баяулығы олардың суды үнемді пайдалануға және ұзақ уақыт сусыз тіршілік етуге мүмкіндік береді. Сонымен қатар, олар дене температурасын қоршаған ортаға бейімдеу арқылы қосымша энергия шығынын азайтады.
2. Құстардың қос қанайналым жүйесі ұзақ ұшуға қандай артықшылық береді?
Құстардың қос қанайналым жүйесі төрт камералы жүрекке негізделген, бұл оттегіге бай және оттегісіз қанды толықтай бөлуге мүмкіндік береді. Осы жүйе қанның ағзаларға максималды оттегі жеткізуін қамтамасыз етеді.
Ұшу кезінде құстарға көп энергия қажет, сондықтан олардың жоғары тиімді қанайналым жүйесі қан айналымының жылдамдығын арттырып, бұлшықеттерге үздіксіз оттегі жеткізеді. Сонымен қатар, құстардың арнайы тыныс алу жүйесі (ауамен екі рет алмасу механизмі) өкпе мен қан арқылы оттегіні жоғары деңгейде сіңіруді қамтамасыз етеді, бұл ұзақ және үздіксіз ұшу үшін үлкен артықшылық береді.





шағым қалдыра аласыз

















